Morgunblaðið - 03.10.2000, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 2000 13
FRÉTTIR
Talsmenn þriggja fjarskiptafyrirtækja um álitsgerð Auðlindanefndar
Sjá ekki að um
skort á tíðni
sé að ræða
Greiðsla á að koma fyrir aðgang að tíðnisviðinu þar sem
þar er um takmarkaða auðlind að ræða að því er fram
kemur í álitsgerð Auðlindanefndar sem kynnt var á
föstudaginn var. Talsmenn þrigg;ja fjarskiptafyrir-
tækja telja að ekki sé um skort á tíðni að ræða.
Tony Stone
í ÁLITSGERÐ Auðlindanefndar er meðal
annars lagt til að gjald verði tekið fyrir aðgang
að rafsegulbylgjum, en þær eru sá miðill sem
þráðlaus fjarskipti byggjast á. Telur nefndin að
rafsegulbylgjur sem nothæfar séu til fjarskipta
séu takmörkuð auðlind á sama hátt og aðrar
auðlindir sem nefndin fjallaði um og þótt þær
hafi ekki verið lýstar eign þjóðarinnar með
formlegum hætti hafi ríkið hér sem annars
staðar tekið að sér stjóm á tíðnisviðinu í sam-
ræmi við alþjóðlegar skuldbindingar.
Bent er á að erlendis hafí hingað til verið lítið
um að rásir hafi verið boðnar upp eða seldar
með öðrum hætti nema í Bandaríkjunum þar
sem slíkt hafi tíðkast í áratugi. Á síðustu
misserum hafi hins vegar orðið breyting í þess-
um efnum með svonefndri þriðju kynslóð far-
síma. Hafí aðgangur að tíðnirófmu, í foiTni
tímabundinna leyfa til fjarskipta verið seldur,
annað hvort eftir uppboð eða að svonefnd sam-
anburðai’leið hefði verið farin, en í henni felist
að aðrar ástæður en vilji til að greiða hæsta
verð ráði hverjir fái úthlutað leyfum. Einnig
hafi verið um að ræða einhvers konar blöndu af
þessum tveimur aðferðum.
„Nefndin telur heppilegasta kostinn við út-
hlutun leyfa til fjai’skipta á þriðju kynslóð far-
síma vera annað hvort hreina uppboðsleið eða
aðrar hlutlægar aðferðir. Með því er best tekið
tillit til þess að um fáar rásir er að ræða, í mesta
lagi fjórar. Aðalatriðið er að sömu almennu
reglur gildi um þessa takmörkuðu auðlind og
aðrar auðlindir sem nefndin hefur fjallað um.
Mikilvægt er að tryggja samkeppni með
dreifðri eignaraðild, en það yrði best gert með
samráði við samkeppnisyfírvöld," segir í álits-
gerðinni.
Er einnig á það bent að núverandi fjarskipta-
rásir séu líka takmörkuð auðlind og því sé full
ástæða til að athuga hvort ekki sé hægt að end-
urúthluta þeim með sama hætti. Reynslan ann-
ars staðar frá virðist staðfesta að veruleg verð-
mæti séu fólgin í þeirri auðlind sem raf-
segulbylgjur til fjarskipta séu.
Ekki takmörkuð auðlind
Þórólfur Árnason, forstjóri Tals, sagði að-
spurður um álitsgerð Auðlindanefndar að þeir
teldu ekki að um takmarkaða auðlind væri að
ræða því það væri pláss fyrir 5-7 rekstraraðila
hér sem gætu boðið upp á almenna þjónustu
um allt land í því tíðnirófi sem laust væri. Á
þetta hefðu þeir bent í Morgunblaðinu fyrir 2-3
vikum og yfirmaður Póst- og fjarskiptastofnun-
ar hefði staðfest það.
„Við þekkjum enga þá atvinnugrein á Islandi
sem býður upp á landsdekkandi þjónustu þar
sem slíkur fjöldi aðila sækist eftir viðskiptum.
Ef við tökum flutningastarfsemi, olíudreifingu
og -sölu, blaðaútgáfu, vátrygginga- og banka-
starfsemi, þá er það engin grein þar sem eru
fleiri en 5-7 aðilar sem bjóða upp á almenna
þjónustu um allt land,“ sagði Þóróífur.
Hann bætti því við að ef það ætti að vera
minni kvöð á þeim sem ekki byðu þjónustu um
allt land, til dæmis þeim sem kysu að hafa þráð-
laus fjarskipti innanhúss eða á milli starfs-
stöðva síns fyrirtækis teldi hann alveg fráleitt
að skattleggja það eitthvað sérstaklega með
rekstrarleyfí, ekki frekar en innanhúspóstur,
fyrirtækjafréttabréf eða einhver önnur boð-
miðlun upplýsinga væri skattlögð sérstaklega
nú.
„Þessi starfsemi á að sjálfsögðu að vera leyf-
isháð og það þarf umsýslu og stjórnun á tíðnun-
um. Við greiðum nú þegar ákveðið auðlinda-
gjald, þ.e.a.s. 0,25% af veltu, sem ég hef enga
athugasemd gert við og við gerum upp og
stöndum skil á. Þar aftur er komin eðlileg um-
sýsla um stjórnun tíðnirófsins," sagði Þórólfur.
Hann sagði að ef það væri sérstakur vilji til
þess að skattleggja þetta atvinnusvið frekar en
önnur þá gætu menn gert það, en það mætti
ekki gera það á röngum forsendum. Það mætti
ekki segja að það væri vegna þess að um tak-
markaða auðlind væri að ræða þar sem það
væri ekki rétt. Þarna væri frekar á ferðinni
löngun manna að skattleggja á einhvern ákveð-
inn hátt.
„Nýting fjarskipta hefur kannski einna helst
staðið undir þeirri framþróun nýja hagkerfisins
sem veitir mikla atvinnu og eykur arðsemi og
það er sérstakur og mjög sérkennilegur hugs-
unarháttur ef á að skattleggja það sem getur
helst orðið okkur til framdráttar í samkeppnis-
stöðu íslensku þjóðarinnar,“ sagði Þórólfur.
Hann sagði að Norðui'löndin hefðu verið í
fararbroddi í nýtingu fjarskiptatækninnar,
einkum hinnar þráðlausu, og þar væri að finna
lykilinn að örri framþróun í hugbúnaðariðnaði
og aukinni arðsemi atvinnurekstrar á þessu
svæði. „Hið nýja þekkingarþjóðfélag byggh' á
fjarskiptum,“ sagði Þórólfur ennfremur.
Álitsgerðin mjög gagnleg
Eyþór Ai-nalds, forstjóri Islandssíma, segir
að álitsgerð Auðlindanefndar sé mjög gagnleg
því það sé mikið misræmi milli einstakra mála-
flokka í þessum efnum. Til dæmis hafi hér áður
fyrr verið tekið gjald fyrir námaréttindi, en
ekki fyi-ir aðrar auðlindh' og það sé ekki gott ef
þetta misræmi haldi áfram.
„Það sem snýr að fjarskiptunum sérstaklega
er ekki skýrt, þar sem það virðist vera að það
eigi að mismuna atvinnugi'einum með þessar
tíðnir, þ.e.a.s. ef ekki verða boðnai- út tíðnirnar
sem snúa að sjónvarpsrétti, því allt eru þetta
rafsegulbylgjur, bara á mismunandi tíðnum,“
sagði Eyþór.
Hann sagði að eldri farsímarásir væru á
megariðatíðnum en þessar nýju farskiptai'ásir
væru á gígariðatíðnum. Sjónvarpsrásirnar
væru síðan einnig á mismunandi tíðnum eftir
hvort um væri að ræða VHF eða UHF rásir og
ef grunnforsendUmar í þessu væru takmarkað-
ar náttúruauðlindir ætti eitt yfir alla að ganga í
þessum efnum. „Ef forsendurnar eru þær að
leggja sérstakan skatt á sérstakar atvinnu-
greinar þá verður farin sú leið að mismuna
greinum með sambærilegar tíðnir,“ sagði Ey-
þór.
Hann sagði að nefndin skildi þetta eftir til-
tölulega opið fyrii' stjórnvöld. Talað væri um að
hægt væri að endurúthluta sjónvarpstíðnum,
en ekki mælt sérstaklega með því, heldur talað
frekar loðið í kringum það í álitsgerðinni. Ef
hins vegar farið yrði í það að breyta stjórnar-
ski'ánni með því ákvæði sem talað væri um í
álitsgerðinni ætti að vera hægt að taka upp
málið í heild.
Eyþór sagði að grundvallarhugsunin væri sú
að þetta gengi jafnt yfir alla og hann vonaði að
ekki yrði um hálfkák að ræða þannig að sumai'
atvinnugi'einar þyrftu að greiða eftir uppboð,
en aðrar sætu gjaldlausar eftir, því þá væru
betur heima setið en af stað farið.
Hann sagði að grunnhugsunin í álitsgerðinni
væri mjög góð, en spuming væri um fram-
kvæmdina. Ef sama gengi yfir alla væri
Íslandssími tilbúinn til þess að greiða gjald.
Hns vegai' þyrfti að passa að útboð færi ekki úr
böndunum og það yrði bara á þessu sviði og
ekki annars staðar. Það væri dálítið stór munur
á því að taka ekkert gjald og að taka okurgjald
af einni atvinnugrein, ef það yrði niðurstaðan. í
því væri lítill jöfnuður fólginn.
Hann bætti því við að ef gjald af farsímarás-
unum yrði mjög hátt yrði niðurstaðan sú að
þráðlaust net yrði munaðarvai'a og það væri
eitthvað sem menn yrðu að hafa í huga í þess-
um efnum.
Ekki fyrirsjáanlegnr
skortur á tíðni
Þórarinn V. Þórarinsson, forstjóri Lands-
símans, sagðist aðspurður hafa skilning á því
sem fram kæmi í álitsgerð Auðlindanefndar um
mikilvægi þess að viðhafa hlutlægar aðferðir
við úthlutun þess sem með einhverjum hætti
væru takmörkuð gæði frá náttúrunnar hendi.
Það sé alveg rétt að það gildi um fjarskiptarásir
þar sem þéttbýli sé mikið, en ef horft sé til þess
sem Landssíminn sé að gera sé hann í fyrsta
lagi með rásir fyrir farsímakerfi sitt og fyrir
það sé greitt töluvert fé á ári hverju. Í annan
stað sé hluti af þjónustu við landsbyggðina um
örbylgjusendingar þar sem ekki sé nein þröng
frá náttúrunnar hendi og engar slíkur forsend-
ur fyrir hendi að það þurfi að takmarka aðgang.
Við slíkar aðstæður fyndist honum fráleitt að
ræða einhverja gjaldtöku sem hefði fyrst og
fremst það efni og innihald að takmarka að-
gang að náttúrulegum gæðum.
Þórarinn sagði að hvað varðaði gsm-kerfið
þá væri nú þegar búið að úthluta hér svo mörg-
um leyfum fyrir rekstri gsm-kerfa að hann teldi
fjarlægt að það yrði mikill skortur hér á landi,
því fjöldi rekstraraðila á íbúa virtist ekki ætla
að verða hærri í nokkru öðru landi en hér. Þess
vegna sæi hann ekki að um einhvern sérstakan
skort væri að ræða í þessum efnum hvað það
snerti.
Hvað varðaði þriðju kynslóð fai;síma sagði
Þórarinn að það sama væri uppi. „Eg sé ekki í
hendi mér að það verði sú þröng hér að veita
þriðju kynslóðar þjónustu hér á Islandi að það
sé einhver fyrirsjáanlegur skortur á tíðni þai'.
UMTS kerfið er dýrt í uppbyggingu og ég hef
enga trú á því að það geti komið til þess að hér
verði byggð upp meira en þrjú slík kerfi og
raunai' býsna fjarlægt að það verði með þeim
hætti,“ sagði Þórarinn.
Hann sagðist því ekki sjá þessa þörf á að tak-
marka aðganginn til þess að veita þjónustu hér
á landi. Það væri hins vegar líklegt að erlend
fyrirtæki myndu leita eftir leyfi til þess að
starfrækja þjónustu á þessu sviði til þess að
veita þjónustu annars staðar með því að tengj-
ast inn á farsímakerfi annarra landa. „Miðað
við verðin fyrir leyfi í stærri þjóðlöndum þá er
ugglaust með hvaða aðferð sem viðhöfð er hægt
að fá mjög ódýrt leyfi hér á landi í samanburði
við það sem gerist annars staðar og ég held að
íslensk stjómvöld þurfi að huga dálítið ræki-
lega að því hvort ekki sé þörf á því að tryggja að
sú aðferð sem verði valin verði til þess fallin að
tryggja raunverulega uppbyggingu þjónust-
unnar hér á landi, en ekki að Island verði ein-
göngu stökkpallur tU þess að veita þjónustu á
öðrum mörkuðum," sagði Þórarinn.
Hann bætti því við að ef mjög há gjöld yrðu
innheimt fyrir leyfi til að veita þessa mikUvægu
þjónustu hér á landi óttaðist hann að það myndi
hægja á uppbyggingunni og koma niður á
henni, því auðvitað yrði kostnaðurinn hvergi
sóttur annað en til notenda þjónustunnar.
„Mér finnst það fullkomlega eðlilegt að það
komi greiðslur fyrir, en stjómvöld hljóta að
þurfa að horfa til þess hvaða markmið þau hafa
um uppbyggingu þjónustunnar hér á landi og
tengsl við innlendan þekkingariðnað," sagði
Þórarinn.
Hann sagði að mörg fyrirtæki væru að vinna
að lausnum fyrir gsm-kerfm sem gætu orðið
mjög áhugaverð útflutningsvara og tekjuleið
fyrir okkur Islendinga í framtíðinni.
„Eg held að það mikilvægasta í þessu efni sé
fyrir stjórnvöld að stuðla að uppbyggingu
þessa þekkingariðnaðar,“ sagði Þórarinn einn-
ig-
Nóg pláss fyrir
alla Islendinga
Láras Jónsson, framkvæmdastjóri tækni og
þjónustu hjá Frjálsum fjarskiptum, sagði að
það væri misskilningur að þarna væri um
takmarkaða auðlind að ræða. Þarna væri um
nákvæmlega sama svið og bylgjulengdir að
ræða yfir Islandi og væra yfir Þýskalandi og
þar byggju 80 milljóir manns. Það væri nóg
pláss fyrir alla Islendinga á þessu sviði. Þetta
væri eingöngu spurning um hvernig þessu yrði
deilt upp.
Láras sagði að það mætti ekki ragla síman-
um saman við sjónvarp eða útvarp. A venjuleg-
um útvarps- eða sjónvarpsrásum væri útvarp-
að á öllu sviðinu, enda væru allir með loftnet og
gætu náð útsendingunum. Hitt væri allt öðra
vísi og hægt að stýra miðað við neytandann.
Strangt til tekið væri því alls ekki um tak-
mai'kaða auðlind að ræða.
Láras bætti því við að ef ríkið vildi gera þetta
að skattlagningarstofni til að afla fjár til þjóðfé-
lagsins þá væri það út af fyrir sig, en það væri
ekki verið að leggja skattinn á fyrirtækin og
rekstraraðilana heldur á neytenduma. „Þegar
við eram að taka háar upphæðir fyrir leyfi af
þessu tagi þá hækkai' bara verðið á þjónust-
unni,“ sagði Láras.
Hann sagði að í þriðju kynslóð farsíma væri
ekki lengur um síma að ræða í raun og vera
heldur væri um að ræða breiðbandstengingu á
hvern einasta einstakling. Símtöl verði einung-
is lítill hluti þess efnis sem um sé að ræða og sjá
þurfí til þess að þjónustan verði ekki á hærra
verði en svo að allir geti notað tæknina. í fram-
haldinu skapist stórkostlegt tækifæri fyrir ís-
lendinga til þess að sækja inn á þennan þjón-
ustumarkað sem kerfið komi til með að skapa í
þeim löndum sem það verði notað. Þar sé um að
ræða hugbúnaðarfyrirtækin og aðra sem séu
að hanna þjónustu í tengslum við þessa þriðju
kynslóð farsíma. Á því hagnist þjóðfélagið, því
útflutningur byggist á því að menn sé með góð-
an heimamarkað.
„Þetta er stóra málið fyrir Islendinga. Það
þarf að koma þessu þannig upp að þetta verði
almenningseign, íslendingai' noti þetta og noti
þetta mikið og það verði góður jarðvegur hér
fyrir þau fyrirtæki sem vilja reyna að hasla sér
völl á þessum miðli út um allan heim,“ sagði
Láras einnig.