Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Ukioqatigiit

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Qupperneq 35

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1911, Qupperneq 35
37 þess er nú hefir verið tínt telst til messuskrúða andlegrar stéttar manna kápan (capa, cappa). Hér á landi voru þessar kápur venju- lega nefndar kantarakápur; voru þær víða til hér við kirkjur í katólskum sið, — og vist lengi siðan sumstaðar —, svo sem sjá má á máldögunum i Fornbréfasafninu. Stundum voru þær nefndar hér fcdrkápur (cappa choralis, sbr. Chormantel og Chorkappe á þýzku og Korkaabe á dönsku o. s. frv.). A latínu nefndist þessi kápa enn- fremur pluviale (regnkápa) af pluvia, regn, — af því að hún var borin í helgigöngum úti, í fyrstu einkum af kórsöngvurum og óæðri klerkum, síðar — og nú — af biskupum og prestum; casula cucullata (hettukápa) eða processoria (helgigöngukápa). Sumstaðar er hún nefnd reykelsiskápa og sumstaðar aftansöngva- (vesper-) -kápa, þar eð prestar hafa hana sérstaklega við síðdegismessur og við ýmsar þjónustugjörðir þar sem þeir fara með reykelsi á glóð. Kápur þessar voru með ýmsu móti í fyrstu, bæði að efni og lögun, en ætíð munu þær þó hafa verið flatar og ermalausar, lagðar yfir herðarnar og opnar að framan, og höfðu fengið nafn sitt af hettu þeirri (cappa, caputium af caput, höfuð), sem á þeim var efst í miðju og hékk niður á bakið, en mátti draga yfir höfuðið. Voru slíkar kápur notaðar í öndverðu af lærðum og leikum eins og aðrar yfirhafnir; leikmenn virðast hafa lagt þær niður, en munkarnir urðu auðþektir af höttkápum sínum og klerkar og kanokar af kórkápum sinum. Smámsaman tókst sá siður upp meðal hinna æðri klerka og biskupa að hafa slíkar kápur, en eðlilega voru þær miklu dýrari og skrautlegri en kápur hinna óæðri klerka. Á Englandi virðast þær hafa verið orðnar mjög almennar um það leyti er kristni kom á Norðurlönd; voru þær nefndar á engilsaxnesku cantercappae (cappae cantorum), og mun íslenzka nafnið, kantarakápa, tekið upp eftir því. Á þeim öldum munu kápur hafa verið fyrirskipaðar biskupum og prestum, og páfinn sjálfur virðist og hafa tekið upp þann sið þá að bera rauða kápu. Kantarakápur frá miðöldunum eru víða til enn í katólskum löndum. Eru þær í lögun sem hálfkringla og breiddin á hvern veg út frá miðjum kraga (geisli hálfhringsins) um 2 álnir og 3—4 þuml.; en allar eru kápur þessar yngri og betri en hinar fornu kápur kór- söngvaranna og hinna lægri klerka, þótt nú verði fátt um þær sagt með VÍ8SU, þar eð ekki eru til nema slitur af þeim og þó óvíða; þær virðast með vissu hafa verið minni. Hetta (cucullus) sú sem fyrrum var áföst við kápur þessar og kom sér vel fyrir hina krúnurökuðu klerka, virðist smátt og smátt hafa farið að leggjast niður síðan á 13. öld; tókst þá upp í hennar
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.