Morgunblaðið - 09.05.2000, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 9. MAÍ 2000 3 7
„Brot“
MYJVDLIST
Listasafn ASÍ
LÁGMYNDIR
GUÐJÓN KETILSSON
Opið alla daga frá 14-18. Lokað
mánudaga. Til 14. maí. Aðgangur
300 krónur
MENN fara ýmsar krókaleiðir í
skúlptúr samtímans, og meðal þess
sem telst fullgilt á póstmódemiskum
tímum er afturhvarf til fortíðar.
Nefna þetta gjarnan nýjar og ferskar
hugmyndir á gömlum grunni, eða svo
við grípum til nærtækari líkingar,
nýtt vín á gömlum belgjum. Þessu er
hvort tveggja slegið upp af listrýnum
heimsblaðanna sem fulltrúum hátísk-
unnar, og vel að merkja var hér um
náin tengsl að ræða alla síðustu öld,
og einstaka módemistar miklir
áhrifavaldar í tízkuheiminum, eins og
til að mynda Sophie Taeuber Arp,
sem hafði sömuleiðis dijúg áhrif á
eiginmann sinn Hans (Jean) Arp og
hollenska málarann Theo van Does-
burg. Dadaisminn hristi upp í hlutun-
um og opnaði leiðir til margra átta.
Ekki má gleyma. Soniu Delaunay-
Terk sem á tímabili var vel virk í
tískuheiminum, jafnt hvað efni í flík-
ur snerti, hönnun þeirra og skreyti
og gætir áhrifa þessa fólks enn í há-
tískunni, Haute Coture, kannski
aldrei meir en á síðustu ámm. Sonia
var ásamt eiginmanni sínum Robert
Delaunay með í að skapa Orphis-
mann, nokkurs konar rafmagnað
prismamálverk, og er innbyrðis sam-
vinna þessa listafólks rómuð. Til
gamans má geta þess, að listspíran
úkmeska kom frá Pétursborg til
Karlsruhe 1904, og féll þar fyrir lita-
meðferðinni í málverkum van Gogh
og Gauguin, sem urðu fyrirmyndir
hennar næstu árin. Til Parísar hélt
hún svo 1906, og er hún einn góðan
veðurdag einhverntíma á árinu 1909
rakst á málarann Robert Delaunay í
hinu þekkta listhúsi Wilhelms Uhde,
sem hún hafði gifst nokkru áður, sá
hún örlög sín ráðin, skildi við Uhde
og handsamaði Robert! Bæði þessi
listahjón sanna áþreifanlega, að lista-
fólk getur unnið saman og haft farsæl
áhrif á sköpunarferlið í list hvort ann-
ars og það til stórra afreka, þurfa
ekki að vinna hvert í sínu homi sem
þó er sýnu algengara.
- Má vera alveg rétt ályktað hjá
T.S.Eliot um samspil fortíðar og
samtíðar í framsækinni listsköpun,
að þegar ný list lítur dagsins ljós hef-
ur það áhrif á alla list sem sköpuð var
á undan henni, svo sem fram kom í
athyglisverðu viðtali Fríðu Bjarkar
Ingvarsdóttur við Guðjón Ketilsson í
Lesbók. Undarlegt hvað þetta hefur
vafist fyrir mönnum, heilaþvegnum
og blinduðum af díalektískri sögu-
skoðun marxista, sem vilja rífa allt
niður úr fortíðinni, hún af hinu illa, og
sér helst stað í listum er svo er komið.
Verið að hversdagsgera og ganga frá
listinni eins og kóngafólkinu og aðlin-
um forðum, en ryðja óafvitandi nýrri,
til muna einsýnni og harðsnúnari yf-
irstétt braut.
Alit þetta og fleira kom upp í hug-
ann við skoðun verka Guðjóns, sem
hann nefnir Brot, og lýsir sér í því
ferli að yfirfæra verk málara barr-
okktímabilsins í áþreifanlegt rúmtak.
Gera það með skurði miðalda hvers
helstir meistarar voru Lorenzo Ghi-
berti og Fillippo Brunelleschi, einnig
víðfrægur húsameistari og verkfræð-
ingur. Þessi mótunarlega árátta Guð-
jóns hefur skipað honum á bekk með
Sigurjóni Ólafssyni um formrænt
næmi, sem glögglega kemur fram í
frumlegum hausaskúlptúrum
beggja. Þessi tilfinning varð mikið til
eftir í núskúlptúr og hrárri hug-
myndafræði undangenginna ára-
tuga, þótti úrelt en hvarf raunar
aldrei frekar en fígúran á sínum tíma,
og er nú að koma aftur. Þannig séð er
Guðjón í takt við nýja tíma bæði í
handverki og hugmyndafræði og
þessi brotabrot hans afar verðmætt
innlegg í þróun íslenzkrar skúlptúr-
listar og samræðunnar um leið.
GRYFJA
MYNDVERK
GRETAR REYNISSON
Til skamms tíma var Gretar Reyn-
isson skilgreindur sem málari, en nú
nálgast hann hröðum skrefum hið
hreint hugmyndafræðilega. Ekki svo
að skilja að málverk hans væru ekki
einnig hugmyndafræðilegs eðlis,
jafnvel sagnfræðilegs, var hér undir
nokki-um áhrifum frá Anselm Kiefer,
sem aftur sótti myndefni sín ekki svo
lítið til fortíðarinnar og þýskrar sögu.
Gretar var þar minna með á nótunum
en hefði allt eins getað yfirfært þann
þátt á heimaslóðir, af nógu að taka,
fornsögurnar og handritin til að
mynda. Oft hefur mér fundist blý-
verk Kiefers af bókum og bókahillum
hafa yfir sér íslenzkt svipmót og ekki
síður flugvélarnar, í mjög Ijósu minni
er stór og myndrænn flugvélahrauk-
ur sem var staðsettur við Skúlagöt-
una í stríðslok, og hefði að ósekju
mátt standa að hluta til áfram sem
minnismerki um hemámsárin. Kief-
er sækir annars einnig mikið í ljós
norðurslóða og því eðlilegt að staðar-
menn dragi dám af verkum hans.
Gretar nefnir myndverk sín, sem
samanstanda af 12 krossviðarplötum,
sem raðað er hlið við hlið á norður-
vegg og jafn margar litlar kaffidag-
bækur sem raðað er í lítinn trékassa
festan upp á miðjan austurvegg;
tímaskúlptúr. Skrásetningu tímans,
og er meira huglægs eðlis en sýni-
legs, minnir ekki svo lítið á ýmislegt
sem gert var í upphafi hugmynda-
fræðilegu listarinnar á áttunda ára-
tugnum, nema menn skynja að hér er
sjóaður málari og hönnuður að verki.
Auðvitað fullgilt að leita á þau mið
sem önnur úr fortíð á tíma póstmód-
emismans. Gretar gengur einnig út
frá því að efnið sem hann vinnur í hafi
ekkert fegurðargildi, en einfaldleiki
efnisins þau áhrif að þetta verði fal-
legt. Það að hafa gert hlutinn finnst
honum fallegt, ekki endilega hlutur-
inn sjálfur. I þessari yfirlýsingu felst
ekki svo lítið af listheimspeki dagsins
og mætti verða ýmsum sem sækja
sýningar til umhugsunar. Á mig virk-
aði litli kassinn með dagbókunum
sem fullgild og forvitnileg innsetning,
en hins vegar koma blýverkin ekki
eins vel til skila á staðnum, gryfjan
afar erfitt sýningarými. Þessar pæl-
Tveir kórar í
S ellj arnarneskirkj u
LANDSBANKAKÓRINN heldur
söngskemmtun í Seltjarnameskirkju
í kvöld, þriðjudagskvöld, kl. 20.30.
Á efnisskránni em verk eftir R.
Vaughan Williams, Þorkel Sigur-
bjömsson, Johann Sebastian Bach,
Jón á Fomasetri (John of Fornsete)
og Evert Taube. Að auki flytur kór-
inn nokkur þjóðlög frá Bretlandseyj-
um. Einnig er á dagskrá kórsins Is-
lenskir söngdansar (1994), en það em
íslensk þjóðlög og söngvar við þjóð-
vísur og fomkvæði, raddsettir og
frumsamdir af Jóni Ásgeirssyni. I
þessu verki nýtur kórinn fulltingis
samkórs Rarik, en báðir kórarnir
leggja fram samanlagða krafta sína í
þessu verki. Kór Rarik skemmtir
einnig áheyrendum upp á sitt ein-
dæmi.
Einsöngvarar á tónleikunum era
Kristín Erna Blöndal og Guðlaugur
Viktorsson. Með kórunum koma
fram Pavel Smid, sem leikur á píanó,
Eyjólfur Eyjólfsson flautuleikaii og
Pétur Valgarð Pétursson gítarleikari.
Stjómandi Landsbankakórsins er
Guðlaugur Viktorsson. Stjórnandi
kórs Rarik er Violetta Smid.
Aðgangseyrir er 500 kr.
Morgunblaðið/Jim Smart
„Kaffidagbók" eins mánaðar síðasta árs.
Morgunblaðið/Sigfús Pétursson
Lágmynd af möttli Maríu úr málverki Velasques.
ingar um tímann era mjög heim-
spekilegs eðlis, og hér er spursmálið
hvort heimspekin ein og sér geti ekki
einnig átt sér fagurfræðilegar for-
sendur, hin andlega meðvitund og
tíminn um leið.
Bragi Ásgeirsson
Sparadu
30-60%
í rafhitunarkostnaði

O I L O N I) O N
PÖNTUNARSÍMI 565 3900
OPIÐ KL. 9.00 TIL 22.00
Oliufylltu WÖSAB rafmagnsofnarnir Ef valdir eru olíufylltir WÖSAB ofnar
geta lækkað hitakostnað um allt að með convektor og rafeindastýrðri
30% ef miðað er við venjulega raf- hitastillingu getur sparnaðurinn
magnsofna. numið allt að 60%.
Reiknaðu út hvað þetta þýðir fyrir þig!
Margar stærðir og gerðir. Áralöng frábær reynsla.
Einar Farestveit & Co. hff.
Borgartúni 28 - Sími 562 2901 og 562 2900
Ársfundur
Ársfundur Lífeyrissjóðsins Lífiðnar 2000
verður haldinn miðvikudaginn 17. maí 2000 kl: 17:00
í Sal A á Hótel Sögu, Hagatorgi.
Dagskrá:
Venjuleg ársfundarstörf samkvæmt samþykktum sjóðsins
2.
Tillögur til breytinga á samþykktum sjóðsins
3.
Önnur mál löglega upp borin
Aðildarfélögum sjóðsins hefur verið sent fundaboð
og eru þau beðin að tilkynna skrifstofu sjóðsins fyrir
16. maí n.k. hverjir verða fulltrúar þeirra á fundinum.
Allir sjóðfélagar eiga rétt til setu á fundinum með
tillögu- og málfrelsi.
Tillögur til breytinga á samþykktum sjóðsins liggja
frammi á skrifstofu sjóðsins og þar geta þeir sjóðfélagar
sem áhuga hafa á að kynna sér þær fyrir fundinn
fengið þær afhentar eða fengið þær sendar í pósti.
Reykjavfk, 5. maí 2000.
Stjóm Lífeyrissjóðsins Líiiðnar
LÍFEYRISSJÓÐURINN
Lifíðn
Háaleitisbraut 68 ■ 103 Reykjavík
Simi: 568 1438 • Fax: 568 1413
www.lifldn.is