Morgunblaðið - 11.11.2000, Side 39

MORGUNBLAÐIÐ IKU m LAUGARDAGUR 11. NOVEMBER 2000 39
nu
|L
Knattspyrna
eykur hættu á
gigt hjá stúlkum
The New York Times Syndicate.
STÚLKUR sem meiða sig í
hnjánum í fótbolta eru í talsverðri
hættu á að fá snemma gigt, sam-
kvæmt niðurstöðum nýrrar rann-
sóknar. Sænskir vísindamenn
fylgdust með ungum stúlkum,
sem iðkuðu knattspyrnu, í tólf ár
og komust að því að þær stúlkn-
anna sem höfðu slasast á fremra
krossbandi voru líklegri til að fá
gigt er þær komust á fertugs-
aldur.
Ekki virtist skipta máli hvort
stúlkurnar hefðu gengist undir
aðgerð til þess að lagfæra meiðsl-
in. Einungis um 7% fólks á aldrin-
um 25-34 ára þjáist af gigt, en
knattspymukonur kunna að vera
þar undantekning.
Vísindamennimir skoðuðu
tryggingaskýrslur og fundu 106
stúlkur sem höfðu orðið fyrh’ lið-
bandatognun 1986 þegar þær
vom að meðaltali 19 ára. Voru
stúlkurnar skoðaðar 12 árum síð-
ar og kváðust 34% þeirra hafa
fundið fyrir gigtverkjum síðan
þær meiddust.
Dr. Harald P. Roos, aðstoðar-
prófessor í bæklunarskurðlækn-
ingum á sjúkrahúsinu í Helsingja-
borg, sagði að frekari rannsókna
væri þörf til þess að skera úr um
hvort hættan væri sú sama hjá
körlum sem spila knattspyrnu, og
ennfremur þyrfti að kanna nánar
hvert framhaldið yrði hjá konun-
um þegar þær yrðu eldri.
Associatcd Press
Roos segir að iðkendur eigi að
hugsa sig um tvisvar áður en þeir-
halda áfram að spila knattspyrnu
eftir að hafa meiðst. „Ég myndi
ekki ráðleggja að hætt yrði að
spila, því að líkamleg hreyfing er
ákaflega holl fyrir allt ungt fólk.
En ef maður hefur meiðst væri
ráðlegt að bíða aðeins. Maður ætti
að velta því fyrir sér hvort það sé
þess virði að fá slæmsku í hnén
þegar maður er orðinn 40-45 ára.“
Tímamótatilraunir með stofnfrumur
Lömuð dýr fá
hreyfigetu á ný
Associated Press
Rannsóknir fara nú víða fram á þeim möguleikum sem svonefndar
stofnfrumur veita á sviði læknavísinda. Myndin sýnir sjúkling tengdan
við tækjabúnað sem síar stofnfrumur úr blóði hans vegna mergskipta-
aðgerðar.
BANDARÍSKIR vísindamenn hafa
gert tímamótauppgötvun sem gæti
leitt til þess að fólk sem er lamað af
völdum mænuskaða geti hreyft sig,
að því er breska ríkisútvarpið, BBC,
greinir frá.
Hópur vísindamanna við Johns
Hopkins-háskóla í Bandaríkjunum
hefur veitt lömuðum músum og rott-
um hreyfigetu á ný með því að
sprauta óþroskuðum stofnfrumum í
mænuvökva dýranna. Höfðu þau
verið lömuð með því að sett hafði
verið í þau veira sem ræðst á hreyfi-
taugafrumur, sem samhæfa hreyf-
ingar.
Undir venjulegum kringumstæð-
um glata dýr, sem veiran er sett í,
hreyfigetu til frambúðar, þar sem
taugafrumur sem flytja boð á milli
mænu og vöðva hrörna. Dýrin draga
fætur og fótleggi og eru einkennin
hliðstæð einkennum hjá fólki sem
þjáist af vistu (SMA).
En helmingur þeirra dýra sem
meðhöndluð voru með stofnfrumum
endurheimti getu til að stíga í annan
eða báða afturfætur. Einn vísinda-
mannanna, dr. Jeffrey Rothstein,
sagði að rannsóknin kynni í fyrstu að
leiða til bættrar meðferðar fyrir
sjúklinga sem þjást af hreyfitauga-
lömun á borð við hliðarstrengjavistu
(ALS)ogSMA.
Dr. Douglas Kerr, sem stjórnaði
rannsókninni, sagði hana mikilvæga
vegna þess að hún væri ein sú fyrsta
sem sýndi fram á að stofnfrumur
geti mögulega endurreist virkni í
stórum hluta miðtaugakerfisins. í
rannsókninni á nagdýiunum bárust
stofnfrumurnar, sem sprautað var í
dýrin, til skemmdra staða í mæn-
unni. Sagði Kerr að frumudauði virt-
ist af einhverjum ástæðum virka
sem hvati á að stofnfrumurnar færð-
ust.
„Ef þessar frumur eru settar í
heilbrigðar rottur eða mýs berst
ekkert til mænunnar," sagði Kerr.
Fimm til sjö prósent stofnfrumanna
sem sprautað var í lömuðu dýrin
urðu að virkum taugafrumum, sem
nægði til að dýrin endurheimtu
hreyfigetu að hluta innan tveggja
mánaða. Vísindamennirnir eru nú að
reyna að komast að því hvers vegna
svo fáar taugafrumur geta haft
svona mikil áhrif á hreyfigetu dýr-
anna.
TENGLAR
ALS-miðstöð Johns Hopkins-
háskóla:www.neuro.jhmi.edu/
alscenter/
Reykingar
Aldrei of
seint að
hætta
The New York Times Syndicate.
ÞAÐ skiptir engu máli hversu gam-
all maður er, það er aldrei of seint að
hætta að reykja. Þótt maður bæti
ekki þann skaða sem þegar kann að
hafa orðið er hægt að koma í veg fyr-
ir enn meiri skaða, segir dr. David
M. Burnsvið læknadeild Háskólans í
Kaliforníu, San Diego. Hann er höf-
undur rannsóknai' sem birt er í tím-
aritinu American Journal of Health
Promotion.
Samkvæmt niðurstöðunum dreg-
ur umtalsvert úr hættunni á lungna-
krabba og hjartasjúkdómum hjá
þeim sem eldri eru, hætti þeir að
reykja. Enn fremur byrja lungun
samstundis að bæta skaða sem kann
að hafa orðið og öll starfsemi þeirra
batnar.
Eldri reykingamenn
hætta síður
Þá kemur fram að eldra reykinga-
fólk sé síður líklegt til að reyna að
hætta, þótt líklegra sé að þeir sem
reyna nái árangri. Ennfremur séu
aldraðir reykingamenn líklegri til að
leita sér aðstoðar. Sérfræðingar
hvetja eldra fólk til að hætta. „Það er
einfaldlega ekki rétt að það sé
tilgangslaust að draga úr reykingum
til að draga úr hættunni á sjúkdóm-
um eftir að maður er kominn á
ákveðinn aldur. Það skiptir engu
hvað maður er gamall, því fyir sem
maður hættir, því betra til lengri
tíma litið,“ segir Jerry Vaughn við
háskólann í Kaliforníu.
TENGLAR
Heimasíöa Krabbameinsfélagsins:
www.krabb.is/
Samtök nikótínfíkla: www. nlcotine-
anonymous.org/
Hver á mitt líf?
Málþing verður haldið í dag, laugardaginn 11. nóvember kl. 13:00, í Borgarleikhúsinu ,á vegum
Svæfinga- og gjörgæslulæknafélags íslands.
Þingið fjallar um siðfræði og gjörgæslu. Pallborðsumræður verða þar sem koma fram fagmenn,
aðtandendur og fyrrum sjúklingar gjörgæsludeilda.
Dagskrá:
13:15 Myndband - Viðtöl við starfsfólk.
13:30 Fagmennska á tímum hraða og tækni. Ástríður Stefánsdóttir læknir og heimspekingur
13:45 Pallborðsumræður. Stjórnandi dr. Sigrún Stefánsdóttir.
14:30 Kaffiveitingar.
14:45 Leikþáttur. Höf. Felix Bergsson.
15:00 Pallborðsumræður framhaldh.
16:00 Ráðstefnu slitið.
Ráðstefnan er opin öllum og aðgangur ókeypis.
Fólk hvatt til að mæta þar semmálið snertir alla.
fm SVÆFINGA-
06 GJÖRGÆSLÖ-
LÆKNAFÉLAG
ii.5/ ÍSLANÐS