Skírnir - 01.01.1908, Side 71

Upptök mannkynsins.
71
ungt. Vér sjáura, að mannkynið hefst ekki rétt skömmu
eftir sköpun heimsins, 'eins og kent var i ýmsum trúar-
brögðum. Það er eitt af yngstu börnum náttúrunnar. 0g
þó er það miljón ára gamalt.
Hversu fjarstætt finst. oss, er vér virðum þetta fyrir oss,
alt tal um, að ellibragur sé farinn að færast yfir mannkynið,
að vísindi og siðmenning öll hafi þróast langt úr hófi
fram, að hætt sé við að of skynsamleg íhugun hlutanna
kæfi allar góðar tilfinningar. Vér sjáum glögglega, að öll
siðmenning', alt það sem vér nefnum framfarir, er rétt að
byrja, og til skamms tíma hefði mátt líkja mannkyninu
við barn sem skriður, en er ekki farið að ganga. Og væri
þó ofsag-t með þeirri samlíkingu, því að tugum þúsundum
ára saman hafa framfarirnar verið engar og sama sem
engar. Án þekkingar á notkun eldsins getum vér tæpast
hugsað oss nokkurt mannlegt líf; og þó er það víst, að
langlengstan tíma af æfi mannkynsins hafa mennirnir
ekki kunnað að nota sér eldinn. Þeir átu náunga sinn
hráan og þótti hann líklega lostætari en önnur dýr, eins
og sagt er um mannætur vorra tíma.
ímyndunaraflið var of sljótt, tengiafl hugmyndanna
minna en svo, að nokkrar framfarir gætu orðið. Því að
þótt mönnum hætti mjög við að gleyma því nú á dög-
um, þá mun það samt engu að síður vera satt, að allar
framfarir er að rekja til einhverrar nýrrar hugsunar, til
þess hæfileika, að geta hugsað öðru vísi en áður hefir
verið hugsað, víðar og réttar. Það mætti nú ætla, að á
svo sem miljón árum hefði mannkyninu lærst að telja
þjóðargersemi eða réttara sagt mannkynsgersemi þá ekki
mjög mörgu, sem þessari gáfu eru gæddir. Og viti menn,
það hefir lærst að nokkru leyti. Edison og Marconi t. a.
m. eru taldir mannkynsgersemi. Þessir menn hafa haft
gæfu og framkvæmd til að hrista niður ávexti af skiln-
jngstrjám, er jafningjar þeirra að hyggjuviti og stundum
meir, höfðu gróðursett. En gleymdar eru oft slíkra gjafir.
En hvað er Edison eða Marconi hjá Lamarck, og hvernig
-var farið með hann, þennan mesta skiiningsfrömuð ein-