Eimreiðin - 01.09.1909, Blaðsíða 38

198
að koma þessu saman, því að hann minti líka, að hann hefði
heyrt kunnuga gera ekki alllítið úr óvildarþeli Islendinga til Dana
og Danmerkur. Hann kendi ofurlítið þess sársauka, er menn
finna til, þegar þeim veitir erfitt að koma hugsunum og þekk-
ingaratriðum í samræmi. Hann spurði sig: »Ja, hvað er líklegt ?«
Hann strauk hægri handarlófanum um alt andlitið, lokaði augun-
um, andlitið varð eintómar fettur og brettur, eins og hann »strit-
aðist við« að hugsa. Honum varð ógreitt um svar, því að hon-
um vóru lítt kunnir málavextir. Honum kom aftur í hug spurn-
ingin: »Hvernig höfum vér stjórnað því?« Hann sá óðara, að
enginn samjöfnuður var á stjórn Dana á Islandi og Pjóðverja á
dönskum Suðurjótum. Enginn bannar íslendingum að tala tungu
sína, hvar sem þeir vildu. Peir nema hana í skólunum, þeir
mega syngja þjóðsöngva sína o. s. frv. En forðumst allan Farísea-
skap! Er ástæða til, að Islendingar uni og hafi unað lagsmensku
sinni við oss Dani og unni oss ? Honum flugu aftur í hug orð
Brandesar um stjórn Dana á Islandi. Og þótt hann væri ekki
fróður um sögu sambandsins, fremur en aðrir Danir eiga vanda
til, hafði hann einhvern ávæning af einokun þeirra á verzlun lands-
ins um langan aldur. Hann hafði óljóst hugboð um, að þeir
hefðu grætt of fjár á Islendingum, og væri Danir þó stóreigna-
þjóð hjá þeim, er byggju í jafnköldu og norðlægu landi. Hann
mintist 'þess, að dönsk blöð hefðu dáðst að því, er alþingi var
hér fyrir 3 árum, hve alþingismenn hefðu verið sammála og sam-
taka, er þeir kröfðust einum rómi umbóta á stjórnarfyrirkomulagi
lands síns. Peir vóru eftir því ekki orðnir ánægðir við Dani þá
eða stjórn þeirra. Og þeir höfðu hafnað nefndarfrumvarpinu, svo
mjög sem dönsk blöð létu þó af þeim kostakjörum, er það veitti
íslendingum — hægriblöðin höfðu hamast af ilsku, er þeim varð
það kunnugt. Sjálfstjórnarkröfum íslendinga væri enn ekki sint
á þann hátt, er þeir feldu sig við. Hann hafði og veður af, að
stjórnmálabarátta þeirra væri tekin að eldast, þótt honum
væri ókunnugt, að hún væri komin um áttrætt. Hann mundi og
svo langt, að frjálslyndu blöðin (dönsku) hefðu ámælt Estrup og
Nellemann fyrir neikvæði þeirra við heimastjórnarkröfum íslendinga.
Hann fór ofan í brjóstvestisvasann, tók þar upp vindil, beit ofur-
lítið framan af honum, skirpti því út úr sér og fram á gólf, kveikti á
honum, hallaði sér aftur á bak í »sófanum« og fór að reykja.
Hann ályktaöi á þessa leið: Ef Islendingum hefir verið og er