Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1882, Page 76

76
hvar hún skyldi bústað taka. Hún lætr bœ reisa þar er síðan heitir
í Hvammi ok bjó þar“. Landnámab., bls, 111 : „hún (Auðr) bjó í
livammi við Örriðaárós; þarheita Auðartoptir“. Fornm. s. I247:
Auðr bjó í Hvammi til elli, þar heita nú Auðartoptir við Avrriða-
árósíl. Hvammr stendr nokkuð langt upp frá fjarðarbotninum, að
austanverðu í dalnum undirijallinu. Hvammsáhefir þáheitið Aurriðaá,
og ósinn á henni Aurriðaárós. Laxdœla saga segir einungis, að
Auðr hafi búið í Hvammi —og það segja hinar lika—, enn nefnir
ekki annað; enn hinar sögurnar tala þar að auki um Auðartóttir
við Aurriðaárós. (þetta mun eiga svo að skiljast, að Auðr hafi fyrst
verið við Aurriðaárós, t. d. meðan hún var að nema land, og að
velja sér hentugan stað til að búa á, og þá meðan hún var að
byggja bœinn í Hvammi. Og meiningin mun vera sú: að þar við
Aurriðaárós heiti nú Auðartóttir, þar sem Auðr bjó fyrst. Austan
til við árósinn, skamt upp frá sjónum, fyrir neðan svo kallaða
Breiðamýri, eru nú upphækkaðar móarústir, dregið í þýfi. þar
hafa Auðartóttir verið; kemr það og vel heim, enn ekki sést þar
nú fyrir neinni tóttamyndun. Nær sjónum er tótt, sem líkist nausti;
hún er kölluð Auðarnaust, enn ekki eru tiltök, að hún sé svo gömul,
eftir því sem hún nú lítr út. Um legstað Auðar segir Laxdœla saga,
bls. i610: „Ok enn síðasta dag boðsins var Unnr flutt til haugsþess,
er henni var búinn; hún var lögð í skip í hauginum, ok mikit fé
var í haug lagthjá henni“. Landn.b., bls. 117: „fá nótt eptir and-
aðist hún (Auðr) ok var grafinn í flæðarmáli, sem hún hafði fyrir
sagt (eitt handrit neðanmáls bœtir við: þar heitir Auðarsteinn),
þvíat hún vildi eigi liggja í úvígðri moldu“. Fornm.s. I 248: „Auðr
var grafin í sand, þar er flæðr gekk yfir, sem hún hafði áðr sjálf
fyrir sagt, þvíat hún vildi eigi liggja í úvígðri moldu, er hún var
skírð“. Hér er eins og fyrri, að Laxd. saga talar einungis um,
hvernig Auðr var hauglögð, enn nefnir ekkert, hvar það var.
Fram á Leirunum, skamt fyrir utan árósinn, var steinn, sem kall-
aðr var Auðarsteinn; hann fór í kaf um smástraumsflœði; stein
þenna hefi eg oft séð tilsýndar, enn aldrei komið að honum. Kunn-
ugr maðr, sem oft hefir komið fram að steininum, hefir þannig lýst
honum fyrir mér: Hann snýr frá austri til vestrs, og er leiðismynd-
aðr, hærri í annan enda, fram undir þrjár álnir á lengd, hér um bil
álnar hár; undir honum virtist vera smágrjót. Hann er ólíkr öllum
steinum, sem eru þar hingað og þangað um Leirana, sem bæði eru
miklu minni, og allir brimbarið grjót. Með því að Landn.b. nefnir
þenna stein, var mér forvitni á að vita, hvort nokkur kennimerki
sæist, að Auðr hefði verið hér heygð; enn þegar til kom, var
steinninn horfinn úr þeim stað, er hann hafði áðr verið, eptir þvf
sem eg gat munað. Eg sá þar engan slíkan stein, nema annan
miklu minni, sem var þar á Leirunum langtum vestar eða nær Akri.