Morgunblaðið - 03.10.2000, Blaðsíða 30

* #0 - ÞRIDJ LÍJAC U K 3- iUKWBJUK' BUUO
ERLENT
G avtuiifcí UiNtJLiAiiit;
{
Framtíð Slobodans Milosevic og Serbíu gæti ráðist á næstu dogrim
Forsetahjónin sögð deila
um hvort þau fari í útlegð
Belgrad, Podgorica. The Daily Telegraph, Reuters, AFP.
SADDAM Hussein, leiðtogi
íraks, hefur sent helstu
ráðgjafa sína í öryggismái-
um til Belgrad til að aðstoða
Slobodan Milosevic Júgóslavíufor-
seta í baráttunni við stjórnarand-
stöðuna.
Vestrænir stjórnarerindrekar
segja að hópur náinna samstarfs-
manna elsta sonar Saddams, Udays,
hafi farið með leynd til Belgrad fyrir
viku til að hjálpa honum að standast
mótmælaaðgerðir stjómarandstöð-
unnar vegna deilunnar um forseta-
kosningamar fyrir rúmri viku.
The Daily Telegraph segir að
komið hafi upp ágreiningur milli
Milosevic og eiginkonu hans um
hvernig bregðast eigi við pólitísku
kreppunni í Serbíu. Vestrænir
leyniþjónustumenn hafi fengið upp-
lýsingar um helgina um að eiginkona
forsetans, Mirjana Markovic, leggi
nú fast að honum að láta af embætti
og flýja land.
Milosevic virðist hins vegar vera
staðráðinn í að gera allt sem hann
getur til að halda völdunum, jafnvel
þótt það kunni að kosta hann lífið, en
hermt er að eiginkona hans vilji fyrir
alla muni afstýra því að þau verði
handtekin eða jafnvel tekin af lífi líkt
og Nicolae Ceausescu, fyrrverandi
einræðisherra Rúmeníu, og eigin-
kona hans, Elena, eftir að honum var
steypt af stóli í byltingunni 1989.
Takist Markovic að telja eigin-
mann sinn á að flýja land er hugsan-
legt að þau fái hæli í Rússlandi eða
Kína. Ferð írösku embættismann-
anna til Belgrad bendir einnig til
þess að Saddam kunni að bjóða hjón-
unum hæli í írak.
Embættismennimir eiga að vera
hjónunum innan handar, hvort sem
þau ákveða að fara í útlegð eða vera
um kyrrt. Þeir hafa áralanga reynslu
af því að kveða niður uppreisnartil-
raunir andstæðinga Saddams og
geta veitt stjórnvöldum í Belgrad
ráð um hvernig hægt sé að hafa
taumhald á stjórnarandstöðunni og
sigra í áróðursstríðinu. Á meðal
írösku embættismannanna era
Mohammed Zaman innanríkisráð-
herra, Hassan al-Tikriti, næstæðsti
foringi leyniþjónustunnar, tveir af
forystumönnum flokks Saddams og
einn af samstarfsmönnum Udays í
stofnun sem á að tryggja öryggi for-
setans og skipuleggja áróður hans.
Ákveði Milosevic og kona hans að
fara í útlegð gætu írakarnh’ aðstoð-
að við að lauma þeim úr landi og
tryggja að þau komist ekki í hendur
hermanna Atlantshafsbandalagsins
sem hafa fengið fyrirmæli um að
handtaka .Milosevic til að hægt verði
að sækja hann til saka fyrir stríðs-
glæpi.
Pútín reynir að
miðla málum
Óstaðfestar fregnh’ herma að
ráðamenn nokkurra Evrópuríkja
hafi rætt þann möguleika um helgina
að samið yrði við Milosevic um að
hann yrði ekki sóttur til saka fyrir
stríðsglæpi léti hann af embætti.
Robin Cook, utanríkisráðherra Bret-
lands, kvaðst hins vegar vera and-
vígur slíku samkomulagi þai- sem
það myndi grafa undan stríðsglæpa-
dómstólnum í Haag og torvelda hon-
um að saksækja þá sem frömdu
stríðsglæpi að fyrirmælum forset-
ans.
Vladímír Pútín, forseti Rússlands,
bauðst á laugardag til að senda utari-
ríkisráðherra sinn, ígor ívanov, til
Belgrad til að hafa milligöngu um
samningaviðræður við stjómarand-
stöðuna. Stjórnvöld í Belgrad svör-
uðu ekki tilboðinu og stjómarand-
staðan sagði að Milosevic hefði
hafnað tilboðinu.
Madeleine Albright, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, sem er í París,
Slobodan Milosevic Júgóslavíuforseti
og eifflnkona hans eru nú sögð deila um
hvort þau eigi að flýja land eða vera um
kyrrt í Belgrad til að freista þess að
halda völdunum og hætta á að verða
handtekin eða jafnvel tekin af lífí.
Reuters
Slobodan Milosevic við opinbera athöfn í herforingjaskóla í Belgrad um
helgina. í ræðu við athöfnina kvaðst hann ekki ætla að láta af embætti.
Reuters
Mira Markovic, eiginkona Slob-
odans Milosevic.
fagnaði tillögu Pútíns og embættis-
maður í foraneyti hennar sagði að
hún vildi að Rússar beittu sér af full-
um þunga fyrir því að Milosevie léti
af embætti.
Þýska stjórnin sagði á sunnudag
að Gerhard Shröder, kanslari Þýska-
lands, hefði rætt við Pútín í síma og
þeir hefðu verið sammála um að for-
setaefni stjórnarandstöðunnar, Voj-
islav Kostunica, hefði sigrað í kosn-
ingunum og úrslitin sýndu að
kjósendur í Júgóslavíu vildu pólitísk-
ar breytingar. í yfirlýsingu þýsku
stjórnarinnar kom þó ekki skýrt
fram hvort Rússar litu svo á að Kost-
unica hefði fengið memhluta at-
kvæðanna.
Talsmaður rússneska utanríkis-
ráðuneytisins, Alexander Jakov-
enko, sagði í varfærnislegri yfirlýs-
ingu í gær að sú ákvörðun kjör-
stjómar Júgóslavíu að láta kjósa
aftur milli Milosevic og Kostunica á
sunnudag væri í samræmi við lög
landsins og byggðist á úrslitum
kosninganna. Talsmaðurinn bætti þó
við að stjómarandstöðuflokkarnir
hefðu vefengt þá fullyrðingu kjör-
stjómarinnar að Kostunica hefði
ekki náð kjöri og sagði að Júgóslavar
þyrftu sjálfir að ákveða hvort telja
ætti atkvæðin aftur.
Verkfalismenn reknir
Milosevic lét engan bilbug á sér
finna þótt stjórnarandstaðan hefði
hótað að „lama alla Serbíu" með
verkföllum og mótmælaaðgerðum.
Forsetinn svaraði þessu með því að
senda þúsundir lögreglumanna til
Belgrad og reka í’íkisstarfsmenn
sem höfðu lagt niður vinnu.
Tæki í hjóðverum útvarpsstöðvar-
innar B92, sem ríkið lagði hald á fyrr
á árinu, hafa verið tekin í sundur og
flutt írá Belgrad þar sem stjórnvöld
óttast að mótmælendur reyni að ná
stöðinni á sitt vald.
Starfsmenn ríkissjónvarpsins í
borginni Novi Sad, sem hófu verkfall
á sunnudag, voru reknir, svo og leið-
togar verkfallsmanna í kolanámu í
Kolubara.
Starfsmenn ríkisfjölmiðlana sýna
enn mótþróa þrátt fyrir uppsagnirn-
ar. 50 blaðamenn dagblaðsins Vec-
ernji Novosti í Belgrad kröfðust þess
að fá að birta hlutlausar fréttir um
ástandið í landinu og starfsmenn rík-
isútvarpsins hvöttu til þess að efnt
yi’ði til samningaviðræðna fyrir
milligöngu erlendra ríkja.
Tortryggja leiðtoga
stjórnarandstöðunnar
Sósíalíski þjóðarflokkurinn í
Svartfjallalandi, sem hefur stutt
stjórn Milosevic, hefur hótað að snúa
baki við stjórninni og standi hann við
það missir stjómin meirihluta sinn á
júgóslavneska þinginu. Áður hafði
þjóðernisöfgamaðurinn Vojislav
Seselj, leiðtogi Róttæka flokksins,
sagt skilið við Milosevic og sakað
hann um kosningasvik.
Margir stjómarandstæðingar era
þó efins um að mótmælin gegn Mil-
osevic beri árangur. Einn kjósenda
Kostunica kvaðst óttast að stjórnar-
andstaðan hefði þegar klúðrað tæki-
færinu til að steypa forsetanum af
stóli. „Talið um allsherjarverkfall
kann að hljóma vel á Vesturlöndum
en hér er helmingur fólksins þegai-
án atvinnu,“ sagði hann. „Hinn helm-
ingurinn á í mestu erfðileikum með
að hafa í sig og á og hefur ekki efni á
að leggja niður vinnu.“
Leiðtogar stjómarandstöðunnar
hafa verið gagnrýndir fyrir að sýna
ekki næga einurð og stefnufestu,
Margir mótmælendanna era minn-
ugir mótmælanna veturinn 1996
þegar stjómarandstaðan efndi til
daglegra fjöldafunda í margai’ vikur
til að krefjast þess að ráðamennirnir
í Belgrad viðurkenndu sigur hennar
í sveitarstjórnakosningum. Milosev-
ic hafði að lokum betur í þeirri viður-
eign, kom til móts við nokkrar af
kröfum stjómarandstöðunnar og
mútaði leiðtogum hennar.
, jUlir segja að þeir vilji ekki að at-
burðirnir árið 1996 gerist aftur,“
sagði einn mótmælendanna. „En all-
ir óttast að þetta sé einmitt það sem
gerist. Núna er veðrið gott en hverj-
ir vilja halda mótmælunum áfram
þegar það fer að rigna?“
John Simpson, ritstjóri hjá BBC,
segir í grein í The Sunday Telegi-aph
að framtíð Milosevic og Serbíu muni
ráðast á götunum á næstu dögum og
allt geti gerst. Hugsanlegt sé að
Serbar flykkist út á göturnar og ör-
yggissveitir beiti táragasi og jafnvel
byssum til að kveða niður mótmælin.
Sá möguleiki sé fyrir hendi að Milos-
evic missi völdin og verði handtekinn
fyrir glæpi gegn ríkinu.
Simpson bætir þó við að það sé
jafn líklegt að mótmælin fjari út og
Milosevic takist að sannfæra mikil-
vægustu bandamenn sína um að
hann geti haldið völdunum.
Götumótmæli kunna
að ráða úrslitum
Simpson spáir því að mótmælend-
urnir á götunum ráði úrslitum í
valdabaráttu Milosevic og stjómar-
andstöðunnar. Fólkið þurfi að vera
tilbúið að halda baráttunni áfram,
jafnvel þótt nokkiir tugir manna
kunni að falla, þar til stuðningsmenn
Milosevic snúi baki við honum. „Lög-
reglumenn munu þá láta sem þeir
sjái ekki mótmælin, hermenn neita
að skjóta, opinberir starfsmenn
leggja niður pennana og týna mikil-
vægum skjölum. Einhvem hátt sett-
ur maður mun bjóðast til að semja.
Eftir það getur allt gerst, forsetinn
kann að flýja með þyrlu frá þaki hall-
ar sinnar eða verða handtekinn eða
gefa sig á vald óvinanna. Hann gæti
jafnvel farið í næsta herbergi og tek-
ið upp skammbyssu.“
Simpson bætir þó við að svo kunni
að fara að mótmælin verði ekki nógu
fjölmenn. „Milosevic forseti er enn
mjög snjall í því að valda klofningi
meðal andstæðinganna; um þriðj-
ungur stuðningsmanna stjórnarand-
stöðunnar virðist telja að Vojislav
Kostunica eigi að gefa kost á sér aft-
ur á sunnudaginn kemur.“
Simpson segir að grípi Serbar
ekki þetta tækifæri til að steypa Mil-
osevic sitji þeir uppi með hann í lang-
an tíma. Hann muni óhjákvæmilega
sigra á sunnudaginn, enda einn í
framboði, og bandamenn hans
þjappa sér um hann. Hann geti þá
breytt stjómarskránni að eigin vild
og haldið völdunum.
„En við skulum ekki gleyma því að
helstu sérfræðingarnir í málefnum
Austur-Þýskalands, Tékkóslóvakíu
og Rúmeníu spáðu því árið 1989 að
einræðisherrar þessara landa
myndu halda velli,“ skrifaði Simp-
son. „En næstu daga sýndi fólkið að
þeir höfðu á röngu að standa.“
Falun gong-
áhangendur
beittir valdi
Peking. Reuters, AFP.
MÖRG hundruð félagar Falun gong-
hreyfingarinnar vora handteknir í
■jölfar mótmæla á Torgi hins
himneska friðar á þjóðhátíðardegi
Kína á sunnudag. Mótmælin vora ein
þau heiftarlegustu á Torginu frá
upphafi. Þau era talin bera árang-
ursleysi kínverskra stjórnvalda í að
þurrka út' Falun gong-hreyfinguna
vitni. Hún var bönnuð í júlí í fyrra en
félagar í henni hafa staðið fyrir mót-
mælum nær daglega síðan.
Torg hins himneska friðar var
þéttskipað fólki, sem komið var til að
fylgjast með hátíðarhöldum, þegar
mótmælin hófust snemma á sunnu-
dagsmorgun. Lögregla og her beittu
þátttakendur valdi, spörkuðu í þá og
drógu á hárinu, til að koma þeim af
torginu og upp í rútur og vörubíla
sem síðan fluttu þá á brott. Eftir um
klukkustundar átök rýmdi lögreglan
torgið. Hálftíma síðar var farið að
hleypa fólki aftur inn á það í tak-
mörkuðum hópum. Minniháttar
óeh’ðir héldu áfram allan daginn og
að sögn vitna hafði lögregla enn af-
skipti af þátttakendum í lok dags.
Falun gong-hreyfingin var stofn-
uð árið 1992. Hún sameinar hug-
leiðslu og hefðbundnar kínverskar
líkamsæfingar, en kenningar hennar
byggjast lauslega á búddisma og taó-
isma. Talsmenn hreyfingarinnar
sögðu að meðlimir hennar væra um
80 milljónir áður en hún var bönnuð.
AP
Deilt um
kínverska
píslarvotta
Peking, Páfagarði. Reuters, AFP.
ÞETTA veggteppi sem minnir á
píslarvætti 120 kínverskra og er-
lendra trúboða í Kína hékk utan á
Péturskirkjunni í Róm er Jóhannes
Páll II páfi tók þá í helgra manna
tölu kaþólsku kirkjunnar á sunnu-
daginn.
Páfi bað í gær um fyrirgefningu
á mistökum þeim sem píslarvott-
arnir kynnu að hafa gert sig seka
um. Beiðni páfa kom í kjölfar harð-
orðra mótmæla kínverskra stjórn-
valda sem sögðu páfa vera að hefja
heimsvaldastefnu Vesturlanda á
stall, píslarvottamir hefðu framið
„hrikalega glæpi“ gegn kínversku
þjóðinni. Tímasetning athafnar-
innar fór einnig fyrir brjóstið á
Kínverjum, sem héldu upp á 51 árs
afmæli alþýðulýðveldisins á sunnu-
dag.
Píslai’vottarnir dóu á tímabilinu
1648 til 1930, fórnarlömb ofsókna
af hálfu Kínveija. Stærstur hluti
hópsins lést í upphafi tuttugustu
aldarinnar í „Boxara-uppreisninni"
svokölluðu, sem samtök Kínverja,
gerðu gegn erlendum áhrifum. Kín-
verska ríkisfréttastofan Xinhua
segir Páfagarð hafa verið að grafa
undan kínversku kaþólsku
kirkjunni með athöfninni en hún er
ekki hluti rómversk-kaþólsku
kirkjunnar. Meðlimir hennar eru
fjórar milljónir en helmingi fleiri
eru, að sögn Páfagarðs, rómversk-
kaþólskir en þeir iðka sína trú í
óþökk kínversku stjórnarinnar.