Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1999, Page 142

146
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
persónurnar tákna reyndar Óðin. í fornri list og handíðum er og rnjög
víða iðkaður ýmis samruni fyrirbæra.
Vinstra megin í Rafnsstól að ofan sést að hornstólpinn beygist til
vinstri handar, efri þversláin næst stólpanum beygist niður á við, og
þekkist samstæða við slíka sveigju vinstra megin í hásæti Haralds konungs
Guðinasonar eins og því er lýst á reflinum mikla í Bayeux, en þar sveigist
herðafjölin mjög niður. Ekki er ljóst hvað þetta merkir. Mér dettur helst í
hug að átt sé við goðsögnina um Tý, þegar sagt er frá því er hann missti
hægri hönd sína í gin Fenrisúlfi við ragnarök. Fremur smátt kynjadýr,
sem virðist líklega valhrafn, bítur í eyra drekans efst á stólpanum vinstra
megin í stól Rafns, er fugl þessi með úlfshaus, en á hausnum greinileg
geitarhorn, tennur sjást í efra og neðra gómi, og ættu þessi síðartalin ein-
kenni hugsanlega að vísa til Þórs. Segir í Gylfaginningu að Þór eigi tvo
hafra, og heita þeirTanngnjóstr og Tanngrisnir. I riti sem þýski fræðimað-
urinn Karl Schneider hefur samið um germönsku rúnanöfnin vitnar
hann oftar en einu sinni til gamals íslensks rúnakvæðis. I því segir umTý:
„týr er einhendr áss
ok úlfs leifar
ok hofa hilmir.“
Skorið er forvitnilegt tákn í bilinu milli hálfkringlu og kringlu yst t.v.
á herðafjölinni í stól Ara Jónssonar. Það er ekki auðráðið en merkir ef til
vill veraldartréð. K. Schneider álítur að nafn guðsins Heimdalls rnerki
annað tveggja, veraldartréð eða veraldarsúluna. En veraldarsúluna liafa
menn annars tengt guðinumTý.Táknin tvö eiga rnjög samstöðu, segir K.
Schneider.
Borðar eða bönd úr fjórum samhliða röndum láta að sér kveða í út-
skurði stólanna. Þessi gerð banda kann að vera runnin upp suður í álf-
unni, en ekki skal það fullyrt. Frá Langbarðalandi breiddist höggmynda-
list tengd húsagerð suður á bóginn strax snemnia á miðöldum, og voru
helstu atriði hennar blaðskraut, teinungar og fléttur, en sjaldnar myndir
dýra og manna. Höggmyndalist ættuð frá Langbarðalandi teygði anga
sína um alla Evrópu á 12. öld, og má rekja skreytisþáttinn í henni til
bandfléttuverks. Er um að ræða þrefalda borða, eins og gerðir eru á stól-
unum (KLNM, 10. b., d. 684).
Telja má vera listsögulegan arf útskurð þann sem gerður er á miðri
framhliðinni á stól Rafns Brandssonar, en þar er fangamark Rafns. Merk-
ið rnætti e.t.v. nefna reitarímynd á íslensku (latína: emblema). Sama er á
seyði þar sem Ari Jónsson grefur fangamark sitt á Danmerkurstólnum á
tilsvarandi stað. Hugsanlegt er að tréskerinn hafi verið kunnugur reitar-