Eimreiðin - 01.05.1914, Side 48

124
lögin dæma til dauða? Móse leggur hegninguna fyrir morð á
hendur ættinni, sem auðvitað hefði hug á að hefna. Nánasti ætt-
ingi hins vegna verður nánasti málsaðili.
Sama átti sér stað í fornöld hjá Aröbum, Grikkjum, Róm-
verjum og Germönum. En Hammúrabí hefir eigi mannhefndir.
Hann leggur hegninguna landsstjórninni í hendur. Petta er hærra
menningarstig. Eegar landstjórnin er sterk, þá getur hún tekið
hegningarréttinn í hendur sínar. En þegar aðalstjórnin er veik,
þá verður að leggja hegningarréttinn öðrum í hendur. Pegarlög-
reglan missir vald sitt, þá verður þjóðin sjálf að halda uppi reglu.
þjóðfélag Gyðinga í fornöld hafði ekki sterka aðalstjórn, en var lík-
ara lýðveldi. Sakir þess lét Móse hegningarréttinn liggja þar, sem
hann hafði legið að fornu fari, en gaf reglur til varnar því, að
hegningin yrði ranglát.
í Hammúrabí-lögunum eru nokkur mannubleg ákvæði. I 32.
grein er boðið að kaupa herteknum mönnum lausn fyrir fé, sem
hefir verið lagt til hofa. I 48. grein stendur, að leiguliði þurfi eigi
að borga landsskuld eftir jörð sína, þegar illa lætur í ári. I 241.
grein er bannað að taka vinnuuxa að veðí.
En yfirleitt gætir mannúðar lítið í Hammúrabí-lögunum. Hann
reynir sérstaklega að verja eignirnar og slórmennin.
Hammúrabí segir í formálanum, að hann vilji gæta þess, að
stórmennin skaði eigi smámennin. Og vel getur verið, að hann
hafi komið betra skipulagi á í Babel, en áður var. En góði til-
gangurinn í formálanum kemur lítið fram í lögunum.
Einstaklingurinn hefir lítið gildi í lögum Hammúrabís. Að eins
frjálsborinn húsfaðir hefir fullan rétt. Börnin eru nálega réttlaus
og þrælarnir alveg réttlausir.
Gömlu þjóðfélögin gerðu skarpa aðgreining á mönnum, að
því er snerti þjóðerni, kyn og stöðu í mannfélaginu. Kristindóm-
urinn kemur fyrst fram með eina frumreglu fulls jafnréttis. Orð
Páls eru byltingaorð, er hann segir: »Hér er ekki Gyðingur né
Grískur, hér er ekki þræll né frelsingi, hér er ekki karl né kona,
því þér eruð allir einn maður í Kristi Jesú« (Gal. 3, 28).
Hammúrabí setur ekki mjög sterka þjóðernis-aðgreining. Pað
er afleiðingin af fjörugri verzlun og samgöngum í Babel. En yfir-
leitt er Móse kominn lengra áleiðis, að því er jafnrétti snertir.
Hann býður mönnum að vera hjálpsamir og vægir við fátæklinga,
útlendinga, þræla og jafnvel óvini. (2. Mós. 22, 21—27; 2. Mós.