Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 75

75
laugar. Hann kallar, at þeir Sturla skyldi aptr hverfa;
enn annat skeið æpti hann á nautin til ólíkinda“. Hefði nú
þessir hólar þá heitið Krosshólar, þá myndi þeir hafa verið nefndir
svo hér, þvíað Krosshólar hafa ávalt haldið nafni sínu, þar sem þeir
eru nefndir. Ásgarðshólar, sem Eyrbyggja saga nefnir, bls. 123,
held eg sé hið sama og bœrinn Hólar, sem áðr er nefndr; þeir standa
rétt á móti Ásgarði hinum megin við ána undir fjallinu. Af eyði-
jörðum nálægt Ásgarði, og sem fylgja þeirri jörð, er engin nefnd
Ásgarðshólar, sjá Johnsens Jarðatal, bls. 167. Eg hefi þá sýnt fram
á, hvernig eg held réttast að skilja þenna stað í Sturlunga sögu,
og að Krosshólar eru enn í dag hinir réttu.
Krosshólum hefi eg lýst hér að framan í Árbókinni bls. 43—
44. þ>enna dag hafði eg þá athugað marga merka sögustaði; kom
eg ofan að Hvammi seint um kveldið, og var þar um nóttina.
Laugardaginn, 11. ýúní, hugði eg að ýmsu í Hvammi, leitaði
þar að hoftótt, enn fann enga. þessi tótt í túninu á Skerðings-
stöðum er varla annað enn gamall stekkr frá Hvammi, áðr enn
Skerðingsstaðir vóru bygðir1. þegar eg athugaði hana betr, sá eg,
að hún hafði engin hoftótta einkenni. Fyrir ofan bœinn í Hvammi
í túninu er nokkur upphækkun, sem nú er kallað virki eða virkis-
bali; enn ólíklegt þykir mér, að þetta sé leifar af virkinu, sem
Sturla lét gera „um húsin í Hvammi“ Sturl. III. 20. 1. b. Ó23.
J>ar til sýnist þetta vera of lítið. Niðri í túninu er hringmynduð
girðing aflöng; hún er sem upphækkun, nokkuð óglögg í laginu,
og er kölluð lögrétta; önnur lík girðing er sýnd í túninu í Asgarði,
og víðar hefi eg heyrt lögréttu nefnda í túni á bœjum ; eg held
þetta hafi enga fornfrœðislega þýðing. í Hvammi fékk eg nokk-
ura gamla hluti og teiknaði hjá mér það, sem þar var gamalt í
kirkjunni. Eg gerði dagbók mína fyrra hluta dags, síðan fór eg
yfir að Akri. Hoftótt sú, sem mér var sýnd þar, og eg hafði áðr
heyrt talað um, er ekki annað en eitthvert gamalt gerði, eftir því
sem það lítr nú út. J>að er um 13 faðma á lengd, enn 12 faðma
á breidd, snýr upp og ofan, og er í svo miklum halla, að varla
hefði nokkurt hús, sem var mjög langt, getað staðið þar upp og
ofan; annað gat eg ekki séð þar. f>ar á móti var mér sagt, að
þar hefði verið til önnur tótt nær kringlótt, enn annað hús hafði
verið bygt ofan á. Eg get því. ekki skilið, hvaða hoftótt er verið
að lýsa í Antikvarisk Indberetning, sem á að vera 24 álnir á lengd,
enn 19 ál. breið, nema það kunni að vera þessi kringlótta? Sjá
Kálund I 485. Síðan fór eg ofan að fjarðarbotninum, til að gæta
þar að ýmsu. Um bústað Auðar djúpúðgu segir í Laxdœla sögu
þannig, bls. 10: „síðan hélt Unnr skipi sínu í fjarðarbotninn; vóru
þar reknar á land öndvegissúlur hennar. þótti henni þá auðvitat,
1) Eftir því sem síra þorleifr sagði mér.