Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1889, Page 81

81
mun koma saman um, að hinir fornu íslenzku sagna-
menn hafi betr fylgt munnmælunum og minna lag-
hafi farið til Englands og samið svo við Aðalstein(!), að
hann tæki ríki og konungdóm á Ertglandi eptir hans dag
(»petita Anglia, pactum cum Adelstano habuit, ut, eo
decedente, regis bonis ac nornine frueretur, Saxo 1. X. p.
506).( Aptr á móti hefir Saxi margar sögur úr forneskju,
sem Islendingar hafa ekki fært í letr (þótt þeir hafi eflaust
þekt sumar þeirra, svo sem söguna af Amlóða, söguna af
Hagbarði og Signýju og ýmsar sögur af Starkaði gamla);
bætir hann því víða vel í eyðurnar hjá þeim, og það er
mjög sennilegt, að hann hafi haft að mörgu leyti fyllri
og enda upphaflegri frásagnir um ýmislegt viðvíkjandi
heiðnum átrúnaði og fornum goðsögum, heldr en sagna-
menn vorir á 13. öld, þar sem hann átti heima á næstu
grösum við það fólk, er einna lengst hélt við fornan sið
hér á Norðrlöndum (en það voru Smálendingar í Svía-
ríki, er ekki tóku við kristni fyr en á 12. öld, sbr. Hkr.
685 bls.). |>etta hefir hinn sænski fræðimaðr og skáld
Viktor Eydberg tekið fram í hinni ágætu bók sinni :
»Undersökningar i germanisk mythologi#. (Första delen.
1886). þar er margt fróðlegt um hinar fornu goðsögur og
hetjusögur og breytingar þær, er á þeim hafa orðið með
tímalengdinni. Mikil líkindi eru til þess, að forneskju-
sögur um goð og goðkunnugar hetjur hafi smátt og smátt
runnið að nokkru leyti saman við sannar sögur um menn,
sem frægir hafa orðið af afreksverkum, og má sjá ljós-
ast dæmi þess í sögu þiðriks af Bern (Vilkinasögu), ef
sú ætlun Éydbergs er rétt, að hún sé upphaflega eins-
konar goðsögn eða forneskjusaga um höfuðfeðr hins ger-
manska þjóðbálks (sjerstaklega um Hadding, son Hálf-
danar gamla), sem hafi, þegar fram liðu stundir, tekið
upp og samlagað sér ýms atriði úr sögu hins nafnkunna
þjóðreks Austgotakonungs (+ 526). En af þessu leiðir,
að í brigðlýsi fornaldarinnar verðr jafnan næsta erfitt að
greina þá menn, sem verið hafa uppi á vissum tíma,
frá hinum, er að eins hafa verið til í trú manna, en
þótt allir hljóti að játa þetta, þá er hinsvegar eigi hægt
að fullyrða, að engin söguleg atriði séu að finna í þess-
um fornaldarsögum. Joh. Steenstrup hefir eflaust rétt
Timarit hins íslenzlca Bókmenntafjelags. X.
6