Eimreiðin - 01.09.1901, Blaðsíða 74

234
íslenzk hringsjá.
SKÓGARLEIFAR OG TRJÁPLÖNTUN Á ÍSLANDI- (»Skovrester og Nyan-
læg af Skov paa Island«) heitir löng ritgerð (með 11 myndum af íslenzkum trjám
og runnum), sem kandídat í skógræktarfræði C. E. Flensborg hefir ritað í »Tids-
skrift for Skovvæsen« XIII (1901). Skýrir liann þar frá ferð sinni og rannsóknum
á íslandi sumarið 1900, er hann gerði fyrir tilmæli hins góðkunna höfuðsmanns í
sjóliði Dana, C. Ryders, sem sýnt hefir svo lofsverðan áhuga á að græða skóg á íslandi.
Fyrst er stuttur inngangur, þar sem höf. skýrir frá tildrögunum til ferðar sinnar,
og því næst tekur hann að skýra frá þeim skógarleifum, sem nú finnist á íslandi.
Getur hann þar þess meðal annars, að vel geti verið rétt, það sem sögur vorar
segja, að landið hafi á landnámsöldinni verið »viði vaxið millum fjalls og íjöru«.
Alt láglendið og dalirnir muni hafa verið skógi vaxnir upp í hlíðarnir, en fjöllin og
hálendið skóglaust. Að vísu hafi skógurinn mestmegnis verið smávaxinn, en þó geti
vel verið rétt, að sum tré hafi verið svo stór, að úr þeim hafi mátt smíða skip,
eins og fornritin segi að fyrir hafi komið. Hann skýrir svo frá ferðum sínum um
fingeyjar-, Eyjafjarðar-, Skagafjarðar-, Húnavatns-, Borgarfjarðar-, Árnes- og Rang-
árvallasýslur, lýsir þeim skógarleifum, er hann hafi séð, og getur um, hverjir staðir
honum virðist bezt fallnir til skógræktar. En annars álítur hann, að hér um bil al-
staðar megi græða skóg, ef rétt sé að farið og áhuginn nógur. í*á lýsir hann þeim
trjáplöntunartilraunum, er þegar hafi verið gerðar af honum sjálfum og öðrum, nefni-
lega á fingvöllum, gróðrarstöðinni og görðum í Rvík, görðum og gróðrarstöð á
Akureyri, trjáplöntuninni á Grund í Eyjafirði og á Hálsi í Fnjóskadal. Gefur hann
þar ýmsar mikilsverðar leiðbeiningar viðvíkjandi plöntuninni og hvers einkum beri að
gæta við hana.
Að síðustu er kafli um framtíðarskógrækt á íslandi, og ræðir þar fyrst um nyt-
semi skóganna. Peir muni ráða bót á hinum mikla eldiviðarskorti og þannig verða
til stórmikils stuðnings fyrir landbúnaðinn, því þá megi nota alt tað til áburðar.
Úr skógunum muni og mega fá nokkurt byggingarefni og til verkfæra og smíðis-
gripa. Skóggræðsla í hlíðunum muni og aftra skriðum, snjófljóðum og áköfu vatns-
rensli í vorleysingum. Þeir muni og á láglendinu verða til skjóls fyrir bæi og tún
og binda jarðveginn, svo að moldin geti ekki feykst burt og gróðrarflesjur orðið að
melum, eins nú eigi svo víða sér stað. Og margt fleira þessu líkt nefnir hann, sem gott
leiði af skógunum. ]?á koma ýmsar reglur og skýringar um, hvernig haga skuli skóg-
ræktinni og að lokum nokkur niðurlagsorð um afstöðu íslendinga til skógræktartil-
raunanna, og hver úrræði séu til að gera þær almennar. Eigi nokkuð verulegt að
verða úr tilraununum, verði landsstjórnin og þingið að styðja þær, bæði með fjár-
veitingum og með löggjöf, til þess að varðveita hinar eldri skógarleifar og vernda
nýja skóga gegn eyðileggingu. Danir veiti árlega x/2 miljón til trjáplöntunar á Jót-
landsheiðum. Eins verði íslendingar að veita fé til trjáplöntunar, eftir því sem efnin
leyfa. Það ætti að stofna skógar- eða plöntunarfélög um alt land, t. d. eitt í hverri
sýslu undir forustu sýslumannsins og plöntunarfróðs manns, og svo ætti að sameina
öll þessi félög undir eina sameiginlega yfirstjórn. Fyrst um sinn verði nauðsynlegt
að fá útlendan skógræktarfræðing til þess hata á hendi yfirumsjón með öllum trjá-
plöntunum landsins, en jafnframt sé nauðsynlegt að sjá nokkrum íslendingum fyrir
fræðslu í skógrækt, svo þeir geti annast hinar einstöku trjáplantanir víðs vegar um
landið. — Ritgerðin er yfirleitt mjög ffóðleg, og á höf. miklar þakkir skildar fyrir
hana. V. G.
BEATRICE HELEN BARMBY: GÍSLI SÚRSSONj: A drama ballads and
poems of the old Norse days and some translations. Westminster 1900.
Höfundurinn, Miss Barmby, hafði lært íslenzku af sjálfri sér. Hún hafði ávalt
mesta yndi af íslenzku og íslenzkum bókmentum. Henni auðnaðist eigi að leggja
seinustu hönd á ritverk þetta. í’að er gefið út eftir dauða hennar. F. YorkPowelI,
háskólakennari í Oxford, hefir ritað »formála« fyrir bókinni. Honum farast mjög vel
orð um Miss Barmby. — Bókin er í þremur hlutum:
1. Fyrsti hluti bókarinnar er leikrit: Gisli Súrsson. Powvell líkir leikriti þessu