Eimreiðin - 01.07.1919, Side 6

134
ORKUGJAFAR ALDANNA
[EIMREIÐIN
Eldurinn, sem mannkynið fyrir hundruðum þúsunda
ára náði tökum á, hann logar nú undir miljónum gufu-
katla um öll lönd og höf. Við notum hann nú, eins og
áður, til að sjóða matinn, bræða málma, brenna leir o. s.
frv., en hann er jafnframt orðinn okkur annað og meira,
hann er orðinn aðalorkugjafinn, eða orkuberinn, við ótelj-
andi störf, smá og stór. En hann þarf líka síns með;
hann eyðir, etur ósköpin öll, og því meira, auðvitað, sem
hann vinnur meira. Það segðu ekki mikið í alla eldana,
sem loga nú, undir alla gufukatlana, nokkrar hríslur eða
viðarlurkar. Allir skógar á jörðunni mundu ekki endast
nema sem svarar eitt ár undir alla þá mörgu katla. En,
sem betur fór, þurfti ekki til þeirra að taka til þeirra
hluta; það hljóp annað á snærið, er hlífði skógunum.
Náttúran er fornbýl; hún er jafnvel ennþá fyrirhyggju-
samari en húsmóðirin, sem bjó til öll brauðin handa
fólkinu sínu fjrir sláttinn, til þess að þurfa ekki að tefja
sig við það um heyannirnar. Löngu, löngu áður en
nokkur maður varð til, hafði hún það sér til dægrastytt-
ingar, að búa til eldsneyti undir gufukatla eftir miljónir
ára. Og til þess að þetta skemdist ekki né glataðist, skaut
hún því undan, lét það niður í kjallara hjá sér, og hefir
geymt það þar síðan. Þetta eldsneyti eru kolin. Þau eru,
eins og allir vita, ekkert annað en gamlir skógar, gömul
tré, sem sólin hefir fóstrað, matað á geislum sinum á
jómfrúárunum, meðan hún var miklu heitari og hafði
hvorki réttláta né rangláta til að skína á. En náttúran
hefir ekki ætlast til, að mennirnir hefðu þetta fyrirhafnar-
laust. Það þarf að beygja bakið, til að ná í kolin, sækja
þau niður í kjallarann, og að þessu starfa tugir þúsunda
manna um öll lönd, ár út og ár inn, með hökum og
skóflum. Ekki getur maður ságt, að glampi á þau, er þau
koma upp; kolsvört eru þau; en þegar við kveikjum í
þeim, loga þau; þau skila þá aftur orkunni, sem fór til
að mynda þau, þau skila þá aftur sólargeislunum, sem
létu þau vaxa fyrir miljónum ára. Pað er þessi ævagamla
sólargeislaorka, sem knýr gufuvélar nútímans og ræður
forustunni í heiminum; sú þjóð, sem á mest af þessum