Skírnir - 01.12.1911, Page 15

Um lifshætti álsÍDs.
31ft
7. Upprifjun og hugleiðingar.
Lífsferill álsins. Af því sem sagt hefir verið hér að
framan má sjá, að állinn er eiginlega djúphafsfiskur, líkt
og flestir fræödur hans, í hafdjúpinu getinn og gotinn
(að vetrinum?). Þegar hann er kominn úr egginu, verð-
ur hann smámsaman að allstórri, þunnvaxinni og gagn-
særri lirfu (Leptoeephalus), er hefst við úti í djúpi, mið-
sævis. Svo berst hún smámsaman inn að ströndum og
breytist jafnframt í gagnsætt seiði, er líkist álnum í vexti.
Seiðið leitar svo upp í hálfsalt eða ósalt vatn. Þar vex
það og verður að fullstórum ál. Þegar hann hefir verið
svo og svo mörg ár í vötnum, taka æxlunarfærin að
þroskast, hann fær á sig gotbúning og leitar svo til hafs,
þangað sem hann finnur hentug skilyrði fyrir hrygning-
unni og í hafinu nær hann fyrst fullum kynþroska. Að
lokinni hrygningu deyr hann að likindum, og kemur
aldrei aftur í vötnin.
Állinn er farfiskur. Állinn er farfiskur, er gengur
sem seiði úr sjónum upp í vötn til þess að leita sér fæðu
og fer aftur út í sjó þegar hann er fullvaxinn, til þesa
að hrygna og — deyja. í þessu tilliti líkist állinn laxin-
um, en ferðirnar eru öfugar við ferðir laxins. Laxinn
er vatnafiskur, en gengur út í sjó sem seiði til þess að
afla sér fæðu, en fer fullvaxinn upp í ár til þess að
hrygna og tekur litla sem enga fæðu, meðan hann er i
ósöltu vatni, nema fyrstu ár æfinnar, áður en hann fer í
fyrsta sinn í sjó.
Merkilegar náttúruhvatir. Þá er állinn hefir dvalið
svo og svo mörg ár í vötnum, fer hann að taka ýmsum
ytri og innri breytingum og hann hættir að taka til sín
fæðu; en jafnharðan vaknar hjá honum ferðahvöt, er
knýr hann til þess að yfirgefa uppvaxtarstöðvar sínar og
leita til sjávar, á stöðvar, sem hann hefir aldrei komið á
áður og oft liggja mörg hundruð mílur í burtu. Úr instu
botnum Eystrasalts, langt innan úr jstórám Rússlands og
ofan úr Finnlandi og Norður-Svíþjóð safnast nú álarnir
saman og leggja í hina löngu ferð — 4—5 þús. kilómetra