Skírnir - 01.12.1911, Page 23

Tnngan.
327
ingar ganga — en þær eru sama sem framfarirnar, sjálf
breytiþróunin — þess örari breytinga verður að krefjast
af tungunni. Væri sú þjóð til, sem öld eftir öld talaði
óbreytta tungu, þá hlyti hún að standa i stað andlega og
verklega. Tungan fylgist nákvæmlega með afturför og
framför þeirrar þjóðar er hana talar. Þetta sýnir vor
eigin saga. Með andlegri og efnalegri hnignun þjóðarinnar
glataðist tilsvarandi hluti tungunnar, og hún misti alla
hæfileika til að tákna lifandi og starfandi framsóknarlíf;
en með vaxandi andlegu og efnalegu starfi auðgaðist hún
aftur að nýjum orðmyndum, því nú þurfti hún að tákna
nýtt líf, nýtt starf nýrra kynsíóða. Því tungan er ekkert
annað en starfsáhald mannsandans, sem hann hlýtur að
laga eftir kunnáttu sinni og þroska og þeim viðfangsefn-
um sem hann starfar að, á hverju tímabili sögunnar. Úr-
elt og ófullkomin áhöld standa jafnt fyrir þrifum hinu
andlega sem hinu verklega starfi. Tungan er þjónn vor,
en vér ekki þjónar hennar.
Vér tölum um gullöld tungu vorrar sem ævarandi
fyrirmynd, og er það að visu rétt, sé hún skoðuð sem
lifandi fyrirmynd, en ekki dauð og stirðnuð. Því hvert
var aðaleinkenni þessarar gullaldar? Einmitt það, að
tungan tók stórkostlegum breytingum, af því hið andlega
líf þjóðarinnar, sem talaði hana, var að gerbreytast, tók
ákaflega bráðum þroska, var gróandi og vaxandi. Gamla
xúnastafrófið nægði þá ekki lengur, þótt þjóðlegt væri.
Þess vegna dó það út, en hið rómverska var tekið upp.
Suðrænn andans blær fór yfir landið og frjóvgaði hinn
andlega akur, og með honum barst mikill fjöldi hugmynda
og orða, sem einnig frjóvguðu tunguna, festu þar rætur
•og löguðu hana til hæfis hinu nýja verkefni. —
Eigi nú þjóð vor nýja gullöld i vændum, — sem vér
allir óskum og vonum, gullöld visinda og verklegra fram-
fara, sem byggjast verður á því þroskastigi, sem mann-
kynið yfir höfuð nú hefir náð, þá hlýtur hið sama að
■endurtakast. Tungan hlýtur að breytast og auðgast að