Skírnir - 01.04.1905, Side 43

Dularlitir og dulargerfi dýranna.
139
einlit, svo sem leðurblöknr, ýms smá nagdýr, smá rándýr
og skordýraætur, önnur móflekkótt eða módröfnótt, eins
og uglur og náttflðrildi og dyljast því vel hvert fyrir ann-
ars sjónum; þau eru sum hinsvegar gædd næmri heyrn,
sem hjálpar til að flnna bráðina, jafnvel þó þau séu svo
mjúkhærð eða mjúkflðruð, að hreyfingarnar verði nærri
hljóðlausar.
Það ber eigi sjaldan við, að heimkynni dýra breyti
útliti eftir árstíðum. Þannig er því háttað í þeirn lönd-
um, er liggja undir snjó á vetrum. Sum af þeim dýrum,
er þar lifa og eigi leita til heitari landa undir veturinn,
verða þá hvít. Alþekt dæmi af því tægi hér á landi er
rjúpan og sumar tóur og um norðanverða Evrópu snæ-
hérinn og hreysikettirnir. í löndum þar sem lítið snjóar
breyta þessi dýr ekki lit, t. d. hreysikötturinn á Englandi,
snæhérinn á Irlandi.
Sum dýr breyta lit eftir dvalarstað. Þyrsklingurinn
er rauður, þegar hann er innan um þarann (þaraþyrskling-
ur), en ljós á sandbotni1). Kolar breyta og fljótt lit eftir
botninum, eins og áður er minst á.
Það sem hingað til hefur verið talað um mætti kalla
alment samræmi í lit dýranna við litina kringum þau.
Skrefi lengra í eftirstælingunni komast dýr, er hafa á sér
bletti, er skera úr við meginlit þeirra, en svipar til smærri
hluta í kringum þau. Þannig eru sum dýr bröndótt (þver-
röndótt) er halda til í stórvöxnu grasi á sólríkum stöðurn
í lieitum löndum. Alkunnust þeirra eru tígrisdýr og zebra-
dýr, bæði með dökkar þverrákir á gulum grunni. Þessar
þverrákir eru mjög svipaðar skuggarákum þeirn, er slær á
hlutina í kring af grástráunum. A grasmaðkinum skiftast
á svartar og gular langrákir. G-ætir hans því minna þar
sem hann er uppréttur á stráunum og skuggar stráanna
gera alt röndótt. Jagúarinn, pardusdýrið og fleiri rándýr
er lifa i skógum hafa á sér kringlótta flekki, sem svipar
*) Að hann i raun og veru breytir lit, hefur Dr. Petersen í Dan-
mörku sýrtt með tilraunum.