Morgunblaðið - 09.12.2000, Qupperneq 14

14 LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Stórstúka Islands lögð niður og Bind-
indissamtökin IOGT á íslandi stofnuð
Morgunblaðið/Ásdís
Elín Elísabet Jóhannesdóttir, Gunnar Þorláksson, Helgi Seljan, Aðal-
steinn Gunnarsson og Örvar Daði Marinósson voru raeðal þeirra sem
kynntu starfsemi og samstarfsverkefni nýstofnaðra Bindindissamtaka.
Starf bindindis-
hreyfingarinnar
gert nútímalegra
Slökkviliðsstjóri um öryggi í Hvalfjarðargöngum
Endurskoða þarf ör-
yggismálin í heild sinni
Morgunblaðið/RAX
I Hvalfjarðargöngunum. I greinargerð með þings-
ályktunartillögu segir að það sc upplagt að flytja
gas og eldsneyti landveginn um Hvalfjörð.
okkar að til að gera
betur en þær kröf-
ur sem eru gerðar
varðandi göngin.
Og eru þær þó
býsna strangar,"
segir Gísli. Spölur
hafi í raun gengið
lengra en öryggis-
reglur kveða á um.
Þá hafi stjórn Spal-
ar lýst því yfir að
banna eigi flutning
própangass um
göngin og beina
fiutningi á eldneyti
á þá tíma sólar;
STÓRSTÚKA íslands hefur verið
lögð niður og í stað hennar hafa
verið stofnuð bindindissamtökin
IOGT á íslandi.
Helgi Seljan er formaður nýju
samtakanna og segir hann að til-
gangur þessarar breytingar sé að
gera starfsemi bindindishreyfing-
arinnar nútímalegri og segist hann
binda vonir við að félögum fjölgi í
kjölfarið enda sé þörfin fyrir hreyf-
ingu af þessu tagi sannarlega til
staðar og næg verkefni fram und-
an. Þrátt fyrir að Stórstúkan hafi
verið lögð niður munu stúkur enn
þá starfa innan vébanda samtak-
anna með hefbundnum hætti en
auk þeirra bætast við félög og hóp-
ar sem vinna að ýmsum verkefnum.
Gunnar Þorláksson, varaformað-
ur samtakanna, segir að einhugur
hafi ríkt um þessar breytingar
mcðal meðlima Stórstúkunnar.
Hann benti á að þó að starf Stór-
stúkunnar hafi verið farsælt í
meira en 100 ár væri Ijóst að fyrir-
komulag starfseminnar höfðaði
ekki eins til fjöldans og áður. Hann
sagði að fjöldi bindindismanna
væri meiri en nokkurn grunaði og
sagðist binda vonir við að ný sam-
tök myndu hleypa auknum krafti í
starf bindindishreyfíngarinnar.
Auk þess sem eldri félagar gætu
haldið í siði sína og venjur sagðist
hann vonast til að almenningur
ætti nú greiðari aðgang að starfinu
og að deildir myndu skapast utan
um ákveðin verkefni ásamt því að
leitað yrði samstarfs við aðila sem
fást við ýmislegt sem málefninu
tengist.
Hreyfíngar fyrir börn og ung-
menni stofnaðar á næsta ári
Bindindissamtökin hafa þegar
hafið samstarf við Götusmiðjuna,
meðal annars um nýtingu IOGT
hússins og aðstöðu í Galtalækjar-
skógi. Einnig er stefnt að því að
með götusmiðjunni verði stofnaðir
fjölskylduklúbbar til stuðnings
þeim sem lent hafa í vanda vegna
neyslu áfengis og fíkniefna og fjöl-
skyldum þeirra.
Samtökin hafa einnig stutt við
gerð fræðsluefnisins Skreffyrir
skref sem unnið er af Elínu Eh'sa-
betu Jóhannesdóttur í samvinnu
við foreldrafélag misþroska barna.
Efnið er ætlað foreldrum barna
sem eiga við einhvers konar rask-
anir að stríða, svo sem þunglyndi,
kvíða, ofvirkni eða misþroska og
eru því talin þurfa sérstakan stuðn-
ing til að fyrirbyggja að þau Iendi í
vanda vegna neyslu áfengis og/eða
fíkniefna.
Auk Bindindissamtakanna IOGT
verða stofnaðar tvær hreyfingar
fyrir börn og unglinga snemma á
næsta ári en þegar eru starfandi
barna- og ungmennastúkur og auk
þeirra munu þá starfa innan nýju
hreyfinganna félög og hópar með
hefbundnu félagsformi.
Spölur hefur
í raun gengið
lengra en örygg-
isreglur kveða
á um, segir
stj órnarformaður
fyrirtækisins
FYRIR Alþingi liggur nú þingsálykt-
unartillaga þar sem farið er fram á að
ríkisstjómin setji reglur um flutning
á eldfimum efnum, þ.e. eldsneyti og
própangasi um jarðgöng. Reglurnar
myndu m.a. kveða á um hvort slíkir
flutningar yrðu leyfðir og þá með
hvaða skilyrðum t.d. hvort loka ætti
göngunum fyrir annari umferð með-
an flutningurinn færi fram.
I greinagerð með tillögunni segir
að þar sem umferð um Hvalfjarðar-
göng er jafnmikil og raun ber vitni
geti það ekki talist góður kostur að
loka þeim íyrir annarri umferð. Því
hljóti að koma til álita að banna flutn-
ing á gasi og eldsneyti um göngin.
Grundvallaratriði að hægt sé að
stöðva umferð verði eldsvoði
í umsögn Hrólfs Jónssonar slökk-
viliðsstjóri bendir hann á að það eitt að
banna eldsneytisflutninga um göngin
sé ekki nægjanlegt. Hann beinir því til
samgöngunefndar Aiþingis að taka ör-
yggismál ganganna upp í heild sinni.
Hrólfur segir að allt frá því hönnun
Hvalfjarðarganga lauk hafi hann gert
athugasemdir við öryggismál þeirra.
Bein aðkoma embættis slökkviliðs-
stjórans í Reykjavík hafi hins vegar
aldrei verið viðurkennd.
Hann bætir við að Spölur ehf., sem
á og rekur Hvalfjarðargöng, hafi í
engu farið eftir tilmælum Bruna-
málastofnunar frá árinu 1998 um
bætt brunaöryggi í Hvalfjarðargöng-
um. Ekkert hafi breyst varðandi
brunaöryggimál í göngunum síðan þá
nema að settar hafa verið reglur um
eldsneytisflutninga. Umferðin hafi
hins vegar aukist verulega um göngin
og um leið áhættan. Hrólfur bendir
enn fremur á að Brunamálastofnun
sé ekki á lista yfir umsagnaraðila um
þingsályktunartillöguna.
Hrólfur segir það ekki endilega
nauðsynlegt að banna flutning á elds-
neyti um göngin. Þó að ljóst sé að það
muni bæta öryggi ganganna verði að
huga að fleiri þáttum. Hann ítrekar
fyrri skoðun sína á því að nauðsyn-
legt sé að setja myndavélakerfi í
göngin. Kvikni eldur í göngunum sé
mikilvægt að koma í veg fýrir að um-
ferð haldi áfram ofan í þau. Hrólfur
segir það algjört grundvallaratriði að
hægt sé að stöðva umferð ofan í
göngin um leið og slys verður. Slíkt
sé aðeins hægt að gera með
myndavélakerfi.
Stjórn slökkviliðs höfuðborgar-
svæðisins hefur ákveðið að láta fara
fram lagalega úttekt á því hver færi
með ábyrgð á öryggismálum í Hval-
fjarðargöngum og hlutverki slökkvi-
liðsins gagnvart þeim sérstaklega.
Ríkið þarf að borga verði kröf-
ur um öryggisbúnað hertar
Gísli Gíslason, stjómarformaður
Spalar og bæjarstjóri á Akranesi,
segir ekki þörf á því að endurskoða
öryggismál Hvalfjarðarganga í heild
sinni. Vilji samgöngunefnd herða
kröfunar sé það alveg ljóst í samning-
um Spalar við ríkið að ríkissjóður
yrði að borga ef Speli yrði gert að
auka öryggisbúnað í göngunum. „Það
er alveg meinalaust af okkar hálfu,“
segir Gísli.Fyrirtækið hafi í sjálfu sér
áhuga á því að myndavélakerfi verði
sett upp í Hvalfjarðargöngum. Það
yrði hins vegar að vera alveg ljóst að
slíkt yki í raun öryggið. Gísli segir að
sjálfvirkt öryggiskerfi sem Spölur
hafði augastað á hafi ekki reynst vel
þar sem það hefur verið notað í
Evrópu og því hafi fyrirtækið fallið
frá kaupum á því. Gísli segir Spöl
hafa átt í viðræðum við lögregluna
um að settar yrðu upp hraðamynda-
vélar í göngin. Fyrirtækið væri til-
búið til að standa straum af stofn-
kostnaði og jafnvel rekstri þeirra.
„Við höfum margoft lýst yfir vilja
hrings þegar lítil umferð er um þau. I
umsögn Vegagerðarinnar um þings-
ályktunaitillöguna segir að ekid séu
þekkt dæmi um það erlendis að flutn-
ingur eldfimra efna um jarðgöng sé al-
farið bannaður þar sem umferð er
svipuð og í Hvalfjarðargöngum. Víða
séu engar takmarkanir á slíkum flutn-
ingin nema þar sem umferð er 5-10
sinnum meiri en í Hvalfirði. Þá eru
flutningamir leyfðir á ákveðnum tím-
um eða undir sérstöku eftárliti. Þekkt
séu dæmi um göng þar sem umferð er
meiri en 50.000 bflar á dag og þar sem
flutningur hættulegra efna er alveg
bannaður. Umferð um Hvalfjarðar-
göng er innan við 3.000 bílar á dag að
meðaltali.
„Tekið skal fram að margskonar
annar flutningur en bensín, gas og ol-
íur geti verið mjög eldfimur. Ef
fylgja ætti eftir banni á flutningi eld-
fimra efna um Hvalfjarðargöng
þyrfti að hafa eftirlit með öllum flutn-
ingabflum," segir í umsögninni. Und-
anfarin ár hefur verið unnið á vegum
OECD að viðamiklu verkefni um
flutning hættulegra efna í jarðgöng-
um. Reiknað er með því að tillögur
verði lagðar fram í árslok 2000. Ekki
sé óeðlilegt að bíða eftir þeim niður-
stöðum áður en breytingar verða
hugleiddar hér á landi.
Meðal þeirra sem leitað var til um
umsögn var Samband íslenskra sveit-
arfélaga, Almannavamir rfldsins,
Slökkvilið Akraness, Félag Hóp-
ferðaleyfishafa. Þessii- aðilar lýstu
sig allir sammála tillögunni. Það
gerði líka Bifreiðastjórafélagið And-
vari sem spurði hvort ekki væri rétt
að setja sérstakar reglur um flutning
hættulegra efna um þéttbýla staði,
t.d. væru tugir tonna af eldsneyti
flutt í gegnum Reykjavík til Keflavík-
ur á degi hverjum.
Skolpi frá um sex þúsund manna byggð í Mosfellsbænum er hleypt út í Leirvoginn
Frárennslismál verða
komin í lag árið 2004
STEFNT er að því að frárennslis-
mál í Mosfellsbæ verði komin í lag
árið 2004, en í Morgunblaðinu í
fyrradag gagnrýndi Guðmundur
Magnússon, formaður Veiðifélags
Leirvogsár, m.a. bæjaryfirvöld fyr-
ir að menga Leirvoginn með því að
veita í hann skolpi frá um 6.000
manna byggð.
„Það er alveg ljóst að allt frá-
rennsli frá bænum fer í Leirvog-
inn, en við höfum verið að vinna að
tillögum tfl úrlausnar á fráveitum-
álunum upp á síðkastið,“ sagði Jó-
hann Sigurjónsson, bæjarstjóri
Mosfellsbæjar. „Þess má þó geta
að allt frárennslið fer í gegnum
rotþrær sem þýðir að það er
hreinsað að ákveðnu leyti, þó að sú
hreinsun uppfylli ekki þá evrópu-
staðla sem munu taka gildi hér á
landi árið 2006.“
Jóhann sagði að bæjaryfirvöld
hefðu ákveðið að á næstu þremur
árum yrðu lagðir fjármunir í að
finna lausn sem uppfyllti kröfur
Evrópusambandsins. Hann sagði
að skoðaðir hefðu verið þrír mögu-
leikar í því sambandi.
„I fyrsta lagi hefur verið skoðað-
ur sá möguleiki. að tengjast frá-
veitu Reykjavíkur og fara sömu
leið og sveitarfélögin á suðursvæð-
inu þ.e. Kópavogur, Garðabær og
Seltjarnarnes, en þau hafa samein-
ast Reykjavík um að dæla sínu
skolpi út í Ánanaustum. Við mynd-
um samt hugsanlega fara í gegnum
hreinsunarstöð í Laugarnesi, sem
mér skilst að eigi að verða tilbúin
2003 til 2004.
Leið númer tvö er að bærinn
leggi sjálfur fráveitulögn út fyrir
Álfsnesið og dæli þá skolpinu út úr
Leirvoginum í röri og út í sjó.
í þriðja lagi höfum við verið að
skoða svokallaðar innseytlunar-
lausnir eða fellitjarnir, sem er
mjög umhverfisvæn lausn. Þá er
skolpinu dælt á land þar sem það
sígur í gegnum jarðveginn og það-
an úfr í sjó .eða einhvern viðtaka."
Jóhann sagðist gera ráð fyrir því
að á næsta ári myndi liggja fyrir
hvaða leið bærinn hygðist velja.
í Morgunblaðinu í fyrradag kom
fram að Guðmundur hefði sent
Samtökum sveitarfélaga á höfuð-
borgarsvæðinu bréf þar sem hann
hefði óskað eftir fjárhagsaðstoð við
að skjóta vargfugl, sem sækti í
urðunarstöðina í Alfsnesi og dræpi
laxaseiði í Leirvogsá á niðurgöngu-
tíma þeirra á vorin, en hann hefði
fengið neikvætt svar.
Jónas Egilsson, framkvæmda-
stjóri SSH, sagði að Guðmundur
hefði fengið neikvætt svar vegna
þess að eyðing vargfugls væri ekki
á verkefnaskrá SSH, heldur væri
það í höndum einstakra sveitarfé-
laga að halda vargfugli í skefjum.
Jónas sagði að SSH hefði verið
með ákveðna áætlun í gangi í þess-
um málum fyrir um tíu árum en
henni hefði verið hætt. Hann sagð-
ist hafa lagt fram tillögu fyrir
nokkrum árum um að sveitarfélög-
in samræmdu aðgerðir sínar í þess-
um málum en að Reykjavíkurborg
hefði staðið gegn því og því ekki
náðst samstaða um málið.
Jónas sagði að á Suðvestur-
landi, eða á svæðinu frá Akrafjalli
og að Keflavíkurflugvelli, væru
um 80 til 90% af öllum sílamávi á
landinu. Hann sagði að fuglinn
sækti mikið í sláturúrgang, sorp
og mófugl og að ef ætti að ná ár-
angri í að halda honum í skefjum
þyrfti að samræma aðgerðir sveit-
arfélaganna á svæðinu. Hann
sagði að fækkunaraðgerðir ein-
stakra sveitarfélaga skiluðu eng-
um árangri öðrum en þeim að fæla
fuglinn yfir í næsta sveitarfélag
og þannig koll af kolli.
Guðmundur sagðist í blaðinu í
fyrradag hafa viljað fara með gröfu
niður í fjöru við ósa árinnar til þess
að dýpka hana svo að laxaseiðin
gætu varið sig betur fyrir vargfugl-
inum. Þar sem áin er á náttúru-
minjaskrá sendi hann erindi til
Náttúruverndarráðs árið 1996 en
fékk aldrei neitt svar.
Árni Bragason, forstjóri Nátt-
úruverndar ríkisins, sem tók við
starfsemi Náttúruverndarráðs árið
1997, sagðist ekki kannast við er-
indið og fannst miður að það skyldi
hafa dagað uppi. Hann sagði að hin
lögformlega leið í svona máli væri
að óska eftir leyfi frá viðkomandi
sveitarfélagi, í þessu tilfelli Mos-
fellsbæ, sem síðan myndi leita eftir
áliti frá Náttúruverndan’áði.
Árni sagðist ekki getað sagt til
um það hvort Guðmundur myndi fá
leyfi til þess að dýpka ána. Hann
sagði að þar sem um væri að ræða
laxveiðiá, myndi Náttúruvernd
óska eftir umsögn frá Veiðimála-
sstofnun og því gæti hann ekki
sagt til um það hvort leyfi fengist.