Morgunblaðið - 11.11.2000, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 11. NÓVEMBER 2000 51
MINNINGAR
móðui- og ömmu mun lýsa ykkur allt
ykkar líf.
Haustið er komið og sumarið frá
meðsólinasínabjörtu.
Láttu þá Jesú Drottin minn þá
ljósin skína í hjörtu.
Guð blessi ykkur ölL
Ykkar
Gerður Benediktsdóttir.
Pegarvorumvöllogál
veltir gulli sínu,
þáereinsogönnursál
yrkiíbrjóstimínu.
(Sigurjón í Snæhvammi.)
Vafalaust þannig hefur höfundi
þessarar fögru og hugljúfu stöku,
skáldbóndanum í Snæhvammi, verið
innanbrjósts síðla maímánaðar er
kona hans, Elín Vigfúsdóttir, fæddi
iitla telpu, gólfsóp þeirra Snæ-
hvammshjóna. Þetta litla vorbarn
hlaut nafnið Oddný Edda, fomnor-
rænt heiti og skemmtilegar andstæð-
ur. Þetta vorbarn var nágranni minn
öll uppvaxtarárin, raunar öll þau lið-
lega 60 ár er hún dvaldi á þessari jörð.
Fyrst í Snæhvammi, síðar hér í pláss-
inu, lengst af í þarnæsta húsi, Laufási
(Ásvegi 15). Börnin okkar léku sér
síðan saman er þau uxu úr gi’asi.
Ég sit við stofugluggann og horfi á
hauströkkrið hníga að. Horfi á naktar
greinar trjánna og norðankaldann
ýfa gráa Bótina og flóann. Síminn
hringdi fyrir örfáum andartökum.
Konan bar mér þaðan þá fregn að
vorbamið Edda væri látin. Ég sé
hvar íslenski fáninn er dreginn að
húni framan við húsið hennar. Það
staðfestir endanlega þessa hyldjúpu
fregn sorgar og saknaðar. Að vísu
kom hún ekki að óvömm - en samt.
Edda var búin að berjast við krabb-
ann um nokkurra mánaða skeið - og
vitað hvert stefndi. Samt setti mig
hljóðan. Umkomuleysi hins vesæla
manns og leyndar óskir megnuðu
einskis, gátu engu breytt. Edda frá
Snæhvammi er horfin úr hópnum.
Gengur ekki lengur um með póstinn á
morgnana, syngur ekki í kórnum
okkar, mætir ekki í gróðursetningu,
ræðir ekki við mig um skáldskap og
„gamla kaupfélagið“.
Edda trúði á það góða í manninum.
Trúði á sveitina sína. Vonandi verður
slík von henni til framdráttar. Ég
gekk í sumar fram hjá húsinu hennar
sem oftar. Vissi ekki hvort ég ætti að
líta inn - vildi muna hana glaða og
rjóða. Ef til vill er slíkt eins konar
kjarkleysi, en jafnframt virðing við
persónulega reisn. Úr þessu get ég
engu breytt. Mun enn um hríð ganga
fram hjá húsinu hennar. Birki-
hríslurnar er hún gróðursetti fram
með gangbrautinni geyma bros henn-
ar og hlýja glettni. Bergmála þau orð
þegar Edda „sagði mér til syndanna"
á sinn hátt, hógværa og glettna hátt
er kom beint frá hjartanu.
Stundum henti, efth’ snögg svör frá
mér, að augu hennar skutu gneistum.
Edda átti ríkt skap, stóra sál - og
kleip fast sem telpa. Kleip síðar á
annan hátt - en stutt í bjart bros.
Aldrei reiddist ég orðum hennar.
Aldrei varð okkur sundurorða þótt
við hefðum einstöku sinnum mismun-
andi skoðanh’. Vh-tum þær enda
nágrannar frá upphafi, vorbörn og
gólfsóp foreldra okkar með býsna
svipuð áhugamál.
Þögnin djúpa í hjartanu kallai-
fram nokkrar myndh’, Jjúfar og bjart-
ar. Minningar sem maðurinn með ljá-
inn getur ekki tekið né slævt. Eru
vörn hins umkomulausa, máttvana
manns gegn skapadægrunum. Smá-
vaxin, hnellin hnáta, dökk á hadd er
að hjálpa mömmu sinni með þvottinn,
sýslar við púddurnar og sópar gólf.
Fæst við hitt og þetta meðan við
Þverhamarsdrengir leikum „blöðni-
slátt“ niðri á sléttum og hörðum sand-
inum við frænda hennar og uppeldis-
bróður. Hún var iðin, hún Edda, iðin,
velvirk, þrautseig - hlý og góð. Studdi
allt það er til framfara horfði við slóð
hennai’, ekki síst er til menningar
horfði. Hafði greinilega erft það besta
frá foreldrunum. Þeir þætth' tvinnast
einkar vel.
Ljósum á stjökum okkar fækkar.
Dagar lifna og hverfa í nóttina. Tím-
inn missir ei spor úr á ferð sinni.
Minningar vaka í tíma og rúmi. Eru
það eina er stendur föstum fótum
eins og vorið er „veltir gulli sínu“
hvemig sem yfirbragð umhverfisins
er. Gott er að eiga slík minni. Vitum
að þær lifa með fólkinu hennar Odd-
nýjai’ Eddu. Þess vegna hafa orð
vissa takmörkun. Eru aðeins veikh-
tilburðir til að segja eitthvað sem ekki
var sagt en verður að segjast. Vertu
sæl, Oddný Edda, vertu sæl. Þessi fá-
tæklegu orð færum við eiginmanni og
börnum, barnabörnum, vinum og
venslafólki - og biðjum þeim blessun-
ar. Sigurjón í Snæhvammi kvað:
Við gluggann minn gamlar rósir
geyma hálfkveðinn brag. -
A himni er hækkandi dagur,
íhuganumsólarlag.
Það er ekki hækkandi dagur en í
hug vomm sólarlag. En við hjónin
trúum að aftur taki vorið til við að
velta gulli sínu um velli og ála.
Guðjón og Jóhanna
í Mánabergi.
Hér mætast vinir sem helst vilja gefa,
hugga og lækna og binda um sár,
fyllast af kvíða og angist og efa,
erástvinurnákominndeyrfyrirá’. j
Hvertáaðleitaoghversáaðspyija?
Hvar er sú von er svo snögglega brast?
Hvemig skal lifa og hvar á að byrja?
Hvers vegna eru svo margir sem þjást?
Unnt er að græða með huga og höndum
heluna þína í mannlegri sál,
tengja og vefja með vináttuböndum
viðkvæma strengi um hugsjónarmál.
Láta þá fmna sem lifa í skugga
leið til að bera sinn þungbæra harm,
bjóða sig fram til að hjálpa og hugga
harmþrangna vini með tárvotan hvarm.
Kærleikans máttur er aflið sem eyðir
andvökustundum um heldimma nótt,
mildir og styrkir og laðar og leiðir,
lífgar og nærir og veitir oss þrótt,
umbreytist ekki þótt brannin sé borgin,
brostin sé vonin og lífið sé kvöl.
Kemur sem engill er sverfur að sorgin,
sameinar hjörtu og læknar allt böl.
Elsku frænka. Með sorg í hjarta
kveð ég þig. Hafðu þökk fyrir allt.
Elsku Baldur, Elín, Brynja, Alla,
Palli, Dilla og fjölskyldur. Mínai’ inni-
legustu samúðarkveðjur. Guð geymi
ykkur.
Herborg.
+ JÚ1ÍUS J.B. Daní-
elsson útgerðar-
maður var fæddur í
Garðbæ, 27. ágúst
1910. Hann andaðist
á Hrafnistu í Hafn-
arfirði 6. nóvember
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Daníel Daníelsson,
útvegsbóndi í Garð-
bæ, Grindavík, f. 7.
apríl 1867, í Hross-
liaga, Biskups-
tungnahreppi, d.
8júní 1956 og Þóra
Jónsdóttir, húsmóð-
ir, f. 15. febrúar 1874, á Þórkötlu-
stöðum í Grindavík, d.l. maí 1951.
Júlíus var fjórða barn þeirra
hjóna, en þau eignuðust sjö börn:
Margrét, f. 17. jan.1899, d. 15.
ágúst 1981; Jón Valgarður, f. 15.
mars 1904, d. 21. desember 1987;
Faðir minn, Júlíus Daníelsson, lést
á Hrafnistu í Hafnarfirði, 6. nóvem-
ber sl. Þá eru þau bæði dáin, mamma
og pabbi. Það urðu rúm fimm ár á
milli þeirra. Ég sit hér hljóð og hugsa
um bernsku mína, þá gömlu góðu
daga. Við áttum heima í Brautarholti
í Þórkötlustaðahverfi í litlu húsi, sem
rúmaði þó svo ótrúlega mai’ga. Þar
var alltaf gestkvæmt og mikið líf.
Þægindin voru ekki mildl í þá daga,
en með árunum kom síminn og raf-
magnið og áhöldin sem því fylgdu.
Foreldrar mínir og við systkinin lifð-
um tímana tvenna.
Pabbi var mikill framkvæmdamað-
ur, duglegur og ósérhlífinn. Hann
keypti sér snemma vörubíl, 1932, og
stundaði allskonar flutninga á hon-
um, líka fólksflutninga, en þá setti
hann „boddy“ eins og það var kallað á
pallinn og bekki til að sitja á og keyrði
svo fólk á samkomur og í berjaheiði.
Þannig flutti hann t.d. fólk á alþingis-
hátíðina 1944 til Þingvalla. Það var
alltaf mjög gaman í þessum „boddý“
ferðum.
Pabbi var alltaf mjög vii’kur í
björgunarsveitarmálum og tók ávallt
þátt í björgunaraðgerðum og vai’ þá
gott að eiga vörubílinn. Hann var
einn af stofnendum Björgunarsveit-
arinnar Þorbjarnar og hefur honum
verið veitt viðurkenning fyrir björg-
unarstörf. Vai’ hann við björgunar-
störf þegar fyi'sta fluglínutækið var
tekið í notkun og þótti sá atburður
mikið afrek. Hann hafði áhuga á
stjórnmálum og var hann alltaf viss á
sinni stefnu. Þar átti hann marga vini
í stjómmálunum.
Hann byrjaði snemma í útgerð og
var stórhuga í því. Hann eignaðist
Bái-una GK 270 4. febrúar 1941 og
þótti hún býsna stór þá. Síðan eignað-
Arnfríður Guðleif, f.
13. september 1908,
d. 14. desember 1972;
Danheiður Þóra, f.
20. janúar 1912, d. 17.
nóvember 1995; Guð-
laugur Vilberg, f. 19.
september 1914 og
uppeldissonur þeirra
Hafsteinn Haralds-
son, f. 10. mars 1929,
d. 30. október 1982.
Júlíus kvæntist 23.
desember 1933 Sig-
ríði Þorleifsdóttur, f.
26. maí 1908, d. 15.
maí 1995. Sigríður
var dóttir Þorleifs Ingibergsson-
ar, útvegsbónda frá Sléttuhóli á
Síðu, V-Skaftafellssýslu, f. 15.
maí 1863, d. 4. desember 1942 og
Júlíönu Hreiðarsdóttur, húsmóð-
ur frá Hátúni í Landbroti, V-
Skaftafellssýslu, f. 12. október
ist hann Bjargþór GK 515, 14. júní
1948, sem var nýsmíði frá Akureyri.
Hann var hluthafi í Hraðfrystihúsi
Þórkötlustaða og í hlutafélagi, sem
keypti Grindvíking GK 39 og lögðu
þeir alla tíð upp hjá Hraðfrystihúsi
Þórkötlustaða. Grindvíkingur fórst
18. jan. 1952 og var það mikið áfall
fyrir pabba, því þeir sem fórust vora
allh’ miklir vinir hans. Þetta var einn-
ig þungt áfall fyrir alla í Grindavík.
Þá var stofnað Pöntunarfélagið Katla
og var það fyrst til húsa á bílskúrs-
loftinu hjá pabba, en fór síðan í eigið
húsnæði. Þá byggði hann fiskverkun-
arhús niðri á kambi í Járngerðai’-
staðahverfi og rak þar síldarsöltunai’-
stöð á haustin, en þá var síldin þai’ út
af Grindavík, en á sumrin var hann
verkstjóri og beykir á síldarsöltunar-
stöðvum hjá Óskari Halldórssyni og
vora þeh’ miklir vinh' og þau hjónin.
Þá hætti hann sjálfur allri útgerð, en
hafði alla tíð mikinn áhuga á útgerð,
sjósókn og aflabrögðum og starfaði
við það með okkur af alhug þegar við
fórum í útgerð.
Mamma og pabbi byggðu Brautar-
holt í Járngerðarstaðahverfi 1957 og
þá keypti hann sér vörabíl og starfaði
á Vörabílastöð Grindavíkur í mörg ár,
en hætti því og keypti sér nýjan fólks-
bíl og gerðist leigubílstjóri. Hann
keyrði frá Aðalbílastöðinni í Keflavík
í mörg ár. Hann var einn af stofnend-
um Verkalýðsfélags Grindavíkur, var
formaður þess frá 1966-1977. Einnig
var hann einn af stofnendum lífeyris-
sjóðs verkalýðsfélagsins og var hann
formaður þess 1970-1991.
En hann átti sér líka aðrar hliðar
sem okkm- þótti mjög vænt um. Hann
hafði gaman af að syngja og var um
tíma í kirkjukór Grindavíkur. Það var
stór stund í lífi mínu, pabbi minn,
1871, d. 9. ágúst 1964. Börn Sig-
ríðar og Júlíusar eru: 1) Þóra, f.
24. nóvember 1933, maki Erling
Kristjánsson, búsett í Garðabæ.
Börn þeirra eru: Sigríður Inga,
Kristján Júlíus, Júlíana Dagmar,
Fanný Þóra, Erling Ómar og Sig-
rún Guðný. 2) Ingólfur, f. 29. sept-
ember 1935, maki J. Rún Péturs-
dóttir, búsett í Grindavík. Börn
þeirra eru: Júlíus Pétur, Emil
Helgi, Pálmi Hafþór, Sigríður
Hildur, Bergur Þór og Ingólfur
Rúnar. 3) Þorleifur, f. 8. nóvem-
ber 1942, maki Joyce Ann
Grawley, búsett í E1 Paso, Texas.
Börn þeirra eru: Sigurður Ricky
Joe, Gunnar Randy Lee, d. 22.
nóvember 1989 og Jody Lynn
Þóra. 4) Daníel Rúnar, f. 22. júlí
1950, maki Elísabet Sigurðardótt-
ir, búsett í Grindavík. Börn þeirra
eru: Þórdís og Júlíus Bjargþór.
Fósturdóttir Sigríðar og Júlíusar
er Ragnheiður M. Pétursdóttir,
búsett í Orlando.
Útför Júlíusar fer fram frá
Grindavíkurkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14. Jarðsett
verður frá Útskálakirkjugarði.
þegar þið mamma gáfuð mér gítarinn
og ég fékk að læra hjá Agnesi Áma-
dóttur frá Garði og Ingólfur fékk síð-
ar harmonikku og lærði hjá Bjai’na
Bö. Oft var líka keyirt út í Garð, en
þaðan var mamma og átti hún þar
sterkar rætur. Þar munið þið líka
hvíla saman, þar giftuð þið ykkur og
þai’ áttuð þið ykkar fyrsta barn, mig.
Pabbi minn, ástarþakkir fyrh’ allt
sem þú gerðh- fyrh’ mig og mína fjöl-
skyldu. Síðustu æviárin áttuð þið
bæði heima á Hrafnistu í Hafnarfirði,
þai’ sem starfsfólkið annaðist ykkm-
frábærlega vel og eram við öll mjög
þakklát fyrir þau góðu störf.
En þegar ævi mömmu lauk og
hann gat ekki lengur annast hana
fannst honum stai’fi sínu í raun lokið
og var sáttur við að kveðja. Ástai’-
kveðja frá allri okkar fjölskyldu.
Hvílið í friði, elsku mamma og
pabbi, Guð geymi ykkm-.
Ykkar dótth’,
Þóra.
Fyrir um það bil þrjátíu áram hitti
ég Júlíus Daníelsson í fyrsta sinn
þegai’ dótturdóttir hans kjmnti mig
fyrir honum sem mannsefnið sitt.
Júlli mældi mig vandlega út og virtist
síðan samþykkja ráðahag barna-
barns síns. Þar með var ég orðinn
meðlimur í fjölskyldu höfðingjanna í
Brautai’holti í Grindavík, Júlla og
Siggu, með þeim réttindum og skyld-
um sem þeim sem vora nánast heilag-
ar. Það fólst í því að standa vörð um
samheldni og velferð fjölskyldunnar.
Júlli Dan vai’ af gamla skólanum
þai’ sem menn lærðu af reynslunni og
framíleyttu fjölskyldunum á eljusemi
og áhuganum fyrir atvinnulífinu.
Meðan heilsan entist féll Júlla aldrei
verk úr hendi. Það skipti hann ekki
máli hvað dagurinn hét. Verkin vora
unnin þegar þurfti að vinna þau.
Allt líf Júlla snerist um sjóinn og
það sem hann gaf og tók. Hann vissi
að hafið var uppspretta auðæfa ís-
lensku þjóðarinnar og hann valdi sér
störf í samræmi við það. Júlli kynntist
bæði hinni gjöfulu hlið sævarins og
ekki síður þeim hörmungum sem
stórviðri og brim hafa stundum fæi*t
útgerðarstöðunum við íslensku
ströndina. Framan af starfsævi sinni
var hann bæði sjómaður og útgerðar-
maður en þegar ég kynntist honum
var hann hættur því stússi en vann
við fiskverkun í Grindavík. Vinnudag-
urinn var oft langur og eftir að tíma-
vinnunni í Hópi lauk á kvöldin hjálp-
aði hann Siggu við netaafskurð í
bílskúmum.
Stundh’nar í bflskúrnum hjá Júlla
og Siggu verða mér alltaf ógleyman-
legar. Sigga sat og skar utan af og
Júlli hringaði upp netateinana sem
litu út eins og listaverk þegar hann
staflaði hönkunum upp. Samræðurn-
ai' einkenndust af frásagnargleði og
vh’ðingu sem hjónin sýndu hvort
öðru. Fyrir mig, nýútskrifaðan kenn-
ara austan af landi, var bflskúrinn í
Brautarholti nánast sem annai’ skóli.
Þar opnuðust augu mín með öðram
hætti en áður fyrir íslenskum sjávar-
útvegi og þar kenndi Júlli Dan af
áhuga og eldmóði. En bflskúrinn var
ekki bara sjávarútvegsskóli því sál-
fræðin var ríkur þáttur í kennslunni.
Þar vai’ það Sigga sem miðlaði af
viskubranni sínum. Ég er ekki viss
um að hún hafi alltaf ætlað sér, mark-
visst, að kenna mönnum grandvall-
aratriði sálarfræðinnar en að heyra
hvemig hún talaði, um börn og full-
orðna, kenndi mér jafnmikið i mann-
legum samskiptum og ég lærði á fjór-
um áram í Kennaraskólanum.
Júlli Dan vai’ ekki bara á heima-
velli þegar rætt var um sjávarútveg-
inn. Þjóðmálaumræðan var honum
ótæmandi umtalsefni. Hann var vel
heima í flestu sem vai’ðaði íslensku
þjóðina og maður kom aldrei að tóm-
um kofunum þegar maður spjallaði
við Júlla. Hann vai- eldheitur sjálf-
stæðismaðui- og bar ótakmarkaða
virðinugu fyi’h’ grundvallarhugsjón
flokksins um frelsi einstaklingsins. í
pólitíkinni var áralagið hjá okkur
Júlla ekki alltaf í takt en ef maður
hafði eitthvað fram að færa og gat
rökstutt sitt mál, naut maður vh’ðing-
ar hans, jafnvel þótt maður kæmi af
vinstri kanti stjórnmálanna. Júlla var
því nokkuð sama hvaðan gott kom en
best þótti honum ef það kom frá Sjálf-
stæðisflokknum.
I Brautarholti, eins og annars stað-
ar, þurftu íbúamir að beygja sig fyrir
ellinni og sjúkdómum. Eftir að Sigga
veiktist og þarfnaðist mikillar um-
önnunar sýndi Júlli Dan virkilega úr
hverju góður maður er gerður.
Hvernig hann hugsaði um lífsföru-
naut sinn síðustu árin sem hún lifði er
hverjum manni til eftirbreytni. Hann
efndi loforðið sem hann gaf Siggu við
altarið á Þorláksmessu 1933 og var **
hennar stoð og stytta þar til yfir lauk.
Oft hefur mér fundist, eftir að Sigga
hvarf úr okkar jarðneska h'fi, að Júlli
hafi horft með stolti jfir farinn veg en
líka sáram söknuði eftir Siggu. Sá
söknuður er á enda því nú tekur
Sigga á móti honum í nýjum heimi
þar sem hamingjusamt hjónaband
þeirra heldur áfram. Frá himninum
geta þau horft saman á hina stóra og
mannvænlegu fjölskyldu sem frá
þeim er komin. Hún mun halda nöfn-
um heiðurshjónanna í Brautarholti.
hátt á loft. Júlli og Sigga gáfu okkm-
mikið. Við Inga þökkum þeim af heil-
um hug fyrh’ allt það sem þau gáfu
okkur. Og eitt er. víst. Sú gjöf verður
aldrei frá okkur tekin.
Guðni og Inga.
Elskulegur afi, hefur nú kvatt okk-
ar jarðneska líf og gengið til móts við
ömmu Siggu, sem er látin fyrir fáein-
um árum. Minningin um afa verður
ætíð samofin minningu ömmu. Þau
vora mannkostamanneskjur sem
kenndu okkur svo mikið. Umhyggja,
gæska og hlýja er sú mynd sem kem-
ur í hugann. Fjölskylduböndin vora
þeim sérstaklega hugleikin, að rækta ,
frændgarðinn var þeim eðhslægt. Afi'
og amma vora alltaf til taks, þegar á
þurfti að halda. Allar stundir okkar
með afa og ömmu vora okkur einstak-
ar. Alltaf sama ljúfa lundin, útbreidd-
ur faðmui’ og bros á vor - já þannig er
minningin um allai’ heimsóknimar í
Brautarholt. Ljúfar vora morgun-
stundirnar þegar atvinnu- og þjóðmál
vora tekin til hressilegrar umræðu
jfir rjúkandi kaffibolla og ki’æsing-
um. Áfi talaði tæpitungulaust, enda
ekki fýrir tepraskap eða volæði og
amma með sín dásamlegu innskot,
með glettnisglampa í augum. Þeim
var báðum í mun að ungt fólk hefði
það í farteskinu að tráa á mátt sinn og
megin. Að taka í spil eða tafl var mikil
hefð fyrir í Brautarholti. Hrein unun'
var að fylgjast með afa og ömmu við
taflborðið. Að spila og tefla var þeim
mikill gleðigjafi og þeirri gleði vildu
þau miðla öðram.
Vinnusemi var afa í blóð borin,
hrjúfar hendur, snögg skeggrót og
pípa í munni verða sterk í minning-
unni. Hann mundi tímana tvenna;
Það þyrfti að hafa fyrir hlutunum,
ekkert gerðist sjálfkrafa, það vora
hans orð. Afa var mikið í mun að
rækta með okkur þessi gildi, þannig
að afkomendurnir væru sjálfbærir til
orðs og athafna. Orð afa og ömmu ^-
hafa verið okkur gott veganesti út í
lífið. Samheldni þeirra og ti’yggð
kenndi okkur að hver varðar sína
götu og við uppskerum samkvæmt
því.
Minningin gejnnh’ okkar góða afa
og góðu ömmu.
Júlíana Dagmar (Danimý),
Þorgrímur, Aðalgeir ■£
og Erling.
JÚLÍUS J.B.
DANÍELSSON