Morgunblaðið - 16.06.2000, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
ÚRVERINU
Viðbrögð hagsmunaaðila við aflamarki næsta fískveiðiárs
Skoðanir skiptar
Bandaríkin og Bretland
Líkur á vaxta-
hækkun minnka
NEYSLUVERÐSVÍSITALAN í
Bandaríkjunum hækkaði um 0,1% í
apríl, en flestir höfðu gert ráð fyrir
að hún mundi hækka um 0,2%. í
Bandaríkjunum er einnig reiknuð
út svo kölluð kjarnavísitala, en það
er neysluverðsvísitalan að undan-
skildum verðbreytingum á olíu og
matvælum. Sú vísitala hækkaði um
0,2% eins og gert hafði verið ráð
fyrir. Að sögn Kaupþings höfðu
þessar upplýsingar ekki mikil áhrif
á markaði, því þær eru í samræmi
við tölur um framleiðsluverðlag frá
því í síðustu viku. Kaupþing er
þeirrar skoðunar að þessar tölur
dragi nokkuð úr líkum á vaxta-
hækkun á næsta fundi stjórnar
bandaríska seðlabankans.
Greenspan bjartsýnn
Annað sem styður þá skoðun er
ræða sem Alan Greenspan, banka-
stjóri Seðlabanka Bandaríkjanna,
hélt síðastliðinn þriðjudag. Hann
talaði ekki beint um nýjustu hag-
tölur eða líkur á vaxtabreytingum,
en sagðist sannfærðari en nokkru
sinni um ávinning Bandaríkjanna
af „nýja hagkerfinu" og taldi frek-
ari ávinning í vændum. Greenspan
sagði framleiðniaukningu vegna
nýju tækninnar verða sífellt aug-
ljósari í hagtölum um heildarþró-
ún, en hún væri enn greinilegri ef
smærri einingar hagkerfisins væru
skoðaðar.
í Bretlandi voru á miðvikudag
birtar tölur um hækkun meðal-
tekna fyrir febrúar til apríl Var
vöxturinn minni en búist hafði ver-
ið við og hefur hann ekki verið svo
lítill frá því í mars 1993. Þetta gef-
ur vísbendingu um að þar í landi
verði vextir ekki hækkaðir á næst-
unni.
SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA
tilkynnti í gær ákvörðun sína um
heildaraflamark helstu fisktegunda
á næsta fiskveiðiári. Það sem mesta
athygli vekur er ákvörðun um
220.000 tonna þorskafla, en sam-
kvæmt gildandi aflareglu hefði afl-
inn ekki átt að verða meiri en
203.000 tonn. Leyfilegur afli á þessu
ári er 250.000 tonn.
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, segir að á
heildina litið sé hann sáttur við
þetta miðað við þær forsendur sem
ráðherra hafði. „Engu að síður eru
þetta vonbrigði með þorskinn en ef
við göngum út frá því að mælingar
Hafrannsóknastofnunar séu réttar
er ekki hægt að segja annað en út-
hlutunin sé skynsamleg. Hvað nýju
aflaregluna varðar held ég að hún sé
skynsamleg til að draga úr sveiflum.
Við erum mjög sáttir við aukning-
una í úthafsrækjunni enda hefði
lægri kvóti valdið verulegri röskun
á þeirri útgerð. í ár hefur afli á
sóknareiningu verið svipaður og í
fyrra og miðað við þau gögn sem við
höfum um afla á sóknareiningu telj-
um við að það séu góð rök þarna að
baki. Ef það hefði verið úthlutað 12
þúsund tonna kvóta eins og Hafró
lagði til hefði það þýtt hrun í þess-
um iðnaði."
Friðrik segir að ufsakvótinn sé
veruleg vonbrigði og ekki í sam-
ræmi við tilfinningu manna. Hann
segir að nauðsynlegt sé að efla
rannsóknir á ufsastofninum þar
sem alltof lítið er vitað um hann.
Friðrik segir að hann sé þokka-
lega sáttur við úthlutunina þrátt
fyrir að hann hefði viljað sjá meira
en hann segir að hún byggist á
þeirri vitneskju sem liggur fyrir.
„Hvað sem öllum vísindum líður eru
menn auðvitað ekki sáttir við þenn-
an þorskniðurskurð. Annars hefur
maður ekki fengið nægilegt tæki-
færi til að skoða úthlutunina en
svona við fyrstu sýn virðist hún
skynsamleg miðað við gefnar for-
sendur,“ segir Friðrik.
Mikil vonbrigði
„Þetta veldur mér miklum von-
brigðum," segir Grétar Mar Jóns-
son, formaður Farmanna- og fiski-
mannasambands íslands. „Ég hafði
vonast til að ráðherra myndi hlusta
á fiskifræði sjómannanna meira í
sinni ákvarðanatöku. Við ráðlögðum
ráðherra að láta veiða 300 þúsund
tonn af þorski og gefa það fast út til
næstu 3-5 ára en úthlutunin er ansi
fjarri því.
Hvað ufsann varðar er sú úthlut-
un ekkert annað en hlægileg því alls
staðar er ufsi núna í miklum mæli
og við vildum að minnsta kosti sjá
40 þúsund tonn af ufsa. Okkur
finnst í raun fáránlegt að hafa kvóta
á ufsa en fyrst sá kvóti er þá fannst
okkur ástæða til að auka þann kvóta
verulega.“
Grétar segir að úthlutunin af
rækju hafi verið eins og þeir hafi
mælt með. „Við vildum sjá að
minnsta kosti 20 þúsund tonna
rækjukvóta og það gekk eftir.
Rækjan er að ná sér á strik eftir
lægð og hennar er farið að verða
vart á ný.“
Aðspurður hvernig Grétari lítist á
nýju aflaregluna segir hann að hún
sé vitlaus. „Ef aðstæður eru til að
auka afla um meira en 30 þúsund
tonn á auðvitað að gera það og að
sama skapi getur verið ástæða til að
draga veiðar saman um meira.
Þetta er vinnuregla sem stjórn-
málamennirnir eru að setja sér
sjálfir og hún er að mínu mati
heimskuleg."
Borgar sig ekki
að geyma físk í sjó
„Það sem snertir okkur mest er
úthlutun þorsks og ýsu,“ segir
Arthur Bogason, formaður Lands-
sambands smábátaeigenda. „Það
eru mér vonbrigði að ráðherra skuli
ekki fikra sig hærra. Ég tel að
skýrslan sem hann hefur frá Haf-
rannsóknastofnun sé ágætis gagn
til að styðja þá aðgerð. Samkvæmt
skýrslunni stækkar stofninn þótt
það sé leyft að veiða 300 þúsund
tonn og því hefði verið í góðu lagi að
hafa úthlutunina 250 þúsund tonn.
Það hefði ekki verið tekin nein
áhætta með þeim hætti."
„Það eru mér mikil vonbrigði að
ýsukvótinn skuli ekki vera aukinn
verulega. Ég hef verið í sambandi
við menn úti um land og þeir hafa
ekki þessar áhyggjur af ýsunni sem
endurspeglast í tölunum hjá Haf-
rannsóknastofnun.
Ég hefði því gjarnan viljað sjá
mun meiri heimildir og vil ítreka
það sem ég hef sagt áður um niður-
skurð þorksveiðiheimilda að það er
enginn floti eins viðkvæmur fyrir
niðurskurði í þorski eins og smá-
bátaflotinn. Fyrir vikið skora ég á
ráðherra að grípa til einhverra að-
gerða þar sem þetta kemur til með
að koma verst niður. Þessar afla-
heimildir eru það litlar að það veitir
ekki af því að skoða þessa þætti."
Arthur segir að hann sé mátulega
hrifinn af þessari nýju aflareglu og
hann sé þeirrar skoðunar að ef nátt-
úran gefi veiði þá eigi að taka hana
meðan hún býðst.
Styður tillögur Hafró
Sævar Gunnarsson, formaður
Sjómannasambands íslands, segir
að sjómannasambandið hafi haft þá
afstöðu að styðja tillögur Hafrann-
sóknastofnunar þó svo að það sé
ýmislegt í þeim sem það er ekki
ánægt með. „í heildina séð líst mér
ágætlega á þessa úthlutun. Við
verðum að styðjast við þessar tillög-
ur meðan við höfum ekki við neitt
betra að styðjast. Ef Hafrannsókna-
stofnun fellst á að auka við það sem
gamla aflareglan gaf til kynna þá
fagna ég því mjög og styð það heils-
hugar. I ljósi þess er ég tiltölulega
sáttur við úthlutunina.
Ef litið er á aukninguna í rækj-
unni þá tel ég hana nægilega og
leyfi mér að efast um að við náum að
veiða þetta. Við megum ekki gleyma
því að smáþorskurinn okkar borðar
þessa rækju og því er ekki æskilegt
að taka of mikið af henni en annars
tel ég að hún verji sig sjálf.“
Skynsamleg úthlutun
„Ég tel að ráðherra hafi valið
ákveðna millilendingu í úthlutuðum
þorskafla sem er skynsamleg leið
þótt maður hafi gert ráð fyrir að
þetta yrði örlítið hærra," segir Arn-
ar Sigurmundsson, formaður Sam-
bands fiskvinnslustöðva. „Engu að
síður tel ég að þessi lending með
heildaraflamark á þorski hafi verið
skynsamleg. Einnig tel ég að
skynsamlegt hafi verið að auka við
ufsann á grundvelli þess að þarna er
um að ræða flökkustofn og það
sama gildir um rækjuna.
Því tel ég að ef horft sé til alls að
ráðherra hafi horft til allra átta og
til framtíðarhagsmuna íslensks
sjávarútvegs og ég tel að hann hafi
þarna valið skynsamlega leið í erf-
iðri stöðu.
Ég tel einnig að þessi nýja afla-
regla sem nú er tekin upp sé skyn-
samleg og einkum út frá markaðs-
sjónarmiðum."
Eftirlit með net- og tölvupóstsnotkun
Umdeilt
lagafrumvarp
EF umdeilt lagafrumvarp á Bret-
landi, sem hefði í för með sér veru-
lega aukið eftirlit með netnotkun,
yrði að veruleika þá gæti það reynst
þungur baggi á bresku efnahagslífi.
Þetta kemur meðal annars fram í
nýrri skýrslu sem London School of
Economics og University College
London hafa unnið fyrir breska við-
skiptaráðuneytið. í skýrslunni segir
að fórnarkostnaðurinn geti verið í
kringum 46 milljarða breskra punda
eða 5.244 milljarða íslenskra króna á
fimm ára tímabili. Meginástæðan er
sú að hert löggjöf myndi verða til
þess að mörg bresk fyrirtæki sem
stunda netviðskipti myndi flytja
starfsemi sína annað.
Bresk stjómvöld segja hins vegar
að niðurstöður skýrslunnar séu
rangar og að kostnaðurinn yrði
hvergi nærri eins mikill og þar er
haldið fram. Talsmaður stjórnarinn-
ar segir að löggjöfin gæti í raun kom-
ið nýju fyrii-tækjunum til góða: „Það
er mjög mikilvægt að menn hafa
fulla trú á tækninýjungum og notkun
þeirra. Hvorki stjórnvöld né fyrir-
tækin vilja sjá það gerast að glæpa-
menn geti misnotað rafræn viðskipti
án þess að hægt sé að koma lögum
yfir þá.“
Lagafrumvarpið er mjög umdeilt
á Bretlandi vegna þess hversu ríkar
heimildir það veitir stjórnvöldum til
þess að fylgjast með tölvupóstsend-
ingum og notkun á Netinu. í laga-
frumvarpinu er til að mynda gert ráð
fyrir að stjómvöld geti krafið bæði
fyrirtæki og einstaklinga um að-
gangsorð til þess að skoða dulkóðað-
an tölvupóst en slík dulkóðun er talin
ein af forsendunum fyrir auknum
rafrænum viðskiptum. Stjórnvöld
telja nauðsyn á slfloim lagaákvæðum
en andstaða við frumvarpið hefur
farið vaxandi bæði í breska þinginu
og utan þess.
Gagnvirk miðlun og
Yes Television í samstarf
Heildar fj árfesting
áætluð 2,6 milljarðar
„Skálkaskjól til að
fara fram ur ráðgjöf“
GAGNVIRK miðlun (GMi) og breska
fyrirtækið Yes Television hafa gengið
til samstarfs við uppbyggingu og
starfrækslu á Stafræna sjónvarpsnet-
inu (GMi Digital), sem ná mun til allra
heimiia á Islandi, að því er fram kem-
ur í fréttatilkynningu frá GMi. Um
verður að ræða sameiginlegt verkefni
GMi og Yes Television, auk annarra
fjárfesta, en heildarfjárfesting er
áætluð 2,6 milljarðar króna.
Stafræna sjónvarpsnetið verður
byggt á heildarlausn Yes Television,
„Total TV“ sem gefur möguleika á
fjölda sjónvarpsrása, þáttasölusjón-
varpi (Pay-per-View), myndefnis-
veitu (Video-on-Demand), netaðgangi
og tölvupóstþjónustu, bankaviðskipt-
um og sjónvarpsverslun, auk fjölda
tækifæra fyrir kennslusjónvarp og
fjamám. „Yes Television er leiðandi
fyrirtæki í þróun á stafrænu sjón-
varpi og var fyrst fyrirtækja í heimin-
um til að bjóða myndefnisveitu yfir
símaJínur, auk þess að veita myndefhi
á Intemetstaðli (IP),“ að því er segir í
fréttatilkynningu.
í tiikynningunni kemur fram að
Yes Television hefur unnið með fyrir-
tækjum eins og British Telecom og
BBC Worldwide.
Fulitrúar Yes Television voru á
meðal þátttakenda á ráðstefnu GMi
um stafrænt sjónvarp, sem haldin var
í síðustu viku. Á ráðstefnunni kynnti
Yes Television stafrænt gagnvirkt
sjónvarp og þær lausnir sem fyrir-
tækið hefur upp á að bjóða.
Fyrstu heimilin tengjast Stafræna
sjónvarpsnetinu næsta haust og upp-
byggingu þess verður lokið innan
þriggja ára. „Ljóst er að tilkoma Staf-
ræna sjónvarpsnetsins mun hafa
veruleg áhrif á starfsemi GMi og
skapa fjölda nýrra starfa hjá fyrir-
tækinu,“ segir í tilkynningunni.
Stafræna sjónvarpsnetið verður
opið net, sem öllum ljósvakamiðlum
verður boðinn aðgangur að. Þar með
geta öll fyrirtæki sem í dag dreifa
sjónvarps- og útvarpsefni sameinast
á einu og sama dreifikerfinu. Sérstök
áhersla verður lögð á að hver aðili geti
haft sjálfstæð samskipti við sína við-
skiptavini og þannig haldið áfram ut-
an um eigin viðskiptamannahóp.
„ÞETTA kemui- mér ekki á óvart,“
segir Össur Skarphéðinsson, formað-
ur Samfylkingarinnar, í samtali við
Morgunblaðið. Kiistinn H. Gunnars-
son, þingmaður Framsóknarflokks-
ins, segir þessa ákvörðun valda sér
vonbrigðum og að hún hljóti að kalla á
aðgerðir í byggðamálum.
„Vegna þeirrar stöðu sem er að
koma upp í efnahagsmálum hefðu
áhrifin, sem niðurskurður á aflaheim-
ildum í samræmi við tillögur Haf-
rannsóknastofnunar, á efnahagslífið
orðið anzi mikil,“ segir Össur. „Ég
hafði því sagt það áður að mikill
þrýstingur yrði á ráðherrann að fara
ekki eftir þessum tillögum. Það eru
einnig ákveðin skekkjumörk í ráðgjöf
Hafrannsóknastofnunar. Það er því
alltaf pólitísk ákvörðun hve mikið
verður tekið úr hverjum stofni. Mér
kemur það ekkert á óvart þó hann fari
þama um það bil mitt á milli ráðgjaf-
arinnar og aflans á þessu ári.
Kemur spánskt fyrir sjónir
Hvað varðar breytinguna á afla-
reglunni kemur hún mér nokkuð
spánskt fyrir sjónir í fljótu bragði.
Samkvæmt henni er hvorki hægt að
auka þorskafla um meira en 30.000
tonn né minnka hann um meira.
Mér sýnist ennfremur að þetta sé
aðeins einnota regla. Það er margt
sem bendir til þess að ekki verði hægt
að nota hana á næsta ári, ef þessir
sterku árgangar eru að koma inn í
veiðina eins og rannsóknir Hafrann-
sóknastofnunai- gefa til kynna. Þá
kynni að vera tilefni til að auka veið-
ina talsvert meira en um 30.000 tonn.
Ámi er að útiloka þann möguleika
með því að setja inn þessa reglu um
sveiflujöfnun, nema aðeins eigi að
nota hana á þessu ári. Mér finnst að
sjávarútvegsráðherra sé að króa okk-
ur af og sé að búa sér til skálkaskjól til
að fara fram úr ráðgjöf Hafrann-
sóknastofnunar. Ég held einnig að
það hefði verið hreiniegra hjá honum
að ákveða einfaldlega 220.000 tonna
hámarksafla án þess að vera að búa
sér til þetta skálkaskjól," segir Össur
Skarphéðinsson.
Hlýtur að kalla á aðgerðir í
byggðamálum
„Þessi ákvörðun um 220.000 tonna
heildarafla af þorski á næsta fiskveiði-
ári veldur mér verulegum vonbrigð-
um. Akvörðun um þetta hlýtur að
kalla á aðgerðir í byggðamálum,“ seg-
ir Kristinn H. Gunnarsson, þingmað-
ur Framsóknarflokksins og formaður
stjómar Byggðastofnunar. „Fyrir
liggur það álit vísindamannanna að
óbreyttur afli, 250.000 tonn, hefði
byggt upp stofninn. Samdrátturinn
hefur í fór með sér efnahagsleg áhrif,
bæði á byggðarlög og á erlenda mark-
aði, sem menn þurfa að huga að. Það
er spurningin hvemig menn ætla að
mæta þessum samdrætti úti um land-
ið. Það hlýtur að verða að huga að því
að þjóðin öll beri þennan samdrátt, en
ekki bara sjávarbyggðimar einar.
Fiskifræðin er mér hulin ráðgáta
um þessar mundir. Það er búið að
vera að byggja upp stofninn í 10 ár.
Farið hefur verið að tillögum fiski-
fræðinga í þeim efnum að mestu leyti
fyrri hluta tímans og algjörlega síð-
ustu fimm ár. Árangurinn er svo sá að
lagt er til að veiða minna en þegar við
hófum þessa vegferð um uppbygg-
ingu stofnsins.
Skýringar fiskifræðinga á þessum
slaka árangri hafa ekki verið mjög
trúverðugar að mínu mati,“ segir
Kristinn H. Gunnarsson.