Eimreiðin - 01.09.1901, Blaðsíða 48

208
Circus og Amphiteatruin, sem eru allólík. Bls. 146 er talað um riddaraua
sem nýjan flokk. Það er þó vafasamt, hvort svo má kalla flokk, sem
má rekja aftur á konungatímann. Að Maríus hafi verið af bóndaætt,
munu nú fáir trúa. Að því er snertir bandamannastríðið, hefði verið
þörf á að taka betur fram, hvað um var barist og hvaða þýðingu
stríðið hafði; meðal annars hefði mátt nefna, að oskiska, mál Samníta,
varð ríkismál sambandsmanna; ef þeir hefðu sigrað, myndum við nú
í skólum okkar líklegast læra það mál í stað latínu. Oljóst finst mér
vera málið bls. 168, þar sem sagt er, að Lúcúllus hafi notið auðæfa
sinna »með íþróttlegri smekkvísi«. Sama mætti segja um nokkrar
setningar á bls. 17 1, svo sem: »Eins og Cæsar stofnaði hið voldugasta
ríki . . . eins var hann af náttúrunnar hendi búinn hinum ríkulegustu hæfi-
legleikum« eða: »unnið hylli hins spilta múgmennis« (fremur ljóst, en
stirt). Þar sem sagt er frá útlegð Cícerós, ber þess að geta, að hún
var mestmegnis af pólitískum ástæðum, svo að Clódíus varð þar verk-
færi í annarra höndum, er þóttu návistir Cícerós óþarfar. Höf. dáist
mjög að Cæsari, sem og má, en stundum hrósar hann honum fyrir
ýmislegt, sem ekki á við, svo sem bls. 175: »Cæsar sýndi sína miklu
andans yfirburði með því, að hann aflaði sér hermanna, er sýndu
ósigrandi hugrekki* ; það hafa margir skussar og heimskingjar gert líka.
Bls. 176 segir svo frá vígi Clódíusar, að næst liggur við að halda, að
hann hafi verið drepinn í Rómaborg; svo var þó eigi, sem kunnugt
er. Bls. 179 er sagt, að Cæsar hafi meðal annars orðið æðsti prestur,
er hann kom aftur til Rómaborgar eftir sigra sína; það varð hann
löngu áður. Bls. 182 er minst á son Cæsars og Kleópötru, en varla
mun nokkur heilvita maður í Rómaborg hafa hugsað sér, að Cæsar
mundi láta hann erfa ríkið, og þó einhverjir hefðu hugsað slíkt, þá má
ómögulega telja það sem eina af aðalástæðunum til óánægjunnar með
Cæsar. Endirinn á kaflanum um Cæsar er stirðari en þyrfti. Þá erum
við komnir niður að keisaratímanum, einhverju merkilegasta tímabili í
sögu mannkynsins. Því miður hefir höf. gert þennan kafla mjög stuttan,
einkum siðari hluta hans, og er þó sannarlega ástæða til að vera lang-
orður um sumt þar. Það þarf að rannsaka vel og skýra ljóslega frá
aðalástæðunum til hnignunar Rómaveldis og vaxtar kristinnar trúar.
í”að þarf að tala miklu ítarlegar um þjóðmenning Rómverja á þeim
tíma; hin sbotnlausa spilling«, sem áður var vant að tala um að hefði
átt sér stað þá, var miklu verri annarstaðar fyr og siðar. Enn fremur
vantar gott yfirlit yfir breytingar á stjórnarfarinu; yfirlitið bls. 188 —191
er óriákvæmt og sumt vafasamt í því. T. d. staða og samsetning
öldungaráðsins þyrfti að skýrast betur, og hefði verið ágætt tækifæri
til þess bls. 193. Orðið »augustus« má ómögulega þýða »hinn hái«,
sem á vora tungu vekur alt aðrar hugmyndir. Tfberíusi keisara er lýst
miklu ver, en hann á skilið; menn leggja nú lítinn trúnað á hirðþvaður
Suetóns um líf hans á Caprí. Varla er trygt að staðhæfa það, að
postularnir Pétur og Páll hafi verið drepnir í Róm á dögum Nerós.
það er líklegt, en ekki meira. Bls. 202 er sagt, að Títus hafi látið
byggja »hin heitu böð« (thermæ) í Róm. En nú eru í Róm margar
slíkar stofnanir, sem ýmsir keisarar bygðu, og má því eigi svo að orði
komast. Um Domitían má segja sama og Tíberíus, að honum er lýst