Skírnir - 01.12.1908, Side 63

Isleuzk heimspeki.
351
Menn beri saraan frásögn Njálu og Laxdælu um Hrút
Herjólfoson.. Minnir þetita dálitið á bvernig Shakespeare
lætur jafnvel suma þá sem fífi eru taidir í leiknum lýsa
djúpri speki í orðum sinum. Ef til vill hefir Shakespeare
þar viljað lýsa yfir þeirri skoðun, að i augum hinna
heimsku séu vitiingar oft fífi. En þó getur þessi skýring
vel verið röng, enda munu heimskingjarnir ekki ávalt
hafa rangt fyrir sér.
VII.
Það sem komið heffr þessuin hugleiðingum, að vísu
ekki af stað, en á pappírinn er, auk þýzku greinarinnar
hér að framan, íslenzkt heimspekisrit, sem mér hefir bor-
ist i hendur, eftir Brynjúlf' Jónsson frá Minna-Núpi. Heitir
það »Saga hugsunar minnar um sjálfan mig og tilveruna«.
Ritið er fróðlegt, bæði það sem i því er skráð, og
eins hitt, sem lesa má milli línanna. En það eru, eins og
kunnugt er, oft fróðlegustu kaflar bóka fyrir roskna
lesendur.
Það er heimspekingur sem þetta ofangreinda rit lýsir,
á því er enginn vafi. Astríðan til að hugsa virðist hon-
um meðfædd. Hann er undrandi, síspurult og óvanalega
íhugult barn, og safnar sér fróðleik með spurningum og
athugunum. Kemur ýmislegt sem hann segir í ritinu af
barnsæfi sinni lesandanum til að hugleiða, hvernig sveita-
börn standa að ýmsu leyti betur að vígi til náms í skóla
lifsins heldur en kaupstaðarbörnin. Hann er orðinn dá-
lítill náttúrufræðingur og heimspekingur, en svo fer eins
vant er, hann er of snemma gerður að guðfræðing. Þetta
barn, sem hungraði í þekkingu, fær í staðinn guðfræði
hann fer að gera sér hugmyndir um guð, hugsa út í blá-
inn, bókstaflega.
Nú er að vísu þetta tvent, heimspeki og guðfræði,
ekki alveg óskylt, og í guðfræðinni er jafnan raikið af heim-
speki fyrri tíma, líkt og læknisfræði alþýðunnar, — eg á við