Skírnir - 01.04.1905, Blaðsíða 42

138
Dularlitir og dulargerfi dýranna.
því hvernig- botninn er litur á því svæði, er hún heldur
sig á. Þannig er skarkolinn í Norðursjónum miklu ljósari
á »baki« en skarkolinn víða hér við land; enda er botn-
inn þar syðra miklu ljósari, kvarz- og skeljasandur, en
víða hér við land, þar sem er dökkur hraunsandur í botni.
Þetta er botnvörpungum vel kunnugt, því dökki skarkol-
inn íslenzki nær ekki eins háu verði og ljósi skarkolinn
úr Norðursjónum. Hve samlitur kolinn er botninum og
ilt að greina hann frá honum, má oft vel sjá hér við
brvggjurnar.
Mörg dýr er lifa á meira dýpi, 60—600 faðma, eru
oft rauðgrá eða ljósrauð á litinn. At' rauðgráum fiskum
af þessu tægi má nefna blálöngu (mjóna) og hákarlinn og
af ljósrauðum flskum karfann, og svo ýms krabbadýr og
krossfiska. Til þess að skilja það, hvers vegna rauðir
litir eru tíðastir á þessuin dýrum, má geta þess, að sjór-
inn er ekki fullkomlega gagnsær. Dagsbirtan (loftbirtan)
nær varla lengra en 200 faðma niður í sjóinn. Dagsbirtan
(sólarljósið) hvíta er, svo sem kunnugt er, sett saman af
geislum með ýmsum litum, spekturlitunum. Af þessum
geislum komast ekki allir jafnlangt niður í sjóinn. Grænu
litirnir komast lengst, af því að sjóvatnið er grænt eða
blágrænt. Þess vegna verður birta sú græn, sem nær
nokkuð að mun niður í sjóinn; en þegar græn birta fellur
á rauðleitan hlut, verður hann grár eða með daufum
litum. Hin umgetnu rauðleitu dýr eiga því að sýnast grá
eða með daufum lit niðri í sjávardjúpinu og þvi samlit
botninum, eða daufgrænum sjónum, því birtumagnið þverr
fljótt þegar niður í sjóinn kemur. Auk þess eru þau sum
samlit óætum svömpum í djúpinu.
Margir fiskar er lifa á mjög miklu dýpi eru svartir,
en lýsa í myrkri. Sjálflr sjást þeir því illa, í djúpmyrkr-
inu. En birtan sem af þeim stendur t'ælir ef til vill aðrar
skepnur. Fuglar vilja t. d. ekki eta lýsandi skordýr.
Náttdýrin svo nefndu, eða dýr þau er einkum fara
á kreik að leita sér bjargar í rökkrinu eða á næturnar,
þegar ekki er þvi dimmara, eru móleit á lit, su n nærri