Skírnir - 01.12.1915, Side 26

362 Nýtt landnám.
sjálfstæð þjóð og sjálfri sér ráðandi. Skilnaðinn ber fyr
eða seinna að garði.
Það var fyrst kringum 1880, að hin svokailaða ný-
lendustefna hófst. Upphaf hennar var það, að Frakkar
lögðu undir sig Túnis. Hvötin til þessara aðgerða var sú
heilbrigða hugsun Ferry’s, sem þá var við stýrið á Frakk-
landi, að Frakkland skyldi bæta sér upp með landvinn-
ingum í öðrum heimsálfum það, sem það hafði mist í Ev-
rópu 1870. En að þessi nýlendustefna varð svo kröftug og
almenn stafar af því, að hún var eðlileg afieiðing af þró-
uninni á næstu áratugum á undan.
Fyrir og eftir miðja 19. öld varð gerbreyting á sam-
göngufærunum. Gufuskip komu í stað seglskipa og gufu-
skipagerðin tók miklum framförum, símar og járnbrautir
voru lögð um löndin þver og endilöng. Póstgöngum var
komið á. Af öllu þessu leiddi, að fjarlægðirnar fengu
annað gildi en áður Það varð minna undir hverri míl-
unni komið nú. A þennan hátt komust atvinnuvegir
iandanna í óþægilega náið samband hver við annan. I
hverju landi höfðu atvinnuvegirnir þroskast á sinn hátt;
í nágrannalöndunum var hún á mismunandi þroskastigum
eða rekin við önnur skiiyrði frá náttúrunnar hendi. Þetta
Fafði ekki verið svo tilflnnanlega bagalegt meðan fjar-
iægðin hindraði samkepni frá öðrum löndum. Nú voru
vegalengdir ekki lengur til fyrirstöðu. Þær atvinnugrein-
ar, sem þoldu ekki samkepni frá útlöndum, voru nauðug-
lega staddar og lá við hruni. Til að komast hjá eigna-
tjóni, til að hindra alment atvinnuleysi og lækkun á kaup-
gjaldi, kröfðust menn verndartolla, sem áttu að aftra sam-
kepni frá útlöndum og bjarga þjóðfélaginu úr þessari klípu.
Menn hurfu frá fríverzlunarstefnunni, sem barist hafði
verið fyrir á fyrri hluta 19. aldar og hélt sigurför sína
um heiminn um miðbik aldarinnar. í stað þess var toll-
stefnan tekin upp í flestum löndum um og eftir 1880.
Mest áhrif höfðu umbætur samgöngufæranna á þá at-
vinnuvegi, sem hlíta lögmáiinu um »vaxandi arð«, en það
<er einkum, auk samgöngutækja, verzlun og verksmiðjuiðn-