Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1883, Side 41

4i
þannig- Eyju. það er kunnugt, að Eyjar eru kallaðar i ám, þar
sem líkt hagar til, t. d. í Borgarfirði: Desey, Stafholtsey og Eyj-
ar vað á Norðrá (Eyrbyggja bl. 96); þar er stór hólmi 1 ánni;
þessar ár eru að vísu stœrri enn Hófsá, enn eins getr það heitið
í minni ám. jpetta land í Hófsá er að miklu leyti flatt og slétt,
og hefir bœrinn Eyja líklega mest lagzt í eyði af því, að áin heflr
þótt grafa í sundr þetta svæði, og jafnvel túnið. Kálund bl. 565
neðanm. hefir það eftir sóknalýsingu, að regluleg Eyja myndist í
Mjólká, að hún skiftist í tvo arma og renni þannig niðr. J>etta
hlýtr að vera eitthvað skakt, því ekki gat eg séð það, og enginn
af þeim nákunnugu mönnum, sem eg talaði við, og þar eru upp
aldir, vissu til þess. þetta getr heldr ekki verið, því Mjólká hefir
ekki vatnsmegn til þess að renna í tveimr kvíslum; hún er einung-
is litil spræna, enn ströng, það sem hún er, og er stutt til fjalls;
hjer mun því vera meint Hófsá. Ekki hefir heldr Eyjarland alt
lagzt undir Borg, því hún á nú ekki land nema að Hófsá, enn
þar á móti mikið land fyrir sunnan bœinn. Eyja hefir átt mikið
af Arnarfjarðarbotni og upp til fjalla, sem er mikið land, sem fyr
seg'ir. Eg verð því að álíta það sennilegt, að hinn forni bœr Eyja
hafi staðið hér. samkvæmt því sem áðr er sagt1.
Út úr Arnarfirði í landsuðr gengr vík; þar stendr bœrinn
Dynjandi; fyrir norðan víkina er hálent nes, sem heitir Meðalnes;
yzt á því er grjóthrúga, sem kölluð er Mársdys. þ>að eru munn-
mæli, að Bjartmár sé hér heygðr, enn það er þó ekki líklegt, að
hann hefði verið fluttr svo langan veg2. Fyrir ofan Dynjanda
steypist foss mikill ofan af fjallsbrúninni, sem heitir Dynjandi ; bœr-
inn dregr nafn af honum; hann er bæði hár og breiðr; fossinn
hefir verið mældr, og er hann á hæð 84 faðmar3. Hjá Dynjanda
1) Kálund getr þess og bl. 565 neðanm. að Árni Magnússon nefni
hér einhverstaðar Byjarkot, og að Sighvatr Grímsson viti til þess, að mál-
dagi á skinni sé til fyrir jörðinni Hvammi í Dýrafirði, sem ritaðr sé á Ey
í Arnarfirði; þetta sfðara heyrði eg og, enn ekki gat eg talað við Sighvat.
2) Sigurðr Símonarson skipstjóri hefir sagt mér, að Páll bróðir sinn,
bóndi f Stapadal, hafi grafið í þetta, og álitið engin mannaverk á þvf.
3) Sigurðr Símonarson hefir sagt mér, að þeir þorsteinn þorsteinsson,
alþingismaðr á Isafirði, og Páll Símonarson, bóndi í Stapadal, hafi mælt
Dynjanda, þannig, að þeir rendu niðr fœri og bundu stein í endann, því upp
áklettana mákomast að sunnanverðu við fossinn; eg spurði þorstein alþing-
ismann að þessu þegar eg fann hann, enn ekki mundi hann þá glögt hvað
hæðin var, enn Páll mundi það með vissu, að sögn Sigurðar, og sagði hon-
um. Um breiddina á fossinum veit eg ekki, enn okkr sýndist hann mundi
vera víst um 30 faðma að neðan, því hann slær sér út ákaflega; fossinn er
mjög fallegr til að sjá, einkannlega þegar maðr er nógu langt frá honum og
hann blasir við; ekki er hann alveg beinn niðr, enn nokkuð bogadreginn ; hann
er vatnsmikill, og er mest jökulvatn í ánni. Á sumrin fara menn stund-
um skemtiferðir inn í Arnarfjarðarbotn til að sjá þennan stórkostlega foss,
t. d. úr Dýrafirði og víðar. Margir fossar eru neðar í ánni, og er þó mjög
stutt til sjóar.