Morgunblaðið - 11.11.2000, Síða 26

26 LAUGARDAGUR 11. NÓVEMBER 2000
URVERINU
MORGUNBLAÐIÐ
Ályktun aðalfundar LIÚ um auðlindagjald og endurskoðun laga um stjúrn fískveiða
Tilbúnir til viðræðna um
Morgunblaðið/Kristinn
Frá aðalfundi Landssarabands íslenskra útvegsmanna sem lauk í gær.
EKKI á að innheimta auðlindagjald
vegna nýtingar fískistofna við Is-
land að mati aðalfundar Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna sem
lauk í gær. Fundurinn lýsti því þó
yfir að útvegsmenn væru tilbúnir til
viðræðna við stjórnvöld um greiðslu
hóflegs auðlindagjalds, enda mætti
það verða til að ná víðtækri sátt um
stjórn fiskveiða.
í ályktun fundarins um hugmynd-
ir um auðlindagjald vekja útvegs-
menn athygli á eftirfarandi atriðum,
sem eru forsenda þess að sátt náist
um greiðslu auðlindagjalds:
- Mest hagkvæmni næst í sjávar-
útvegi ef gildistími úthlutunar afia-
hlutdeilda er varanlegur. Framsal
aflaheimilda verði frjálst, Kvóta-
þing lagt niður og reglur um kvóta-
þak afnumdar.
- Reglur um greiðslu auðlinda-
gjalds gildi til langs tíma enda er
óviðunandi fyrir sjávarútveginn að
búa við þá óvissu sem grejnin hefur
búið við undanfarin ár. Óvissa um
varanleika úthlutunar veiðiheimilda
hefur tafið nauðsynlega hagræðingu
og framþróun í sjávarútvegi.
- Auðlindagjald verði notað til að
standa undir skilgreindum kostnaði
við eftirlit og rannsóknir á auðlind-
inni og sú starfsemi verði á forræði
útvegsmanna.
- Auðlindagjald verði tekið af
óskiptu aflaverðmæti á meðan
hlutaskiptakerfið er við lýði, enda er
launahlutfall í fiskveiðum um 40% af
tekjum, sem er miklu hærra en í
öðrum framleiðslugreinum.
- Að fullkomins jafnræðis verði
gætt á milli atvinnugreina við
greiðslu auðlindagjalds.
- Að upphæð auðlindagjalds verði
ákveðin með hliðsjón af afkomu
sjávarútvegsins og að útgerðinni
verði veittur tími til aðlögunar að
greiðslu gjaldsins. Jafnframt verði
tekið mið af starfsskilyrðum sjávar-
útvegs í samkeppnislöndunum.
- Aflaheimildir verði strax skil-
greindar sem óbein eignarréttindi
og sem slíkar framseljanlegar og
veðhæfar. Útvegsmenn telja að
stefna skuli að séreignarrétti nátt-
úruauðlinda, enda er handhöfn og
nýting þeirra betur komin í höndum
einstaklinga en í ríkiseign. Hug-
myndir auðlindanefndar um stjórn-
arskrárbreytingu telur aðalfundur
LÍÚ fráleitar.
ALMENN bjartsýni ríkir á framtíð-
ina í íslenskum sjávarútvegi eins og
merkja má af töluverðum fjárfest-
ingum í nýjum skipum og endur-
nýjun eldri skipa. Þetta kemur
fram í efnahagsályktun aðalfundar
Lítí.
„Endurnýjun fiskiskipaflotans er
nauðsynleg, þannig að hann mæti
kröfum tímans varðandi nýjustu
tækni og aðstöðu áhafnar um borð.
Rekstrarumhverfi sjávarútvegs-
ins nú um stundir markast af lækk-
andi verði sjávarafurða, vaxandi til-
kostnaði við veiðarnar m.a. vegna
nýrra gjalda óháðum afkomu,
óvissu um niðurstöðu í kjaravið-
ræðum við sjómenn og minnkun
aflahcimilda í mikilvægum tegund-
um. Ekkert lát hefur verið á hækk-
un olíu allt þetta ár og hefur olían
hækkað um 80% á einu ári. Utgjöld
útgerðarinnar vegna hækkaðs olíu-
verðs aukist um 2,5 milljarða króna
á sama túna.
Verðbólga á íslandi er rúm 5%,
sem er meiri verðbólga en í ná-
grannalöndum okkar. Þetta ástand
rýrir samkeppnisstöðu Islands og
þar með afkomu fyrirtækja og lífs-
afkomu almennings. Ekkert lát hef-
ur verið á innlendum vaxtahækkun-
- Auðlindagjald verði ekki notað
til mismununar innan greinarinnar
og mismunun í úthlutun aflaheim-
ilda á milli aðila og byggðarlaga
verði aflögð.
- Hugmyndum um svokallaða
„fyrningarleið" er hafnað.
- Uppboði ríkisins á aflahlutdeild-
um eða aflamarki er hafnað.
Mismunun verði afnumin
Á ályktun fundarins segir að
áfram eigi að byggja stjórn fisk-
veiða á aflamarkskerfinu enda
stuðli það að hagræðingu og vel
skipulögðum rekstri. Ekki hafi ver-
ið sýnt fram á að annað kerfi stuðli
betur að sjálfbærri nýtingu fiskist-
ofnanna.
„Útvegsmenn eiga stjórnarskrár-
varinn rétt til að stunda fiskveiðar.
Þegar nauðsynlegt varð að tak-
marka aðgang að auðlindinni fengu
þeir aflahlutdeildum úthlutað, sem
grundvölluðust á aflareynslu skipa í
eigu þeirra, enda voru hagsmunir
um allt þetta ár og hefur
Seðlabankinn hækkað vexti fjórum
sinnum.
Erfiðara árferði í sjávarútvegin-
um birtist meðal annars í örari sam-
einingu útgerðarfyrirtækja og sam-
drætti í greininni með tilheyrandi
fækkun fyrirtækja og starfsmanna.
Þannig keppist atvinnugreinin við
að aðlaga sig breyttum aðstæðum
og mæta versnandi rekstrarskilyrð-
um eins og hún hefur ávallt gert við
svipaðar aðstæður.
Varað er alvarlega við frekari
álögum á sjávarútveginn. Auknar
álögur í formi auðlindagjalds munu
við núverandi aðstæður aðeins
auka á erfiðleika í greininni. Fyrstu
áhrif slíks gjalds eru að samkeppn-
isstaða íslensks sjávarútvegs versn-
ar á erlendum markaði. Gjaldið er
sérstaklega íþyngjandi fyrir Iands-
byggðina, þar sem flest út-
vegsfyrirtækin eru starfandi og
þeirra skertir. Með sókn sinni á
fiskimið höfðu útvegsmenn skapað
sér rétt til að stunda fiskveiðar í lög-
sögunni og utan hennar, atvinnu-
réttindi, sem eru lögvarin réttindi
að íslenskum lögum.
Frá því að aflamarkskerfið var
tekið upp hafa yfir 80% veiðiheim-
ilda skipt um eigendur og þannig
hafa útvegsmenn fylgt því markmiði
um hagræðingu, sem lög um stjórn
fiskveiða kveða á um.
Aflamarkskerfið er grundvöllur
fiskveiðistjórnarinnar á Islandi. Út-
vegsmenn telja allar undanþágur
sem veittar hafa verið frá því alger-
lega óviðunandi og hvetja stjórnvöld
til að fella slíkar undanþágur gagn-
vart smábátum niður og að öll skip
fari í aflamark. Aðalfundur LÍÚ for-
dæmir þá ákvörðun sjávarútvegs-
ráðherra að fresta gildistöku reglna
um að þorskaflahámarksbátar sæti
aflamarki í þremur fisktegundum,
auk þorsks. Þessi undanþága stuðl-
ar að óheftum veiðum þeirra og veg-
getur leitt til enn frekari byggða-
röskunar, ef ekki er gætt fyllsta
hófs.
títvegsmenn hafa lagt sig alla
fram um að ná sátt við samtök sjó-
manna um nýjan kjarasamning en
forysta þeirra sundruð og sýnir lít-
inn samningsvilja. Við gerð kjara-
samnings verður að hafa nokkur
meginatriði að leiðarljósi. í fyrsta
lagi eru ekki forsendur til þess að
hækka frekar launahlutfall á fiski-
skipum, sem nú er að mcðaltali um
40% af heildartekjum útgerðarinn-
ar. Laun sjómanna eru með því
hæsta sem gerist í samfélaginu. í
öðru lagi er meginforsenda fyrir
bættum hag útgerðar og sjómanna
rýmkun mönnunarákvæða við
tæknivæðingu flotans. Það er með
öllu óviðunandi að útgerðarfyrir-
tæki sem fjárfesta í tækninýjungum
skuli ekki njóta neins af þeim
sparnaði sem hlýst af fækkun í
ur að rótum fiskveiðistjórnar á
íslandsmiðum. Aðalfundurinn
krefst þess að öll mismunun á milli
útgerðarflokka verði afnumin og
byggðakvóti verði aflagður."
Brottkast með
öllu óviðunandi
í ályktun fundarins er því beint til
útvegsmanna að þeir brýni fyrir
áhöfnum skipa sinna að sýna ábyrgð
í umgengni við auðlindina. Fundur-
inn telur með öllu óviðunandi að
nýtanlegum fiski sé hent.
„Fundurinn hvetur til þess, að
mál þar sem grunur leikur um
brottkast séu upplýst og úrræðum
þeim sem kveðið er á um í lögum um
umgengni um nytjastofna sjávar sé
beitt. Fundurinn lýsir stuðningi við
aðgerðir sjávarútvegsráðherra sem
miðast að því að auka eftirlit með
veiðum og innheimta kostnaðinn hjá
þeim útgerðum sem eftirlitið beinist
sérstaklega að,“ segir ennfremur í
ályktun fundarins.
áhöfn. Þvert á móti eykur það
launakostnaðinn samkvæmt nú-
verandi kjarasamningum og dreg-
ur þannig úr framþróun. í þriðja
lagi hafa útvegsmenn forræði yfir
ráðstöfun afla skipa sinna. títvegs-
menn samþykka ekki að allur fisk-
ur verði seldur á uppboðsmörkuð-
um eða að hlutur sjómanna miðist
við verð áþeim. Við það rofna
tengsl veiða, vinnslu og markaðs-
starfs erlendis, sem dregur úr
möguleikum við skipulagningu
rekstursins og veldur verri afkomu
fyrir alla aðila. Aðalfundurinn lýsir
yfir vilja til þess að taka upp við-
ræður við sjómenn um breytt launa-
kerfi sem byggist á föstum launum
með álagi sem jafnframt gæfi svig-
rúm til vinnustaðasamninga. Þann-
ig má komast frá þeim ágreiningi
sem ríkt hefur við hluta sjómanna
um verðmyndun sjávarafla.
Vegna hinna miklu olíuverðs-
hækkana að undanförnu hvetur
fundurinn til þess að kannaðir verði
möguleikar á sameiginlegum kaup-
um félagsmanna á olíu. Þá beinir
fundurinn því til forráðamanna
fiskmarkaða að leita allra leiða t.il
að draga úr kostnaði og lækka sölu-
kostnað," segir í ályktuninni.
Kristján Ragnarsson
endurkjörinn formaður
Mikilvæg
verkefni
fram-
undan
KRISTJÁN Ragnarsson var endur-
kjörinn formaður Landssambands
íslenskra útvegsmanna á aðalfundi
sambandsins sem lauk í gær. Hann
segir mörg mikilvæg óleyst verkefni
bíða útvegsmanna á komandi miss-
erum.
Kristján segir mikilvægt að finna
sem fyrst lausn á samningaviðræð-
um við sjómenn. Hann segir að forð-
ast beri átök enda felist í þeim mikil
sóun verðmæta. Á fundinum voru
ræddar hugmyndir um fastlauna-
kerfi fyrir sjómenn og segir Kristján
að eðlilega hafi margir útgerðar-
menn uppi efasemdii’ um slíkt. „Nið-
urstaðan er hins vegar sú að óska
eftir viðræðum við sjómannasamtök-
in um þessa lausn mála, þótt hún geti
orðið sumum okkar umbjóðenda erf-
ið vegna aukinna útgjalda. Fast-
launakerfið getur aftur á móti dregið
úr launakostnaði í öðrum tilfellum.
Við erum einungis að velta upp nýrri
aðkomu að þessu máli sem svo mjög
hefur verið deilt um undanfarin ár.
Með slíkri lausn hefði fiskverð minna
vægi en það gerir í dag, en sjó-
mannasamtökin hafa í kjaradeilum
sett mjög fyrir sig hvernig fiskverðið
mótast."
Kristján segir að þá séu í endur-
skoðun lög um stjórn fiskveiða og
það varði útvegsmenn mikið hvernig
þeirri vinnu fram vindur. Hann seg-
ist binda vonir við störf endurskoðn-
arnefndarinnar en um leið hafa efa-
semdir um að þar náist samstaða.
„Eg hef reynslu af því að starfa í
slíkum nefndum, þar sem stjórn-
málamenn hafa ekki verið mjög fúsir
til að ná sátt um niðurstöðu. Yfir-
lýsingar einstakra nefndarmanna
hafa valdið okkur áhyggjum. Von-
andi tekst nefndinni hins vegar að
leysa sín mál með sanngjörnum
hætti og verði til að móta þá þjóðar-
sátt sem henni er ætlað að finna á
málefnum greinarinnar. Við gerum
okkur grein fyrir því að það er mjög
þýðingarmikið að ná sátt um sjávar-
útveginn, því sú neikvæða umræða
sem verið hefur er sjávarútveginum
til skaða og um leið þjóðinni allri sem
byggir svo mjög á afkomu greinar-
innar.“
Erfitt rekstrarumhverfi
Kristján segir rekstarumhverfi
sjávarútvegsins í dag vera erfitt og
hann hafi fundið fyrir áhyggjum út-
gerðarmanna vegna þessa á fundin-
um. „Aflabrögð eru óvenju rýr og
það undirstrikar að skerðing á
þorskkvótanum var réttmæt. Þó
gætir bjartsýni vegna sterkra ár-
ganga sem nú eru að koma inn í
þorskstofninn. Eins hefur vaxta-
kostnaðurinn verið mikill. Gengið
hefur þróast til réttrar áttar, því með
lækkandi gengi fáum við fleiri krón-
ur fyrir framleiðslu okkar. Því fylgir
hins vegar að lánskjör á lánum sem
bundin eru erlendri mynt hækka.
Eins hefur hækkandi olíuverð plag-
að okkur mjög mikið, enda stærsti
útgjaldaþáttur útgerðarinnar. Það
ríkir alger óvissa um í hvora áttina
olíuverð kann að sveiflast í framtíð-
inni.“
Skýrsla auðlindanefndar var sér-
staklega kynnt á fundinum og segir
Kristján fundinn hafa tekið hlið-
stæða afstöðu til skýrslunnar og
stjórn LÍÚ hafi áður gert. Stjórn
sambandsins muni því fylgja þessari
afstöðu vel eftir. Hann segir ekkert
svigrúm til auðlindagjalds af útgerð-
inni eins og aðstæður eru í dag. „Það
ættu allir að sjá að það eru ekki efni
til gjaldtölu af sjávarútveginum og
það var staðfest á fundinum af hag-
fræðingi Þjóðhagsstofnunar," segir
Kristján.
Efnahagsályktun 61. aðalfundar Landssambands íslenskra útvegsmanna
Erfiðara árferði í
sj ávarútveginum