Ný félagsrit - 01.01.1851, Page 127

UM BRKNNISTEIN K ISLANDI.
127
í jörbinni, en leysast frá þegar í vott kemur, svo sem
eru lútarsölt (alkali) og ymsar jarSverur, sem betra er
ab halda en sleppa. — þó slær bræbslan á smiösböggib
því þar er eydt töluverbu af lýsi árlega, jafnvel til
nokkurra hundraba dala, ekki einúngis til engra nota,
heldur þarabauki einmitt til þess ab skemma brennisteininn
og spilla fyrir honum í öbrum löndum. þessu hefir Hen-
kel tekib eptir þegar á sinni tíb, því hann segir: „Nokkuö
af lýsinu, þegar þab er mikib, blandast saman vib brenni-
steininn, af því sem hrært er í kötlunum, og þar af
kemur, ab veröi sá brennisteinninn feiti blandinn, sem
ætlaöur er til púöurs, þá getur hann ekki kornaö sig, og
ekki þornab fyrir feitinni, og þá kveikir hann heldur ekki
svo aubveldlega eba svo fljótt sem þarf“. (Henkel í Óla-
víus ferbabók, bls. 715). — Jón Eiríksson konferenzráb
hefir bætt þar vib þessari skýríngargrein: „TollkammeriS
hefir skrifazt á vib marga á árunum 1773 og 1774, og
þar á meöal viö alla púburgjörbarmenn í bábum ríkjunum,
um brennisteininn á Islandi, og þaö hefir sýnt sig, aí>
sumir þeirra hafa kvartaö yfir fitu eÖa feiti, sem í þessum
brennisteini væri. Rosen púöurmeistari, sem hefir reynt
hann allra manna mest og nákvæmlegast, á margan hátt,
hefir getib þess, ab lýsi þaö, sem haft er til hreinsunar-
innar, dragi úr púörinu, og hefir hann óskaö eptir aö
merin tæki upp aö hafa eitthvaö annaö til aö hreinsa
meö“. — En Rosen kallskepnan mátti lengi bíöa þéss,
aö losast viö lýsiö, því þaö er haft í Húsavík allt á
þenna dag, og veröur haft alla æfi,,meöan þeir sem fyrir
hreinsuninni standa kunna ekki hiö allra einfaldasta úr
efnafræöinni og málmafræöinni. Eptir því sem Baagö
hefir sagt frá, hefir þessi kvörtun um’ brennisteininn frá