Skírnir - 01.04.1905, Síða 76

172
Leturgerð og leturtegundir.
ekki eina eða íleiri samstöfur (hljóðasambönd) eins og rit-
tákn þeirra leturkerfa sem á undan þeim voru, heldur þá
frumparta (þau einstöku itljóð) sem orðin eru mynduð af.
Því þessir frumpartar eru því sem næst samir í öllum
málum, og má því rita þau öll með þeim. Þess vegna
hefur stafrófið rutt öllum öðrum leturkerfum úr sessi, að
kínverska letrinu undanskifdu. Að því sieptu, að útiend
áhrif hrína haria iítið á Kínverjum, þá má líka skýra
þennan víðnámsþrótt kinverska letursins á þann hátt, að
kínverskan er einsatkvæðamál, orðin eru nokkurs konar
óleysanlegar einingar, og slík mál er auðveldara að rita
með samstöfutáknum en nokkur önnur mál.
Og enn er eitt atriði, sem skýrir sigurför stafrófsins
um heiminn. Eins og vér höfum séð, íylgir framþróun
allrar leturgerðar því lögmáli, að letrið verður æ óbrotn-
ara. Af því að stafrófið er einfaldara en allar aðrar letur-
myndir, sem enn eru þektar, hlaut það að verða hlut-
skarpast. Stafakerfið fullnægði kröfum hentiseminnar miklu
betur en fyrirrennarar þess. I fyrsta lagi er það aðeins
rúm tuttugu tákn. Það er eitthvað handhægra en 50,000
tákn Kínverjanna eða 700 tákn Egiptanna. I öðru lagi má
rita hvern staf með einum pennadrætti. Það er líka eitt-
hvað handhægra en hin nápentuðu tákn Kínverjanna,
fleygagrúi Babyloníumanna og hinar listfenglegu myndir
Egiptanna. Stafrófið grundvallast á aflsparnaðarreglunni,
eins og margar aðrar merkar uppgötvanir. Viðleitnin, að
inna af hendi sama verkið með minni áreynslu, leti huga
og handar eða hin alþjóðlega leti, er svo mætti nefna,
hefur leitt til þess, að mynduð voru þessi rúm tuttugu,
handhægu hljóðtákn, sem Ernest Renan, franski maður-
inn frægi, hefur með réttu talið »eitt hið mesta þrekvirki
mannsandans«.
Gf. F. þýddi.