Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1999, Síða 195

SILFURSMIÐURINN Á SÍLASTÖÐUM
199
nefndir gripir verið úr verkfærakistu nranns sem fékkst við fína nrálnr-
smíði. Það er óvíst að nauðsynlegt hafi verið að sjá hinunr franrliðna fyrir
fullbúinni verkfærakistu skartgripasmiðs, heldur hafi frenrur verið lagðir í
gröfina nokkrir gripir, senr hver unr sig var á einhvern hátt táknrænn
fyrir þann starfa senr eigandinn sinnti á nreðan hann lifði.
„Flísin “
Að lokunr er gripurinn 13724, sem Kristján Eldjárn lýsir senr „flís úr
kalk-kenndu efni, e.t.v. skeljarbrot.“ Efnafræðileg athugun væri nauðsyn-
leg til að greina efnið nreð vissu.Við nánari skoðun virðist þetta tæplega
kalkflís, enda er hún of fitukennd viðkonru. Annað hvort gæti flísin verið
úr klébergi eða úr vaxi, og er hið síðara líklegra.
Bývax var nrjög nrikið notað í málmsmíðuin á víkingaöld. Ein aðferð-
in var þannig að gripirnir senr steypa átti voru fyrst mótaðir í vax, síðan
var leirblöndu snrurt utan á vaxhlutinn og nryndað þannig nrót. Leirnrót-
ið var síðan hitað og bráðnaði þá vaxið og var látið renna út unr gat á
mótinu. Þá var bráðnunr nrálnri hellt í holrúnrið senr eftir varð og þannig
steyptur gripur senr hafði sönru lögun og upphaflega vaxfyrirmyndin.
Leirnrótið var að lokunr brotið utan af smíðisgripnum. (Þessi aðferð er
þekkt undir frönsku nafni, „a cire perdue“).
Haugfé og niðurstöður
Fyrstu landnánrsnrenn Islands höfðu fæstir tekið kristni, heldur höfðu
þeir fornan norrænan átrúnað. Litið var á dauðann senr breytingu á til-
verunni, en þannig að hinir látnu héldu áfranr að vera til, þó á annan hátt
væri, nreð áhöld sín og verkfæri, vopn, skepnur og aðrar eigur. Því varð
að fá hinunr látnu nægilegt haugfé, svo þeir gætu unað sér í öðrunr
heinri.25 Hestar og hundar voru algengir nreðal haugfjár, einnig nratvæli.
A sanra hátt var nauðsynlegt að sýna við greftrunina eitthvað af stöðu
hins látna og starfa í sanrfélaginu og jafnframt stöðu ættarinnar. Sunrir
fornleifafræðingar telja að innihald grafa beri jafnt vott unr stöðu hins
látna og þeirra senr eftir lifa.2(>
Skartgripasnriðir og málmsmiðir skipa sérstakan sess í nrörgunr sanrfé-
lögunr. Þeir eru taldir kunna ýmsilegt fyrir sér og vekja ótta eða virð-
ingu.27 Því nrá ætla að það hafi verið mikilvægt þegar slíkir hagleiks-
menn voru búnir til greftrunar að gefa eitthvað til kynna unr starfa þeirra
í lífrnu. Ekki er þó víst að nrikið lraugfé eða dýra gripi lrafi þurft til þess.
Ef til vill voru nokkrir dænrigerðir gripir nóg til að gefa það til kynna í
þessunr heinri og öðrunr, hver það var senr í kunrlinu hvíldi.