Morgunblaðið - 09.05.2000, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 9. MAÍ 2000 49
styrkleika og fallegu framkomu.
Minningamar skjóta upp kollinum
hver af annarri um samverustundir
af ýmsu tagi. Hún var mikil félags-
vera og vildi hafa fólk og gleði í kring-
um sig. Hún var líka hrókur alls fagn-
aðar hvar sem hún kom. Boðin
hennar ftú Elísabetar voru engum
öðrum lík, hvort sem um fjölskyldu-
boð, leikaraboð eða aðrar stórveislur
var að ræða, líf og fjör var inngangs-
orðið og virkaði það alltaf. Eg vil nú
samt sérstaklega minnast fjölskyldu-
boðanna ú sunnudögum, þegar böm
hennar, tengdaböm og bamabörn
komu i hádegisverð. Þar ræddu allir
málin af mikilli snilld. Eftir mat með-
an við hin fullorðnu fengum kaffi und-
irbjuggu barnabörnin leikrit en
amma hafði tekið til allskonar föt,
hatta, húfur og slæður sem þau máttu
nota í leikritinu. Hún átti það líka til
að vera hvíslari hjá þeim ef leikritið
hafði fengið texta og góða æfingu inni
í svefnherberginu hennar. Þetta var
fastur siður á hverjum sunnudegi í
mörg ár og bamabörnin nutu þessara
sunnudagsleikritsferða til ömmu.
Upp koma líka minningar um
skemmtilegar ferðir um landið yfir
sumartímann og ýmsa skemmtilega
atburði tengda þeim sem bömin mín
og ég munum geyma í minningunni.
Við eigum mikið af minningum um
skemmtilega, fróða og umfram allt
góða ömmu og vinkonu sem við
kveðjum núna og óskum góðrar ferð-
ar.
Blessuð sé minning frú Elísabetar
Waage.
Þórdís K. Pétursdóttir.
Amma kvaddi þennan heim með
brosi. Sem var henni líkt. Hún var
nýbúin að halda upp á níræðisafmæl-
ið sitt með pompi og prakt; bauð í
flotta hvítvínsveislu á sólríkum sum-
ardegi, söng finnska slagara með
systkinum sínum, skrafaði og hló, var
„grand old lady“ sem átti daginn.
Tveimur vikum síðar vaknaði hún,
brosti til starfsstúlknanna á Skjóli
sem ætluðu að hjálpa henni fram úr
rúminu, lagðist svo út af og sofnaði.
Hún hafði lag á að gera hlutina með
reisn hún amma.
Ég vissi svo sem alltaf að ég væri
lánsöm að eiga hana að og var ekki
jafn stolt af neinu þegar ég var lítil
eins og að fá að bera nafnið hennar.
Hún var líka frábær amma sem gaf
okkur bamabörnunum sínum enda-
lausan tíma, ástríki og hlýju; fór með
okkur í leikhúsið, talaði við okkui',
sagði okkur sögur, trakteraði pönnu-
kökur og ís og gerði allt það sem
manni finnst einhvem veginn að góð-
ar ömmur geri. Þegar ég fór að kom-
ast til vits og ára gerði ég mér enn
betur grein fyrir hvílíka gullömmu ég
átti; þegar ég fór að átta mig á öllum
kostunum sem prýddu hana og gerðu
hana að einstakri ömmu - og kannski
ennþá frekar að einstakri manneskju.
Hún amma var nefriilega líka
heimskonan, lífskúnstnerinn, fegurð-
ardísin, fagurkerinn, húmoristinn,
sagnaþulurinn og sjarmatröllið. Hún
var pjattrófa fram undir það síðasta -
horfði hugsi á mig viku fyrir níræðis-
afmælið sitt og sagði að hún ætti nú
kannski að fá sér göt í eyrun við tæki-
færi. Hún hafði lifandi áhuga á
bókstaflega öllu í kringum sig, fylgd-
ist með stjórnmálum og menningu
fram á síðasta dag, las mikið, og átti
sæg af vinum. Hún var samkvæmis-
ljón og gleðinnar dís - mér finnst
ekkert svo langt síðan hún hringdi í
mig hálfskömmustuleg á páskadags-
morgun, börn og barnabörn væntan-
leg í hádegismat og hún trúði mér
íyrir því að hún væri fremur rislág
því hún hefði setið með vinkonum sín-
um í gleðskap til hálfsjö um morgun-
inn. Enda talaði hún tæplega níræð af
mikilli samúð um „aumingja gamla
fólkið" sem hún taldi sig greinilega
ekki eiga neina samleið með á nokk-
urn hátt. Sem var auðvitað laukrétt
hjá henni.
Hún var líka sympatískasta amma
sem hægt var að hugsa sér, sú sem
hafði gefandi viðmótið, hlýja augna-
ráðið, sú sem hlustaði á allt og skildi
allt. Núna finnst mér ekki sá hlutur
til sem ég ekki leitaði til hennar með
og trúði henni ekki fyrir. Vegna þess
að hún var ekki bara besta amma sem
völ var á, hún var líka besta vinkona
sem hægt var að finna. Og þegar ein
manneskja sameinar þá kosti er ekki
hægt að fara fram á meira.
Eg kveð einstaka ömmu með þakk-
læti fyrir að hafa átt vináttu hennar
og yndislegheit í öll þessi ár.
Elísabet Indra Ragnarsdóttir.
Fyrsta minningin um elstu föður-
systur mína tengist leiðinu hans afa í
kirkjugarðinum við Suðurgötu og er
raunar miklu eldri en ég sjálf. Þar
stendur Eh'sabet, 17 ára gömul, um-
kringd ókunnugu fólki, í órafjarlægð
frá móður og systkinum sex en horfir
á eftir föður sínum ofan í kalda gröf.
Honum hafði hún, augasteinninn
hans, fylgt frá Spáni til lækninga hér
heima. Engan hafði órað fyrir hinum
snöggu endalokum. Með föðurnum
hverfur öryggi og áhyggjuleysi
æskuáranna en við gröfina hans er
það umfram allt heldjúp sorg sem
m'stir og tímanum tekst aldrei að
græða til fulls á hamingjuríkri ævi.
En þrátt fyrir þessa skýru mynd,
sem einhvem veginn varð til í huga
mér, vai- Beta frænka einhver mesti
gleðigjafi sem ég hef kynnst. Þeim
sáru breytingum, sem urðu á högum
fjölskyldunnar, tók hún með sálar-
styrk sem móðir hennar og yngri
systkini nutu þegar þau komu sjóleið-
is frá Spáni til að vitja grafarinnar og
hefja nýtt líf við erfiðar aðstæður.
Yngsti sonurinn var aðeins tveggja
mánaða þegar höggið reið yfir og
yngsta systirin á öðru ári. En með
þeim öllum sjö þróaðist slíkur kær-
leikur og virðing að með fádæmum er
og ftnnst mér auðsætt að þar hafí
Beta gefið tóninn enda var hún jafnan
sameiningartákn fjölskyldunnar,
sem kallaði sig „crazy family“ á góð-
um stundum. Þar voru gjarnan
ástunduð skringilegri uppátæki en
tíðkuðust á meðal betri borgara í
Reykjavík og hláturinn var innilegur,
tær og mannbætandi. Þetta var arfur
sem þeim tókst að skila til næstu
kynslóða. Ættliðimir voru þrír sem
gerðu sér glaðan dag út á Tíu litla
negrasti-áka, sem afi og Muggur,
mágur hans, höfðu skapað í samein-
ingu. Þá voru tæp 50 ár liðin frá láti
afa, útgáfuréttur fjölskyldunnar að
renna út og bókin ófáanleg. Að sjálf-
sögðu var úr því bætt og haldin veisla
fyrir ágóðann. Hvernig hefði líka ver-
ið hægt að ávaxta hann betur? Við
lyftum ótal skálum fyrir afa, ömmu,
Muggi og Negrastráknum og hlátra-
sköllin glumdu langt inn í vomóttina.
Hárprúðm- menntaskólastrákur
kvaðst aldrei hafa skemmt sér eins
konunglega en kátust af öllum var
Beta frænka. „Old Jolivon“ eins og
pabbi kallaði hana stundum með til-
vísun í Sögu Forsyteættarinnar. Hún
hló og grét í senn og fullyrti að þama
hefði crazy family slegið öll met.
Löngu fyrir kvennabyltinguna svo-
nefndu hafði Elísabet Waage haslað
sér völl í atvinnulífinu. í störfum sin-
um fyrir Ferðaskrifstofu rfldsins
naut hún bæði góðrar tungumála-
kunnáttu og sinna einstæðu persónu-
töfra. Að henni drógust jafnt aðals-
menn sem furðufuglar af ýmsu
þjóðemi og sumir þeirra urðu heimil-
isvinir hjá henni. Hún tengdist líka
samstarfsfólkinu sterkum böndum.
Ungar stelpur trúðu henni fyrir
skrautlegum ástarævintýrum og
virðulegir menn viðurkenndu gömul
skammarstrik í návist hennar. Ég
held að hún hafði ekki kunnað þá iðju
að hneykslast á öðram en var í senn
sérfræðingur í græskulausu gamni
og næmur þátttakandi þar sem sorg-
in knúði dyra. Hún átti þá náðargáfu
að geta hlegið og grátið í sömu andrá.
Það var skærasti bjarminn í ííkulegu
litrófi hennar.
Árið 1963 missti hún eiginmann
sinn, Indriða Waage, eftir farsæla
sambúð. Á þeirri kveðjustund var
hún ekki ástvinalaus. Bömin þeirra
elskuleg, Kristín og Hákon, stóðu
þétt við hlið hennar ásamt systkinun-
um sex. Og þó að Indriði væri horfinn
af vettvangi dagsins rækti fjölskyld-
an minningu hans af slflcri alíð að
hann var aldrei langt undan. Þannig
kynntust barnabörnin „afa sínum á
himnum“ eins og þau kölluðu hann
lengi. Afmælisdagurinn hans var
jafnan hátíð. Þegar skyggja tók á að-
fangadag vitjaði Elísabet ævinlega
tveggja grafa, mannanna sem hún
hafði unnað mest og verið svipt alltof
snemma. En lífið heldur áfram og því
vildi hún lifa með reisn. Það var sem
lífsorka hennar og styrkur yxi með
áranum ólíkt því sem gerist hjá öðra
fólki. Samt var hún svo mikil dama að
hámenntuð kona í kvenlegum dyggð-
um sagði mér eitt sinn að þessi föð-
ursystir mín drægi ávallt að sér at-
hygli sína fyrir smekkvísi og fágaða
framkonu.
Lífskraftur hennar kom hvergi
betur fram en í viðureigninni við
sjúkleika og elli kerlingu en henni
tókst að lifa fleiri banalegur en dæmi
era um. Hún fékk hvert áfallið á fæt-
ur öðra en var innan komin á fulla
ferð aftur með sinn hatt og staf,
hjartagangráðinn og yndislega brosið
sem hún hafði erft frá ömmu Egilson,
fylgdist með öllum, mundi allt og
gerði gott úr öllu. Það glampaði jafn-
vel alltaf á brosið við erfiðustu
sjúkralegumar.
„Nú héldu allir að ég væri að deyja,
Guðrún mín,“ sagði hún veikum rómi.
„Þeir spurðu hvort ég vildi tala við
prest en ég hef engar syndir að játa.
Séra Árni Bergu veit hins vegar vel
að ég er næsti kúnni.“ Svo hlógum við
báðar og grétum. Þetta var fyrir tæp-
um tveimur árum og enn átti hún eft-
ir að lifa margar hamingjustundir
þótt þrekið dvínaði stöðugt.
Síðasta banalegan var sú besta.
Beta frænka hafði einsett sér að lifa
aldamótin og níræðisafmælið. Hvort
tveggja tókst. 17. apríl síðastliðinn
sat hún, umvafin ástvinum, á fallegu
heimili Hákonar sonar síns og Mar-
grétar konu hans og gladdist með
glöðum; höfuð ættarinnar, borið með
reisn. Kannski hefur hana rennt grun
í að þetta væri í síðasta sinn er hún
hitti systkini sín sem hún hafði alltaf
borið svo mikla umhyggju fyrir og
systkinabörnin sem hún fylgdist svo
vel með. Að minnsta kosti var hún
bæði sæl og þreytt er hún kom heim á
Skjól að kvöldi afmælisdagsins. Og
tveimur vikum síðar sofnaði hún
svefninum langa - með bros á vör.
„Hún var vorbarn. Hún fæddist
inn í vorið og dó inn í vorið,“ sagði
Helga systir hennar. Það vora orð að
sönnu. Hún bar birtu inn í líf okkar og
birta mun ævinlega leika minningu
Elísabetai’ Waage.
Guðrún Egilson.
Elísabet móðursystir mín hélt upp
á níræðisafmæli sitt á heimili sonar
síns 17. apríl síðastliðinn. Hún hafði
verið mjög lasin undanfarið og syst-
urnar kviðu því að þrekið mundi bila,
en það var eitthvað annað; auðvitað
stóð hún sig eins og hetja. Það gerðist
ævinlega þegar á reyndi. Viljastyrk-
urinn og lífsgleðin, vakandi áhugi á
fólki og öllu sem var að gerast í kring-
um hana hafði oftar en einu sinni
fleytt henni í gegnum veikindi sem
hefðu bugað eða brotið flesta aðra.
Hún var farin að líkamskröftum, en
andlegu atgervi hélt hún óskertu til
hinsta dags. Og þama sat hún í heið-
urssæti og naut stundarinnar og
horfði á hópinn þessum fallegu bláu
augum sem hafa vafalaust raglað
margan ungan mann í ríminu hér fyrr
á áram. Hálfum mánuði eftir afmælið
leið hún allt í einu út af á koddann og
var dáin. Eins og andað væri ofur-
hægt á skæran, flöktandi loga.
Elísabet Waage átti að baki langa
og viðburðaríka ævi. Hún var eigin-
kona leikara og móðir leikara svo að
leikhúsið varð snar þáttur af lífi
hennar með sínum stóra sveiflum þar
sem allt er lagt undir í sérhvert sinn
við undirbúning hveirar framsýning-
ar. Hún lifði og hrærðist með því sem
gerðist í leiklistarheiminum og í
bernskuminni mínu era hún og leik-
húsið einhvem veginn órjúfanlega
tengd.
Mér er Beta frænka minnisstæð-
ust frá þeim tíma þegar hún vann í
Baðstofunni við TYyggvagötu, sem
fyrir löngu hefur verið jöfnuð við
jörðu. í Baðstofunni var minjagripa-
sala Ferðaskrifstofu ríkisins; útibú
hennar var á Keflavíkurflugvelli áður
en einkaframtakið sölsaði þetta undir
sig eins og reynslan er um gróðafyr-
irtæki í ríkiseign. Auk ferðamanna úr
öllum heimshornum laðaðist þangað
hið íjölbreyttasta samsafn fólks.
Leikaramir úr Þjóðleikhúsinu litu
inn þegar þeir komu af æfingum; á
sófanum við dyrnar sat löngum sjálf-
ur Indriði Waage umluktur tyrk-
nesku reykskýi, þarna kom Ferða-
skrifstofufólkið, menntaskólakrakk-
ar eins og ég, skrifstofufólk í matar-
tíma, sendiráðsfólk og sérvitringar.
Öllum tók Beta af gestrisni og örlæti
milli þess sem hún var frammi í búð
og afgreiddi ferðamennina á ótrúlega
mörgum tungumálum. Spænsku,
ensku og Norðurlandamál talaði hún
reiprennandi en bjargaði sér líka á
frönsku, ítölsku og þýsku. „Ég hef
aldrei heyrt eins margar kynvillur,"
sagði Indriði að vísu einu sinni þegar
hún hafði afgreitt þýskan ferðahóp.
Líf Elísabetar Waage var enginn
dans á rósum. Hún missti mann sinn
1963 eftir erfiða sjúkdómslegu. Sjálf
lenti hún í slysi fyrir fjóram áratug-
um sem háði henni alla tíð upp frá því.
Síðustu tíu árin var hún mjög heilsu-
tæp og var nokkram sinnum vart
hugað líf. í eitt skiptið kvaddi hún
börnin sín með orðunum: „Þetta var
indælt stríð!“ En svo hjamaði hún við
og lifði mörg ár enn. Það er erfitt að
átta sig á því nú að þessu indæla stríði
sé endanlega lokið.
Þorleifur Hauksson.
Dagamir lengjast og dimman flýr í
sjó, sungum við í æsku án þess að
leggja í það dýpri merkingu. En síðar
á ævinni, þegar áram fjölgar, er
bjartur vordagur kærkominn tími til
að vekja minningar hugans.
í birtu vordaga kvaddi góð vin-
kona, Elísabet Waage, hljóðlega og
sátt við lífið og tilveruna. Hinn ein-
stæði vilji Elísabetar til að taka
þátt í lífi annarra og vera þátttak-
andi í gleði og sorg hefir oft yljað
sálinni.
Lífsvilji hennar og kraftur til að yf-
irstíga allar torfærur, sem á leið
hennar urðu, reyndust vinum hennar
oft óskiljanlegar. Persónulega töfra
og sterka útgeislun átti Elísabet í rík-
um mæli og miðlaði óaívitandi af.
Ég kynntist Elísabetu innan við
fermingu, er ég kom á heimili Guð-
ránar móður hennar með Helgu,
yngri systur hennar. Átti sú vinátta,
er þá myndaðist, eftir að endast ævi-
langt, og spanna fjóra ættliði. Elísa-
bet var óvenju fögtu- og glæsileg
kona, sem vakti athygli í bænum, sem
þá var minni í sniðum en nú. Ég
minnist bráðkaupsdags þeirra Elísa-
betar og Indriða Waage leikstjóra.
Þau vora glæsilegt par, og ástin
leyndi sér ekki. Óskabömin þeirra,
Kristín og Hákon, vora kærkomin.
Kristín, sem ég kalla lýðveldisbarn (f.
1944), var mikil guðsgjöf. Ekki var
gleðin minni þegar Hákon fæddist
(1946), stór, gjörvulegur og góður
drengur. Eftir þrjátíu ára hjónaband
missti Elísabet mann sinn Indriða.
Blómastofa
Friðfinns
Suðurlandsbraut 10,
108 Reykjavík, sími 553 1099.
Opið öll kvöld
til kl. 22 - einnig um helgar.
Skreytingar fyrir öll tilefni.
Gjafavörur.
jTtillimiIiiiir
Erfisdrykkjur
*-
P E R L A N
Sími 562 0200
títixiim'mmnií
Hún tregaði hann mikið en lét það
aldrei uppi, en hann var maðurinn í
lífi hennar.
Á síðari áram lágu leiðir okkar
Elísabetar saman við vinnu, og vai*
auðsætt að hún átti hug og hjarta*
þeirra er hún átti samskipti við, enda
var hún vinmörg mjög. Þegar ég lít
um öxl og hugsa um Guðránu móður
hennar reyndist hún mér besti vinur
alla tíð. Amma Elísabetar, sem þá bjó
á heimili Guðránar, bauð mér oft í
stofuna sína og fræddi mig á mörgu
frá sínum ungu dögum, og fór með
mörg skemmtileg ljóð, því hún var
hafsjór af fróðleik. Þá hefir Kristín
dóttir Elísabetar ávallt verið mér
hollvinur.
Við Elísabet áttum saman mörg ár,
þar sem sorg og gleði vora oft á ferð-y_
inni. Þá var gott að þrýsta hönd, og
sjá tár blika í himinbláu augunum
hennar Betu minnar. Nú hefir hún
kvatt í lok páskahátíðai’, haldið til
himins, þar sem beðið er endurfunda
ástvina og ættingja.
Gamla fjölskylduvinkonan,
Unnur Amórsdóttir.
Það að kveðja hana Elísabetu
Waage er ekki hægt. Því hún Beta
frænka okkar er engill. Hún Beta er
komin heim til himna. Hún Beta vildi
samt ekki fara strax. Hún vildi - áður
en hún færi - fagna nýju árþúsundi;
fagna fimmtíu ára afmæli Þjóðleik-
hússins (Beta var ætíð tengd leikhús-„
inu sterkum tilfinningaböndum);
fagna og taka á móti okkur öllum á
níræðisafrnæli sínu nú fyrir
skemmstu. Við bræður þökkum fyrir
okkur.
Þór og Geir.
Gróðrarstöðin ” Of Op
mmtíÐ ♦
Hús blómanna
Blómaskreytingar
við öll tækifæri.
Dalveg 32 Kópavogi sími: 564 2480
Varanleg
minning
er meitluð
ístein.
8S. HELCAS0NHF
STEINSMIÐJA
Skemmuvegi 48, 200 Kóp.
Sími: 557-6677 Fax: 557-8410
Netfang: sh.stone@vortex.is