Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Side 52

52
beinin vóru austan til í haugnum, enn mannsbeinin að vestan.
Hvortveggju beinin lágu á berghellu. Haug þenna gróf eg í hring
sem hina, 18 fet í þvermál.
Eg tók myndir af öllum haugunum, þegar búið var að grafa
þá upp, það er að segja af hverjum haug, jafnframt og hann var
rannsakaðr, áðr enn eg tók upp beinin og þá hluti, sem þar vóru,
til þess að geta sýnt, hvernig alt lá og sneri í haugunum. Eg gerði
og uppdrátt af Haugavaði, áðr enn eg skildi þar við; setti þar á alla
haugana og götuna milli þeirra, eins og hún nú liggr, ogafSkipa-
vatni, sem beygist upp að austanverðu við haugana, sem fyrr segir,
og veginn yíir vaðið.
þ>að sem hér er einkannlega merkilegt við rannsóknina við
Haugavað, er fyrst það, að hér reyndist það alt satt, sem bæði
Landn. og Flóamanna saga segir1. í öðru lagierþað, að hérkoma
greinilega í ljós þeir grafsiðir, sem hafa verið við hafðir hér á landi
við höfðingja, nefnilega að hestarnir með beizlunum eru lagðir í
haugana við fœtrna á mönnunum. þ>etta stóð í sambandi við trúna,
að menn skyldu geta riðið til Valhallar. Vottr af hundsbeinum
fanst hér og í þeim haugnum, sem minst var fúið, má og vera, að
þau hafi .líka verið í hinum haugunum, enn sé nú orðin eyðilögð.
Hestbeinin hafa haldið sér bezt, þvíað þau eru digrust og mest í
sér. f>að sást og 1 þeim haugnum, sem minst var eyðilagt í, að
skjöldrinn hafði verið lagðr ofan yfir andlitið á manninum. þ>ar á
móti var enginn hestr lagðr i haug með Hrafni þorviðarsyni; þess
sáust engin merki; enn haugr hans var allr hlaðinn utan, enn hinna
ekki, sem fyrr er sagt. |>að er og um þenna fund eins og marga
aðra hauga, sem kynni að finnast hér á landi, og sem sögur vorar
tala um, að alt slíkt fær tvefalda þýðing, þegar maðr hefir bæði
greinilega lýsing af mönnunum, og veit með vissu, frá hvaða tíma
þeir eru. Dr. Guðbr. Vigfússon hefir sýnt fram á það í Safni til
1) það eina, sem mætti að finna, er það, að þar sem gatan liggr nú,
væri það réttara að segja, að Hrafnshaugr væri fyrir norðan götuna, enn
hinir 3, Hallsteins, Atla og Ölves fyrir sunnan götuna, enn það er hér um
bil auðséð, hvað þessu hefir valdið. það er vaninn frá Norvegi, að kalla
það hér líka vestr, sem út snýr til hafsins, enn það austr, sem beint upp
í landið snýr, þegar það nokkurn veginn getr átt við. þess má enn finna
dœmi sumstaðar hér, að þess konar talshættir haldast, þá er um áttirnar
er að rœða, sem jafnvel eiga betr við í Norvegi á vestrströndinni, t. d.
xlandnorðan, landsunnan, útsunnan, útnyrðingr og landnyrðingr#. þannig
hagar því til við Haugavað, að tveir syðstu haugarnir eru næst hafinu, enn
Hrafnshaugr þar beint norðr undan, enn halla þó heldr til austrs; hann er
því í beina stefnu upp í landið frá hinum að sjá; gatan liggr því skáhalt á
milli hauganna, eftir þessari stefnu. Nú getr og verið, að gatan hafi í þá
daga legið nokkuð öðruvís, og sem betr átti við að kalla fyrir austan og
vestan, og víst er það, að þar eru fleiri gamlar götur djúpar, sem nú eru
af lagðar.