Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1883, Page 48

l86
búðir við sjóinn, enda var það leyft á alþingi 1679,
ef hreppstjórum virtist, að menn gæti á þann hátt
betr unnið fyrir ómögum sínum, heldr enn að vinna í
vistum. Enn það er víst, að búðsetur hafa nokkuð
tiðkazt áðr en þær vóru leyfðar, einkum undir Jökli.
þetta sést af kvörtun þeirra manna, er bjuggu við
fjallgarð í Hraunhreppi, yfir umferð förumanna vestan
undan Jökli. Segja þeir, að margt af förumönnum
þessum sé hraust og vinnandi fólk, „svo sem búðar-
konur, er fara um sveitir með börnum sínum“. þessi
kvörtun var borin fram á alþingi 1664. 5 árum seinna
kvarta búendr í Kjósarhreppi sáran yfir átroðningi
förumanna sunnan frá sjávarsíðunni, sem flestir séu
svo hraustir, að þeir geti unnið fyrir sér. Segjast
þeir með engu móti geta risið undir þessu, og muni
þeir neyðast til, ef slíku fari fram, eða það aukist, að
ganga frá jörðum sínum. Biðja þeir sýslumann sinn
Daða Jónsson að fá þetta leiðrétt, enn hann bar málið
upp fyrir alþingi sama ár. Enn svo var nú áhugi á
landbúnaði tekinn að dofna, og fátœkt og dugleysi að
fara í vöxt, að búðsetur vóru þó leyfðar 10 árum
seinna af helztu mönnum landsins. í byrjun 18. ald-
arinnar vóru og tómhús við sjóinn, einkum kringum
Jökul, orðin allmörg. Við Stapakaupstað voru þá t. d.
hjáleigur, tómhús og verbúðir 35, á Hjallasandi 60,
og í Rifi 32
J>eir sem úr sveit fluttu sig í búðsetu, munu
flestir hafa verið fátœklingar, sem annaðhvort höfðu
mist fénað sinn i harðindum og ekki höfðu hug eða
getu til að halda búskap áfram, eða þá letingjar, sem
ekki nentu að vinna í vistum. Nálega allir rithöf-
undar frá fyrri tímum, sem minzt hafa á búðsetu-
menn, bera þeim ílla söguna. í áðr nefndri kvörtun
I) Lovs. f. Isl. I, 376; V, 63. Lærd.listafélagsr, 14, bls. 204-205.