Morgunblaðið - 03.10.2000, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Landslið
píanó-
leikara
Morgunblaðið/Ásdís
„Tónleikar EPTA í Operunni voru góð skemmtun og vonandi að píanókennarar bjóði upp á fleiri slíkar í vetur.“
TOJVLIST
í s I e n s k a « p e r a n
PÍANÓTÓNLEIKAR
Píanótónleikar Evrópusambands
pianókennara, EPTA. Pfanóleikar-
ar: Anna Guðný Guðmundsdóttir,
Richard Simm, Halldór Haraldsson,
Peter Máté, Miklós Dalmay, Helga
Bryndís Magnúsdóttir, Steinunn
Birna Ragnarsdóttir og Jónas Ingi-
mundarson sem jafnframt var
kynnir. Laugardag kl. 16.
EVRÓPUSAMBAND píanókenn-
ara efndi til glæsilegra tónleika í óp-
erunni á laugardagskvöldið. Þar
komu fram níu píanóleikarar, sem
léku sígild verk píanóbókmennt-
anna. Efnisskráin hefði átt að falla
öllum aðdáendum slaghörpunnar í
geð, prýdd verkum eftir alla helstu
snillinga hljómborðsins: Beethoven,
Liszt, Kreisler/Rakhmaninoff, Bart-
ók, Schubert, Chopin, Brahms,
Tsjaíkovskíj, Granados og Bartók.
Aðeins eitt íslenskt tónskáld hlaut þá
náð að vera þarna á meðal, Sigvaldi
Kaldalóns, en Riehard Simm lék
feiknarskemmtilega útsetningu sína
á lagi Sigvalda ,Á Sprengisandi“.
Jónas Ingimundarson kynnti efnis-
skrána, og lék í upphafi tónleika í
forföllum Gisla Magnússonar „Til
Elísu“ eftir Beethoven. Það má segja
að Jónas hafi verið með uppistand
milli atriða, því að hann gerði meira
en bara að kynna, hann sagði píanó-
sögur, brandara og sögur af hjartans
lyst. Anna Guðný Guðmundsdótth-
lék Impromptu nr. 2 í Es eftir Franz
Schubert. Glæsilegur leikur hennar
einkenndist af mikilli mýkt í hröðum
tónstigahlaupum hægri handar; það
vai- mjög fallega gert. í millikaflan-
um var leikur hennar mátulega létt-
ur - ekki eins þungur og mettaður af
pedalnotkun og maður heyrir þetta
stundum spilað - hún lék þetta með
þeirri dansandi lipurð sem fæst með
réttri dýnamík í áherslunni á fyrsta
slagið. Miklos Dalmay lék „Inter-
mezzo“ og „Capriccio" opus 116 nr. 6
og 3 eftir Jóhannes Brahms. Sjaldan
hef ég heyrt Miklós Dalmay leika
jafn vel. Brahms er greinilega hans
maður og leikur hans var þrunginn
Brahmsískri tilfinningu og dýpt.
Helga Bryndís Magnúsdóttir er
einn af okkar bestu píanóleikurum.
Hún lék þrjú verk eftir Chopin, Pól-
ónesu í d-moll opus 71 nr. 1, Vals í f-
moll opus 70 nr. 2 og Etýðu í c-moll
opus 75 nr. 12. Helga Bryndís nálg-
aðist Chopin af yfirvegun og sterkri
tilfinningu fyrir músíkölsku litrófi
tónlistar hans. Laglínan í pólónes-
unni var syngjandi björt og afar fal-
lega leikin; þokki og mýkt einkenndu
vaisinn, en í etýðunni sýndi Helga
Bryndís mikil tilþrif og fingi-afimi í
þrælerfiðum, hlaupandi brotnum
hljómum yfir syngjandi bassalínu.
Þetta var glæsilegur flutningur.
Halldór Haraldsson lék Dumka
opus 59 eftir Tsjaikovskíj, eitt af
meistarastykkjum tónskáldsins fyrir
píanóið. Verkið er í þjóðlegum stíl
eins og nafnið gefur til kynna -
Dumka er tónsmíð gjarnan byggð á
angurværu þjóðlagi, en hefst svo upp
í mikil umbrot og fútt. Það vantaði
meiri tregatilfinningu í upphafið,
leikurinn i hraða kaflanum var of
harður og það vantaði meiri lipur-
leika og snerpu í dansinn. Að öðru
leyti lék Halldór þetta vel og undur-
fallegt píanissimó í niðurlagi verks-
ins var sérstaklega fallega gert. Mik-
lós Dalmay og Peter Máté léku
saman fjórhent Kampavínsrag eftir
Josef Lamp. Þeir Miklós og Peter
léku af mikilli gleði og fjöri þetta
káta verk. Steinunn Birna Ragnai’-
sdóttir lék fyrir tónleikagesti Andal-
úsíuþáttinn úr Spænskri svítu eftir
Granados. Þetta vinsæla verk var
frábærlega leikið af Steinunni Birnu,
ofurmúsíkalskt og hlaðið spænskri
munúð. Peter Máté tróð upp með tvo
Ungverja, Liszt og Bartók. Ástar-
draum Liszts nr. 3 þekkja allir sem á
annað borð hafa lagt eyru við klass-
íska tónlist. Það var mikil tilfinning í
túlkun Peters á þessum hjartfólgna
ljúflingi Liszts. í verki Bartóks
kveður við allt annan tón; Allegro
barbaro er litríkt og sterkt verk,
hratt og ákaft; andi ungverskra þjóð-
laga er nærri í kraftmikilli hrynjandi
verksins og Peter Máté lék þetta af
skörungsskap. Sigvaldi Kaldalóns
fékk óvænt sæti við borð meista-
ranna - það var Richard Simm sem
leiddi hann þangað þegar hann lék
fantagóða útsetningu sína á laginu Á
Sprengisandi. Ákafinn og óþreyjan
sem í ljóðinu búa voru líka til staðar í
leik Richards og er þessari útsetn-
ingu hér með spáð miklum vinsæid-
um. Richard Simm lék líka frægan
fingurbrjót: útsetningu Rakhmanin-
ovs á Ástaryndi Fritz Kreislers.
Riehard Simm var í miklum ham og
spilagleðin skilaði honum meira en
heilum á húfi úr brotsjóum Rachm-
aninoffs - „Ástaryndið" var listavel
spilað.
Þær Steinunn Birna og Anna Guð-
ný léku á tvö píanó „Scaramousse“,
svítu eftir Darius Milhaud. Þær voru
vel samstilltar, en einhvern veginn
lifnaði Scaramousse aldrei almenni-
lega. Flutningurinn var ívið of hæg-
ur og vantaði meiri snerpu til að ná
flugi. Tónleikunum lauk með frá-
bæru aukalagi; útsetningu Richards
Simm á lagi Beethovens, Til Elísu,
en útsetningin bar yfirski’iftina „For
teachers who need a break“. Þeir
Richard og Jónas Ingimundarson
léku fjórhent. Þarna voru tilbrigði og
fúga og var afar snyrtilega og
smekklega farið með hina nokkuð út-
jöskuðu og sjúskuðu Elísu sem allir
vildu kveðið hafa. Hún fékk þarna ný
og betri föt - kannski grímubúning -
en hann fór henni í það minnsta
fjarska vel. Þessum smelli Richards
Simm er einnig spáð vinsæidum. Það
úrval píanóleikara sem lék á þessum
tónleikum sýndi að ekki þarf að ör-
vænta um framgang píanóleiks í
landinu. Standardinn er hár og hver
píanisti hafði sér margt til ágætis.
Gaman hefði verið að heyra í fleiri
píanóleikurum; - við eigum nógan
efnivið í tvenna eða jafnvel þrenna
tónleika af sama standard. Ég sakn-
aði þess mest að heyra ekki meira ís-
lenskt. Það er okkur hollt að setja
okkar tónlist í samhengi við aðra, en
ekki alltaf að hafa hana eina og sér.
Píanótónleikar EPTA í óperunni
voru góð skemmtun og vonandi að
píanókennarar bjóði upp á fleiri slík-
ar í vetur.
Bergþóra Jónsdóttir
AÐ LEIKA
SEM BEST
TðNLIST
Neskirkja
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Sinfóníuhljdmsveit áhugamanna
undir stjórn Ingvars Jónassonar
flutti þrjú verk eftir J.S. Bach.
Einieikarar voru
Áshildur Haraldsdóttir,
Hildur Ársælsdóttir og
María Huld Markan Sigfúsdóttir.
Laugardagurinn 30. september
2000.
ORÐIÐ „orhcestra“, sem er
komið úr grísku og þýðir danspall-
ur, var notað yfir þann stað leiksv-
iðins þar sem dansai-arnir (kórinn)
og líklega hljóðfærleikarar voru
staðsettir. Á tímum J.S. Bach var
eiginleg stöðluð hljómsveit vart
komin til og afmörkun hljóðfæra-
hópa var aðeins miðuð við samleik
allra og sólóþætti smærri hópa þótt
stundum væri ritað fyrir eina sólór-
ödd sem bæði tók þátt í samleik og
lék einleik með hópnum. Á tónleik-
um Sinfóníuhljómsveitar áhuga-
manna sl. laugardag í Neskirkju
voru leiknar tvær fyrstu af fjórum
hljómsveitarsvítunum eftir
J.S.Bach og tvfleiksfiðlukonsertinn
frægi í d-moll.
Fyrsta hlómsveitarsvítan er
skrifuð fyrir tvö óbó, fagott og
strengi. Obóleikararnir voru Guð-
rún Másdóttir og Sveinn Guðmun-
dsson en á fagott lék Sigríður
Kristjánsdóttir og var leikur þeirra
sérlega áheyrilegur. Strengiasveit-
in, undir forustu Helgu R. Oskars-
dóttur, var ótrúlega góð og samspil-
ið á milli hljóðfærahópanna vel
útfært. Stjómandinn Ingvar Jónas-
son stýrði sínu fólki af öryggi og
mátti heyra, að í heild hafði verið
vel æft sem ekki er vandalaust verk
þegar unnið er með áhugafólki og
nemendum þó að með í hópnum
hafi verið atvinnumenn. Forleikur-
inn er viðamesti þátturinn í hljóm-
sveitarsvítunum og þar er fylgt
hinu franska formi forleiksins sem
skiptist í hæga-hraða-hæga niður-
röðun og hjá J.S. Bach er hraði
þátturinn fúga en í seinni hæga
þættinum er oftast brugðið upp
breyttri mynd af upphafskaflanum.
Aðrir kaflar verksins eru hefð-
bundnir barokkdansþættir.
Það mun ekki vera fjarri lagi, að
tvífíðlukonsertinn, og tveir fiðlu-
konsertar eftir J.S. Bach, séu elstu
fiðlukonsertamir sem fluttir em á
almennum tónleikum og líklega er
tvífiðlukonsertinn í d-moll einkan-
lega frægur fyrir hæga kaflann þótt
verkið í heild sé ein samfelld snilld.
Tveir ungir fiðlunemar, þær Hildur
Ársælsdóttir og María Huld Mark-
an Sigfúsdóttir, léku einleikinn í
þessu fagra verki og þó að ekki sé
venja að fjalla um nemendur verður
ekki annað sagt en að leikur þeirra
var allur hinn glæsilegastisem er
vitnisburður um að þær hafi notið
góðrar kennslu frá byrjun og síð-
ustu árin hjá Guðnýju Guðmunds-
dóttur konsertmeistara. Það var
sérlega gott jafnvægi í samspili
hljómsveitar og einleikara, sérstak-
lega í hæga þættinum þar sem sam-
pil ungu einleikaranna blómstraði í
hinum undarlega fagra tvöfalda
konrtapunkti hæga kaflans.
Tónleikunum lauk með annarri
svítunni og þá kom til leiks Áshiid-
ur Haraldsdóttir og er það í raun
frábært, að snillingar eins og Ás-
hildur skuli líta til með áhugafólki
og þar með gefa leik þess þann
myndugleik atvinnumennsku sem
er í raun keppikefli áhugamanna.
Það var auðheyrt á hljómsveitinni
að hér var vel unnið og samleikur
sveitarinnar og Áshildar hreint ág-
ætur og einnig að leikur hennar var
sérlega fallega aðlagaður leik
áhugafólkins svo að oft var unun á
að hlýða.
Hljómsveit áhugamanna er að
verða mjög góð og starfsemin nýtur
vaxandi gengis fyrir góðan leik. Að
þessu sinni tókst sérlega vel til og í
raun merkilegt hversu sjaldan var
að heyra hik og hættuleg augnablik
og einnig hvað hljómur sveitarinn-
ar var í heild sérlega hreinn svo að
hvergi hattaði fyrir að nemi. Þó að-
hver einasti hljóðfæraleikari sveit-
arinnar eigi þarna hlut að, má vel
gefa Ingvari Jónassyni hrós fyrir
að hafa haldið þessum hópi í stefnu
á það markmið, að leika sem best.
Jón Ásgeirsson
Sjö lúðra hljómur
TðlVLIST
Bústaðakirkja
KAMMERTÓNLIST
Einar Jóhannesson,
Sigrún Eðvaldsdóttir,
Richard Talkowsky og
Folke Grasbeck fluttu
verk eftir Shostakovitsj,
Stravinskí og Messiaen.
Sunnudagurinn l.október 2000.
VERK eftir þrjá af áhrifamestu
tónskáldum tuttugustu aldarinnar,
Shostakovitsj, Sfravinskí og Mess-
iaen, voru á efnisskrá kammertón-
leika Kammermúsikklúbbsins í Bú-
staðakirkju sl. sunnudag og hófust
þeir á píanótríói eftir Shostakovitsj,
samið 1923. Það er merkt vera átt-
unda verk höfundar en til eru nokkur
píanóverk og þrír hljómsveitarþættir
frá 1918 og það elsta frá því að
Shostakovitsj var 12 ára. Hann var
ákaflega bráðger enda rétt 19 ára er
hann hlaut heimsfrægð fyrir útskrift-
arsinfóníu sína. Það er ljóst af þeim
tríóþætti, sem leikinn var á tónleikum
Kammermúsikkiúbbsins, að á ferð-
inni er efnilegt tónskáld þó nokkuð sé
lauslega bundið um ýmis skil í þessu
þó stemmningsríka tónverki er var að
mörgu leyti vel leilrið.
Tríóútfærsla Stravinskís á sögu
hermannsins er mun minni að vöxtum
en svonefndur ballett sem er saminn
fyrir sjö hljóðfæraleikara, sögumann
og dansmey. Upprunalegu sögunni
hefur oft verið breytt en sagan eins og
C.F. Ramuz hefur hana, byggða á
rússneskri þjóðsögu, fjallar um her-
mann á leið heim úr stríðinu er mætir
djöflinum dulklæddum eins og hefð-
armanni. Djöfsi fær hermanninn til að
skipta á fiðlunni sinni og bók sem í eru
svör við öllu. Hermaðurinn tekur boð-
inu og fer á flakk um heiminn, verður
ástfanginn af prinsessu, missir hana
og þegar hann loksins heldur heim á
leið, knúinn heimþrá, gómar djöfsi
hann við landamærin og er lokamars-
inn í verkinu sigurdans djöfsa.
Þetta er lærdómssaga um að
mönnum beri að gæta vel að sálarheill
sinni og er fiðlan tákn sálarinnar en
bókin, sem allt veit, vegvísir á vegleið
hégómans.Verkið var að mörgu leit
vel fiutt en það vantaði í flutningin
það „íróníska" háð og undirliggjandi
sagnahúmor sem Stravinskí hélt
sjálfur fram að væri baksvið þessarar
sögu.
Lokaverkið á tónleikum var hug-
leiðslumeistaraverkið Kvartett um
endalok tímans sem að efni til er sótt í
Opinberunarbók Jóhannesar. Þama
getur að heyra dulúðug blæbrigði,
sönglag vafið inn í regnboga-glit-
hljóma píanósins, hyldjúpa og sárs-
aukafulla einsemdina í klarínettleikn-
um, glettni til að umskapa sorgina,
djúpraddaðan söng fluttan á selló
með síendurteknum samhljómum
sem tákngildi óendalegrar gæsku
frelsarans, ofsafenginn einraddaðan
sjö lúðra þrumgný, staðfestu enda-
loka tímans og þá horfið til hinnar
frelsandi eilífðar.
Verkið er í raun hafið yfir trúar-
brögð og fæst við þau gildi sem eru
sameiginleg öllu lifandi lífi. Þetta
mikla skáldverk var sannarlega vel
flutt þar sem heyra mátti glitfagi’a
tóna píanósins hjá Grasbeck, dulúð-
uga og áhrifamikla túlkun Einars,
hægferðuga hugleiðslu Talkowskys
og þrunginn tón Sigrúnar og auk þess
oft snilldarsamspii, ekki síst í ein-
raddaða kaflanum (nr.6) sem er stór-
kostleg tónsmíð sterkra andstæðna
og ótrúlega áhiifamikill.
Jón Ásgeirsson