Morgunblaðið - 23.01.2001, Blaðsíða 1

18. TBL. 89. ÁRG. ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 2001 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 23. JANÚAR 2001
GRÓÐURHÚSAÁHRIFIN í loft-
hjúp jarðar eru alvarlegri en talið
hefur verið. Fylgifiskar loftslags-
breytinga munu hafa mikil áhrif í
margar aldir, að því er helstu lofts-
lagsfræðingar segja, og fram kemur
í umfangsmikilli skýrslu Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) sem birt var í gær.
Kemur þar fram, að hitastig á
jörðinni kann að hækka um á bilinu
1,4 til 5,8 stig á þessari öld. Yfirborð
sjávar gæti ennfremur hækkað um
tugi sentímetra. Svona breytingar
gætu verið nóg til eyða sumum vist-
kerfum og gleypa önnur. Ólíklegt er
að kóralrif myndu lifa af svo mikið
sem eins stigs hækkun á hitastigi
sjávar, og samfélög á láglendum
eyjum á borð við Maldíveyjar á Ind-
landshafi gætu verið í hættu.
Skýrslan var unnin af fjölþjóð-
legri loftslagsbreytinganefnd (Int-
ergovernmental Panel on Climate
Change, IPCC). Er varað við því að
breytingarnar geti haft mikil áhrif á
landbúnað og aukið álagið á naumar
vatnsbirgðir.
Klaus Töpfer, framkvæmdastjóri
umhverfismálaáætlunar SÞ, sagði
að skýrslan „ætti að hringja aðvör-
unarbjöllum í öllum höfuðborgum
heimsins og öllum smærri samfélög-
um“.
Hvatti hann ríkisstjórnir og
einkafyrirtæki til að auka þegar
notkun á hreinum orkugjöfum og
hefja undirbúning „vegna hækkandi
sjávarborðs, breytinga á úrkomu og
annarra gróðurhúsaáhrifa“.
Skýrsla ICPP er afrakstur
þriggja ára vísindarannsókna á
áhrifum hækkandi hitastigs í heim-
inum og er niðurstaðan m.a. sú, að
umhverfisskaðinn sé að miklu leyti
skeður og ekki verði aftur snúið.
Uppsöfnun koltvísýrings í andrúms-
loftinu, en hann er útbreiddastur
svonefndra gróðurhúsalofttegunda,
hefur aukist um 31% síðan 1750, en
slík aukning hefur ekki áður orðið
svo mikil undanfarin 20 þúsund ár,
segir í skýrslunni.
Líklegt sé að magnið hafi ekki
verið svona mikið í um 20 milljónir
ára, en 75% koltvísýringsmagnsins
koma frá brennslu á jarðefnaelds-
neyti, og afgangurinn myndast
vegna eyðingar skóga. Síðan á
sjötta áratugnum hefur meðalhiti á
jörðinni hækkað um sem nemur
einni gráðu á hverjum áratug og tí-
undi áratugurinn verður að líkind-
um sá heitasti og 1998 heitasta ár
síðan 1861, segir í skýrslunni.
Skýrsla Sameinuðu þjóðanna um gróðurhúsaáhrif í lofthjúp jarðar
Alvarlegri
en talið var
Shanghai. AFP.
LIÐSMENN bandarísku strand-
gæslunnar skoða olíuskipið Jessicu
sem strandaði fyrir viku við San
Cristobel, austustu eyjuna í Gala-
pagos-eyjaklasanum. Þegar hafa yf-
ir 600 tonn af olíu lekið úr skipinu
Mauicio Velasquez, líffræðingur í
Galapagos-þjóðgarðinum, hefur
sagt að lífríkið geti borið varan-
legan skaða af olíunni sökkvi hún til
botns og eyðileggi þar með þörunga
sem eru neðst í fæðukeðjunni.
AP
Olíumengun
við Gala-
pagos-eyjar
NEYSLA á kókaíni og heróíni á
heimsvísu hefur dregist saman að
því er kemur fram í skýrslu Sam-
einuðu þjóðanna, SÞ, sem birt var í
gær. Minna er nú framleitt af þess-
um efnum, sem koma að miklu leyti
frá Afganistan, Búrma og Kólumb-
íu.
Neysla á tilbúnum eiturlyfjum
eins og amfetamíni og e-pillu hefur
aftur á móti aukist, sérstaklega í
Asíu, en iðnaðarríki eru aðalfram-
leiðendur þeirra.
Um 180 milljónir manna neyttu
eiturlyfja seinni hluta tíunda ára-
tugarins, eða rúmlega 4% jarðarbúa
15 ára og eldri. Mest er neysla
kannabis-efna en heróín og kókaín
eru dýrustu eiturlyfin ef miðað er
við kostnað við meðferð og sjúkra-
hússvist eiturlyfjaneytenda.
Skýrslan sýnir einnig þróunina
sem varð á síðasta áratug með
auknum vinsældum tilbúinna eitur-
lyfja eins og e-pillunnar. Verslun
með slík eiturlyf hefur aukist mest
hlutfallslega en enn er samt mest
smyglað af kannabisefnum.
Í skýrslunni segir að það sé eitt
helsta markmið andstæðinga eitur-
lyfja að stöðva framleiðslu heróíns í
Afganistan.
Skýrsla SÞ um
eiturlyfjaneyslu
Dregur úr
kókaín-
og heróín-
neyslu
Vín. AFP, AP.

Óttast að/29
GEORGE W. Bush, forseti Bandaríkjanna,
bauð starfsfólk sitt velkomið til starfa í gær.
Hann notaði tækifærið og bað það um að láta
sér annt um velsæmið. Bush hvatti samstarfs-
menn sína til að hjálpa honum að standa við
kosningaloforð þau er hann gaf í kosningabar-
áttunni. „Ég vil að það verði sagt um okkur að
við höfum staðið við gefin loforð.“
Bush sagði einnig að hann hafi afráðið að
hætta stuðningi við sjóði sem styrkja alþjóðleg
samtök er gefa ráð um skipulag barneigna, þ.á
m. um fóstureyðingar. Þetta er stefnubreyting
frá tíð Clintons. Á sama tíma og Bush tilkynnti
um þessa stefnubreytingu söfnuðust andstæð-
ingar fóstureyðinga saman í höfuðborginni til
mótmæla í tilefni þess að 28 ár eru liðin frá
því að hæstiréttur Bandaríkjanna úrskurðaði
að fóstureyðingar væru leyfilegar þar í landi.
AP
Styður ekki
samtök hlynnt
fóstureyðingum

Svaf afbragðsvel/28
Bush tekinn til starfa
Washington. AP.
Bush og leiðtogar repúblikana í bandaríska þinginu hittust í gær en þeir eru í meirihluta þar. Frá
vinstri eru Dick Armey leiðtogi repúblikana í fulltrúadeildinni, Dennis Hastert, forseti fulltrúa-
deildarinnar, Bush og leiðtogi repúblikana í öldungadeild, Trent Lott.
SHLOMO Ben-Ami, utanríkisráð-
herra Ísraels, segir að ólíklegt verði
að teljast að samkomulag náist meðal
Palestínumanna og Ísraela fyrir
kosningarnar 6. febrúar. Fari svo að
það náist verði ekki skrifað undir það
fyrr en að þeim loknum.
Ben-Ami fer fyrir samningamönn-
um Ísraela sem nú funda með Palest-
ínumönnum í Egyptalandi. Hófleg
bjartsýni einkenndi viðhorf samn-
ingamanna í gær. Yasser Abed
Rabbo, samningamaður Palestínu-
manna, sagði að andrúmsloftið „væri
ekki neikvætt. Ég segi ekki að við höf-
um tekið framförum en það er full al-
vara í viðræðunum“.
Palestínumenn gagnrýndu í gær
það hlutverk sem Bandaríkjamenn
hafa gegnt í friðarumleitunum fyrir
botni Miðjarðarhafs undanfarin sjö
ár. Í fimm síðna skjali sem samninga-
nefnd Palestínumanna gaf út segir að
utanríkisstefna Bandaríkjanna í tíð
Bills Clintons, fyrrverandi forseta,
hafi haft „hörmulegar afleiðingar“
fyrir friðarumleitanirnar. Er Banda-
ríkjastjórn sökuð um að hafa tekið af-
stöðu með Ísraelum og lagt áherslu á
„framkvæmd fremur en inntak“.
Bandaríkin fylgjast vel með
Hin nýja ríkisstjórn Bandaríkj-
anna gaf í skyn í gær að hún væri sátt
við að fylgjast með viðræðunum úr
fjarlægð í stað beinnar þátttöku eins
og í tíð Clintons. Colin Powell utan-
ríkisráðherra sagði að Bandaríkin
hefðu mikinn áhuga á friðarumleitun-
um í Mið-Austurlöndum og ríkis-
stjórnin fengi upplýsingar um fram-
vindu þeirra jafnharðan.
Enn ber mikið á milli í viðræðunum
en helstu ásteytingarsteinar eru
Jerúsalem og framtíð palestínskra
flóttamanna. Talið er að viðræðurnar
nú miði að því að leggja drög að sam-
komulagi byggðu á áætlun sem Clint-
on lagði fram í síðasta mánuði. Felur
það í sér að Ísraelar láti Palestínu-
mönnum eftir allt Gazasvæðið og um
95% Vesturbakkans, auk fullveldis á
arabískum svæðum í Austur-Jerúsal-
em. Aftur á móti fái Palestínumenn
ekki tryggingu fyrir því að um 3,7
milljónir palestínskra flóttamanna fái
að snúa til síns heima.
Hálfur mánuður er þar til fram fara
forsætisráðherrakosningar í Ísrael.
Helsti keppinautur Ehuds Baraks
forsætisráðherra, harðlínumaðurinn
Ariel Sharon, nýtur mun meiri vin-
sælda en Barak, samkvæmt skoðana-
könnunum.
Sigur Sharons yrði „reiðarslag“
Haft var eftir Yasser Arafat, for-
seta heimastjórnar Palestínumanna,
að sigur Sharons yrði „reiðarslag“.
Sagði Arafat ennfremur í viðtali við
breska blaðið The Daily Telegraph í
gær að Sharon myndi „svara okkur
með ruddalegum hernaðarhætti“.
Segir blaðið að Arafat hafi sagt sínum
mönnum að leggja allt í sölurnar til að
ná samkomulagi fyrir kosningarnar.
Viðræður Ísraela og Palestínumanna í fullum gangi í Egyptalandi
Samkomulag fyrir
kosningar ólíklegt
Jerúsalem, Kiev, Taba, London. AFP.