Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Page 17

i7
Um guðina.
Margs konar guðir og verur munu hafa verið dýrkaðar í hof-
unum hér á Norðrlöndum í fornöld. Á Gautlandi er talað um hof,
lausafé. |>ó að nú þetta væri eitthvað orðum aukið, sýnir það þó að minsta
kosti það, að menn gerðu sér mikla hugmynd um, að miklu fé hafi verið
varið til hofanna. Stallhringrinn í |>órsneshofinu mun hafa verið úr hofinu
í Mostr, þvíað Byrbyggjasaga segir, bl. 5, að þórólfr hafi tekið með sér
flesta viðu úr hofinu og svo moldina undan stallanum, þvíað hann hefir vil-
jað, að altarið stœði á vígðri moldu. Ondvegissúlurnar tók hann og með,
og það er líklegt, að hann hafi flutt með sér stallann með öllu, því sem á
honum var. þannig gerði og þórhaddr hinn gamli, sem var hofgoði í f>ránd-
heimi á Mæri, »hann fýstist til íslands ok tók áðr ofan hofit, ok hafði með
sér hofsmoldina ok súlurnar; en hann kom í Stöðvarfjörð ok lagði Mærina
helgi á allan fjörðinn, ok lét þar engu tortíma nema kvikfé heirnilu«. Ln.
4 p., bl. 254. Er það því lítt hugsanda, að hringrinn í því hofi hafi verið
svo auðvirðilegr, að hann hafi einungis vegið tvo aura, með því að þórólfr
var bæði »mikill höfðingi og rausnarmaðr#, enda verðr það sannað af orðum
Eyrbyggjasögu sjálfrar, að stallhringrinn í þórsneshofinu var digr og stór-
kostlegr, Eyrbyggjas. bl. 82—83: »Snorri bað Eyrbyggja þá ganga til
griða. þá báðu þeir Steinþór taka grið til handa sínum mönnum. Stein-
þórr bað Snorra þá rétta fram höndina, ok svá gerði hann. f>á reiddi Stein-
þórr upp sverðit ok hjó áhönd Snorra goða, ok varð þar við brestr mikill;
kom þat [högg] í stallahringinn, ok tók hann mjök svá í sundr, enn
Snorri varð eigi sárr«. það getr víst engum manni dottið i hug, að
hefði hringrinn ekki verið nema fjögur lóð, að hann hefði staðizt þetta högg
af slíkum manni sem Steinþórr var og að Snorri hefði alls ekki orðið sár.
Eg hefi smíðað mikinn fjölda af armhringum og armböndum, eins og
nú tíðkast, bæði úr víravirki og með annarri gerð, og þar að auki tvo arm-
hringa í fomum stíl digra (massiva); ætti mér því að vera þetta kunnugt.
Silfrarmband úr mjög smágervu víravirki með plötum undir, svo þunnum
sem unt er að hafa, og ekki víðara enn svo, að það fellr að armi eða úlflið
á kvenmanni og yfir höfuð alt svo veikt sem það má vera, það vegr þó
tvö lóð. Ef nú armbandið væri úr skíru gulli af sama styrkleika og gerð,
myndi það vega miklu meira enn tvö lóð, þvíað kunnugt er, hvað gullið er
eðlisþyngra enn silfr; og þó að nú armbandið vægi fjögur lóð eða tvo aura,
nær það engri átt, að það myndi standast slíkt högg, sem hér er um að rœða.
Mér þykir því allra líklegast, að stallhringrinn í þórsneshofinu, og sem
Snorri goði hafði á hendi í bardaganum í Alftafirði, hafi verið sem líkastr
þeim stóra og digra gullhring, sem er á forngripasafninu í Kaupmannahöfn,
sjá Worsaae. Nordiske Oldsager i det Kongelige Museum i Kjöbenhavn
1859, bl. 85, nr. 367, og í fyrri útgáfunni 1854, bl. 72, nr. 389. þessi
gullhringr er þar sýndr í fullri stœrð. Eg hefi oft skoðað þenna hring, enn
veit þó ekki hvað hann vegr.
Hér við bœtist og, að Eyrbyggjasaga segir, að stallhringrinn skyldi
vera mótlauss, þ. e. ekki læstr eða krœktr saman. Fyrst hringrinn
var mótlaus, hlýtr hann að hafa verið miklu stœrri, og svo stór, að hann
hafi komizt upp á karlmannshönd, þótt hún sé í gildara lagi, enn þá fer
—sem allir hljóta að sjá—miklu meira í hringinn, og verðr þá lítið úr tveim
aurum eða fjórum lóðum. Hringrinn hefir því hlotið að standa út á arm-
inum og vera mjög digr til að geta tekið af höggið, annars hefði Snorri mátt
til að særast öðru hvoru megin við hringinn, þó að hann hefði ekki tekið
alveg í sundr; Snorri hefir þvl borið hringinn utan á kyrtilerminni, eins og
varð að vera, þar sem hann var svo víðr; þannig munu og fommenn hafa
a 2