Morgunblaðið - 03.10.2000, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 2000 35
Hundrað sýningar
í V esturheimi
Frá sýning'unni í leikskóla í Toronto.
EITT fyrsta leikhúsið sem íslensk
börn kynnast er Sögusvunta Hall-
veigar Thorlacius. Um árabil hefur
hún dregið lítil ævintýri upp úr
svuntuvasanum fyrir leikskólabörn
og yngstu bekki grunnskóla. Og
þetta árið hefur verið annasamt hjá
Sögusvuntunni en hún „spennti upp
regnhlífina“ og flaug til Kanada og
Bandan'kjanna á vegum landafunda-
nefndar þar sem hún skemmti
yngstu kynslóðinni og fræddi þau um
Island með ævintýri sem Hallveig
spann upp úr þjóðsögunum.
Það má segja að Sögusvuntan sé
orðin eitt víðförlasta leikhús lands-
ins.
Áður en hún hélt í vestur til land-
vinninga hafði hún sýnt víða á Norð-
urlöndum, í Bretlandi, Kína og á
Grænlandi. En þetta árið hófst ferða:
lag hennar í Minneapolis í mars. I
apríl og maí ferðaðist hún um alla
vesturströndina, sýndi í Vancouver,
Victoriu, Seattle, Utah og Los Angel-
es. Eftir það var skroppið heim til Is-
lands en í lok maí var haldið til Kan-
ada og byrjað í Montreal, Toronto og
London, Ontario. Þá var haldið til
Manitoba og sýnt í Winnipeg, Bald-
ur, Brandon, Gimli, Riverton og Ar-
borg. Og enn var haldið vestar, til
Saskatshewan - Regina, Foam Lake
og Winyard og þaðan vestur undir
Klettafjöll - til Calgary og Edmont-
on. Þessari ferð lauk í Markerville
þar sem Stefan G. bjó lengst af. Þar
sýndi Sögusvuntan á þjóðhátíð Is-
lendingafélagsins 17. júní.
„Ég var þó sjaldnast að sýna fyrir
íslendinga," segir Hallveig, „heldur
krakkana í skólunum. Mörg þeirra
vissu varla hvar ísland var og sama
má segja um marga af kennurunum
þeirra. Ef við viljum kynna Island þá
held ég að það sé einmitt þetta fólk
sem þarf að ná til.“ Síðan var haldið
til St. John’s á Nýfundnalandi og í
byrjun ágúst var svo aftur haldið
vestur og þá til Norður-Dakóta. Þar
er lítill bær sem heitir Mountain og
þar var áður mikil íslendingabyggð.
Þeir voru _að halda sinn hundraðasta
og fyrsta Islendingadag í ár.
Hundrað og fímmtán
sýningar á hálfu ári
Nýlega fór svo Sögusvuntan til
Boston og Providence til þess að taka
á móti víkingaskipinu Islendingi. „Sú
ferð var dálítið öðruvísi en hinar
ferðirnar,“ segir Hallveig, „vegna
þess að ég var ekki að sýna í skólum,
leikskólum eða bókasöfnum. Vík-
ingaskipið lagðist að bryggju við
New England Aquarium í Boston og
þar voru íslendingar með ýmsar
uppákomur, meðaj annars tíu Sögu-
svuntusýningar. I Providence var
sýnt í risastóru tjaldi hjá skipinu. Á
þessu ári er ég því búin að sýna
hundrað og fimmtán sýningar í
Bandaríkjunum og Kanada, fyrir
a.m.k. tólf þúsund manns.“ Og hvaða
sýningu fengu börn í Vesturheimi að
sjá? „Ég sýndi litla bamasýningu
sem heitir Minnsta tröll í heimi. Oft-
ast sýndi ég á ensku en í Montreal
brá ég fyrir mig frönskunni." Hvað
kom til að þú hélst í þetta sýninga-
ferðalag? „Landafundanefnd ákvað
að senda þessa sýningu til Banda-
ríkjanna og Kanada til þess að kynna
íslenska sagnahefð sem er svo stór
og mikill þáttur í okkar menningu.
Við lögðum upp frá þeim punkti að
við væram að halda upp á þúsund ára
afmæli Snorra Þorfinnssonar. Þetta
er sýning fyrir þriggja til átta ára
börn sem byggir á íslensku þjóðsög-
unum að því leyti að ég nota pers-
ónur úr þeim, t.d. Grýlu og litlu
tröllastelpuna.
Þetta er einfalt ferðaleikhús og
auðvelt að bregða því upp með litlum
fyrirvara. Þegar Landafundanefnd
kynnti atriðin sem á boðstólum voru
varð þessi sýning strax mjög eftir-
sótt. Éljótlega var búið að panta níu-
tíu sýningar og samningur minn
hljóðaði upp á það. En seinna bætt-
Hallveig Thorlacius hef-
ur verið á ferð um
Bandaríkin og Kanada
með Sögusvuntuna síð-
astliðið hálft ár. Hún
segir Morgunblaðinu
frá ferðum sínum til
vesturheims og áhuga
----r--------------------------
Islendinga á gamla
landinu sínu.
ust fleiri pantanir við og nú er ég
búin að sýna 115 sinnum og á enn
eftir að sýna í New York og Wash;
ington. Það verður núna í október. I
New York á ég að sýna í nýja Skand-
inavíuhúsinu sem verið er að Ijúka
við að byggja og verður eiginlega
Norræna húsið í New York. Þar
verður salur fyrir börn sem er hann-
aður af Lego og mér er sagt að verði
mjög skemmtilegur.
Þetta hefur gengið alveg ótrúlega
vel og ekki nein stór vandamál á
ferðinni - bara eins og að drekka
vatn úr bolla.
Það var alls staðar tekið svo vel á
móti mér. Frændur okkar í Kanada
eru frægir fyrir gestristni og íslend-
ingafélögin víðast mjög virk. Svo er
nú ekki verra að hafa þau Svavar
Gestsson og Guðrúnu sem halda vel
utan um alla þessa atburði. Sum ís-
lendingafélögin í Bandaríkjunum
eru líka mjög sterk, sérstaklega í
Minneapolis, Seattle og Utah. Það er
dálítið öðruvísi á austurströndinni.
Þar virðist tilfinningin fyrir því að
vera íslendingur ekki vera eins
sterk.
Þjóðrækni og amma Daisy
„Það kom mér á óvart hve sterk
þjóðemisvitundin er meðal Islend-
inga og afkomenda þeirra í Kanada.
Þeir eru held ég sumir hreinlega
með heimþrá þótt þeir séu fæddir í
Kanada. Ég hitti til dæmis ungan
mann sem er fæddur og uppalinn í
Kanada, rekur stórt fýrirtæki þar og
er kvæntur kanadískri konu. Hann
hefur gefið fjölskyldunni þau fyrir-
mæli að þegar hann deyr eigi að
brenna hann og dreifa öskunni yfir
ættaróðalið þaðan sem langafi hans
kom.
Ég hitti líka gamla konu - ömmu
Daisy - í Riverton nálægt Gimli.
Hún er 96 ára, spilar enn á píanó og
er mjög hress. Hún talar ágæta ís-
lensku þótt hún hafi aldrei komið til
Islands og langi ekki einu sinni til
þess. Það var víst mjög algengt á
þessum slóðum að krakkarnir töluðu
bara íslensku þangað til þeir fóru í
skóla. Hún sagðist ekki hafa kunnað
orð í ensku þegar hún var sjö ára.
Margir Islendingar héldu nefnilega
mjög fast í þjóðerni sitt, vildu helst
að börnin giftust Islendingum og
þeir settust oft að á svæðum þar sem
þeir áttu ekki á hættu að missa sín
séreinkenni.
Margir Islendingar stunduðu
veiðar á Winnipegvatni og unnu með
Ukraínumönnum sem eru fjölmenn-
ir á þessum slóðum. Þeir kunnu oft
dálítið í úkraínsku þótt þeir gætu
varla bjargað sér á ensku. En svo
voru auðvitað margir sem vildu bara
gleyma þessu öllu og byrja nýtt líf
með nýju tungumáli.
í Manitoba skíra íslendingar hús
sín íslenskum nöfnum og merkja þau
þannig að ekki fer á milli mála hvert
íbúar hússins eiga rætur sínar að
relya.
Ég fræddist satt að segja mjög
mikið um ættingja okkar vestan hafs
vegna þess að það stóðu mér öll
heimili opin.
Ég gisti mjög víða á heimilum Is-
lendinga og þeir voru ekki latir við
að bjóða mér í mat.“
Börn með slifsi og regnhlífar
,Á þessum ferðum fékk ég sönnun
fyiir því sem ég raunar vissi fyrir, að
börn eru alls staðar eins. Hvort sem
það eru bandarísk börn sem við álít-
um alin upp fyrir framan sjónvarps-
skjá eða grænlensk börn sem alast
upp innan um sleðahunda - alls stað-
ar eru viðbrögðin svipuð þegar þeim
er sögð saga sem þau geta lifað sig
inn í. Börn þurfa sögur. í Montreal
sýndi ég t.d. 10 ára drengjum úr afar
fínum og dýrum einkareknum skóla.
Þeir voru allir eins klæddir, í jökk-
um með slifsi og regnhlífar. Kennar-
amir ávörpuðu þá alltaf „gentle-
men.“ Hvernig á ég nú að fá þessa
séntilmenn til þess að fela ósýnilega
tröllastelpu í eyrunum á sér? hugs-
aði ég með mér. En það var sko ekki
vandi. Þeir rifu af sér slifsin og voru
auðvitað alveg eins og önnur börn.
Fyrst til að byrja með voru hins veg-
ar kennararnir dálítið órólegir yfir
þessu en áttuðu sig svo á því að þetta
var ekkert hættulegt.“
Fljúgandi á regnhlíf
frá fslandi
Það sem ég held að sé að gerast
núna í Kanada er að fólk er að fá
áhuga á Islandi aftur en á nýjum for-
sendum. Islendingafélögin eru aftur
farin að blómstra á þessum nýju for-
sendum. Margir hafa t.d. áhuga á að
læra íslensku og lesa bókmenntir á
íslensku.
Ég held að það átak sem landa-
fundanefnd hefur gert í Bandaríkj-
unum og Kanada hafi vakið mikla at-
hygli og það eigi eftir að skila sér.
Ég þori að fullyrða að margir af
þessum áhorfendjum mínum eigi eft-
ir að koma til íslands þegar þeir
vaxa úr grasi. Þau fengu svo mikinn
áhuga á Islandi. Og ekki síður kenn-
ararnir þeirra sem margir ætluðu að
panta flugmiða til Islands ekki
seinna en næsta sumar. Einu sinni
var ég að sýna á leikskóla þar sem
foreldrarnir voru líka. I sýningunni
segi ég þeim að ég hafi komið fljúg-
andi á regnhlífinni frá íslandi og svo
læt ég þau hjálpa mér aftur á loft
Hallveig kynnir persónurnar
í leikriti sínu.
með því að halda fast um stóru tána
á sér. Eftir sýninguna sagði ein
fóstran mér frá því að ein fjögurra
ára hefði sleppt stóru tánni, hlaupið
til mömmu sinnar og hrópað.
„Mamma, mamma, við erum að fara
til íslands." Svo hljóp hún til baka og
greip aftur um stóru tána.
Hallveig segir þetta búið að vera
mikið úthald, mikil ferðalög og hún
sé fegin að vera komin heim. Á milli
ferða hefur hún verið að sýna hér
heima og er nú að fara að leggja
lokahönd á nýja sýningu sem verður
frumsýnd öðru hvoru megin við ára-
mótin. „Ég er því ekkert lögst í kör,“
segir hún.
Hvaða sýning er það? „Það er
gamalt íslenskt ævintýri um hann
Loðinbarða sem ég set í nýjan bún-
ing. Það var alltaf ein af eftirlætis-
sögunum mínum sem amma sagði
mér þegar ég var krakki.“
Hvað era sögurnar í Sögusvunt-
unni orðnar margar? „Það verða níu
sögur með þessari nýju. En þær eru
ekki alltaf allar í gangi. Ég er yfir-
leitt með tvær til þrjár sögur í gangi
í einu.“ Ertu með frekari plön um að
sýna erlepdis? „Framtíðin er óskrif-
að blað. Ég geri engin plön. Ég ætla
bara að sjá hvað kemur til mín - en
ég býst nú við að ég sé ekkert hætt
að sýna erlendis. Ég hef verið mikið
pöntuð til Norðurlandanna og hver
veit nema ég fari að sýna á frönsku.
Og svo er ég ekkert farin að nota
rússneskuna mína.
Það kemur sér vel að kunna
tungumál í þessum bransa og alltaf
langar mig aftur til Grænlands en
þar hefur Sögusvuntan sýnt all-
margar sýningar í þremur ferðum.
Á dönsku? „Nei, á grænlensku.
Ég held ég megi fullyrða að fyrsta
leikritið sem var þýtt af íslensku á
grænlensku sé eftir mig. Þetta hefur
verið unnið í samvinnu við græn-
lenska leikara sem flytja textann á
meðan ég stýri brúðunum. Venju-
lega hef ég með mér leikstjóra sem
býr til nýja útgáfa og við erum orðin
nokkuð þjálfuð í þessu. En það er
allt annar kafli. Grænland er alveg
sérstakt land.“ Sem fyrr segir held-
ur Sögusvuntan næst til New York í
tengslum rið komu víkingaskipsins
þangað og vígslu Skandinavíuhúss-
ins. „Island á hluta af þessu húsi sem
er miðsvæðis í New York,“ segir
Hallveig sem heldur síðan til Wash-
ington þar sem hún verður með fjór-
ar sýningar, í skólum og í barna-
bókadeild Barnes & Nobles
bókabúðarinnar.
Orðsending til kvenna frá
HUGO BOSS
NYR DOMUILMUR