Morgunblaðið - 23.01.2001, Blaðsíða 13

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 2001 13
„Það liggur í hlutarins eðli að for-
seti Íslands hugsi sig vel um og
ígrundi af fullri ábyrgð ef og þá
þegar honum verður sent þetta til
undirskriftar,“ sagði Garðar Sverr-
isson, formaður Öryrkjabandalags-
ins, en horfur eru á að í dag sam-
þykki Alþingi breytingar á
almannatryggingalögum sem fela í
sér viðbrögð við dómi hæstaréttar í
máli Öryrkjabandalagsins. Lögin
verða í kjölfarið send forseta Ís-
lands til undirritunar.
„Þetta mál er ekki aðeins mjög
alvarlegt og mikilvægt heldur hefur
það þá sérstöðu að það varðar fólk
sem ekki hefur verkfallsrétt; fólk
sem hefur gengið dómstólaleiðina á
enda og á í rauninni ekki í önnur
hús að venda en að treysta á það
öryggi og þá vernd sem stjórnar-
skráin ætlar forsetaembættinu að
vera.“
Garðar sagði að fyrir forsetakosn-
ingarnar 1996 hefði málskotsréttur
forseta verið helsta kosningamálið
og ef til vill það eina. Núverandi
forseti og tveir aðrir frambjóðendur
hefðu lýst því yfir að þau væru
þeirrar skoðunar að þetta ákvæði
stjórnarskrárinnar ætti ekki að vera
dauður og ómerkur lagabókstafur.
Þetta ætti að vera eins konar ör-
yggisventill sem tryggði að farið
væri að reglum lýðræðisins og að
mikilvægum málum yrði skotið til
þjóðarinnar.
„Á sínum tíma var tekist á um
það hvort kjósa ætti forsetann af
þinginu eða kjósa hann beint og
milliliðalaust af þjóðinni þannig að
hann þægi vald sitt beint frá þjóð-
inni. Þetta var ekki út í bláinn gert.
Það liggur ákveðin hugsun á bak
við embætti forseta Íslands og
þetta stjórnarskrárákvæði. Ef það
á ekki við núna þá veit ég ekki hve-
nær það á við. Í þessu máli er ald-
eilis fráleitt að bera saman stöðu
konungborinna þjóðhöfðingja á
Norðurlöndum og stöðu þjóðkjörins
forseta í lýðveldi,“ sagði Garðar.
„Það eru einungis liðin tvö ár frá
því að þessi sami stjórnarmeirihluti
fór þess á leit við forseta Íslands að
hann undirritaði lög, sem við mót-
mæltum harðlega, og hefur síðan
komið á daginn að fólu í sér brot á
mannréttindaákvæði stjórnarskrár-
innar og skiptir þá ekki máli hvern-
ig menn kjósa að snúa út úr dóms-
orðum hæstaréttar. Ég læt segja
mér það tvisvar að forseti Íslands
muni í annað sinn staðfesta lög sem
fela í sér áframhaldandi brot á
mannréttindum öryrkja.
Þetta er ákvörðun sem forseti
verður að gera upp við sig. Núver-
andi forseti er ekki aðeins forseti
þjóðarinnar heldur er hann einnig
einn fremsti fræðimaður okkar á
sviði stjórnmálafræða og þeirrar
heimspeki sem liggur til grundvall-
ar þrískiptingu ríkisvaldsins. Hann
er því einfær um að taka sínar
ákvarðanir. Við bara treystum því
og vonum að þar verði fyllstu
ábyrgðar og aðgátar gætt.
Ég leyfi mér hins vegar að halda
enn í þá von að meirihluti Alþingis
sýni forsetaembættinu ekki það
virðingarleysi að bera þangað á
borð það frumvarp sem nú liggur
fyrir Alþingi,“ sagði Garðar.
Formaður Öryrkjabandalagsins um breytingar á almannatryggingalögum
Forseti hugsi sinn gang áð-
ur en hann undirritar lögin
DANSKA leiguskipið Barbara
kom til Reykjavíkur um helgina
með tvo spenna fyrir Vatnsfells-
virkjun. Alls vega þeir 242 tonn
og voru þeir ásamt fylgihlutum
og vegna þyngdar sinnar og um-
máls eini farmur skipsins í þess-
ari ferð.
Spennarnir eru lokahnykkurinn
í afgreiðslu vél- og rafbúnaðar
virkjunarinnar en tekið var sam-
eiginlegu tilboði General Electric
Hydro og Clemmessy. Eimskip sá
um móttöku á spennunum og er
ráðgert að flytja þá með sérbún-
um þungaflutningavögnum austur
að Vatnsfelli á morgun eða
fimmtudag.
Framkvæmdir við Vatnsfells-
virkjun komast senn á lokastig og
er ráðgert að gangsetja virkj-
unina seint á árinu.
Spennar
fyrir
Vatnsfells-
virkjun
Morgunblaðið/Árni Sæberg
NEITI forseti Íslands að undirrita
lög sem Alþingi hefur samþykkt
öðlast þau eigi að síður gildi en
verða lögð í dóm þjóðarinnar í al-
mennri þjóðaratkvæðagreiðslu. Frá
því Ísland varð lýðveldi árið 1944
hefur forseti aldrei nýtt sér þann
rétt að skjóta málum til þjóðarinn-
ar með þessum hætti.
Í 26. gr. stjórnarskrár lýðveld-
isins Íslands segir: „Ef Alþingi hef-
ur samþykkt lagafrumvarp skal
það lagt fyrir forseta lýðveldisins
til staðfestingar eigi síðar en tveim-
ur vikum eftir að það var samþykkt
og veitir staðfestingin því lagagildi.
Nú synjar forseti lagafrumvarpi
staðfestingar, og fær það þó engu
að síður lagagildi, en leggja skal
það þá svo fljótt sem kostur er
undir atkvæði allra kosningabærra
manna í landinu til samþykktar eða
synjunar með leynilegri atkvæða-
greiðslu. Lögin falla úr gildi ef
samþykkis er synjað en ella halda
þau gildi sínu.“ Árið 1993 bárust
forseta Íslands fjölmargar áskor-
anir um að lögum um aðild Íslands
að Evrópska efnahagssvæðinu yrði
vísað til þjóðarinnar. Þáverandi for-
seti varð ekki við þessum óskum en
boðaði til ríkisráðsfundar þar sem
hann gerði grein fyrir afstöðu sinni.
Í yfirlýsingu forseta sagði: „Frá
stofnun lýðveldis á Íslandi hefur
embætti forseta Íslands verið í
mótun. Þar hefur jafnt og þétt
styrkst sá meginþáttur embættis-
ins að vera óháð og hafið yfir
flokkapólitík og flokkadrætti, en
um leið samnefnari fyrir íslenska
þjóðmenningu, mennta- og menn-
ingarstefnu Íslendinga, tákn sam-
einingar en ekki sundrungar.
Glöggt vitni um það eðli embættis-
ins er að enginn forseti hefur gripið
fram fyrir hendurnar á lýðræðis-
lega kjörnu Alþingi sem tekið hefur
ákvarðanir sínar með lögmætum
hætti.“
Ummæli núverandi forseta
Málskotsréttur forseta Íslands
var talsvert til umræðu fyrir for-
setakosningarnar árið 1996. Um
málið var m.a. fjallað í umræðu-
þætti á Stöð 2 hinn 5. júní.
Í þættinum sagði Ólafur Ragnar
Grímsson að markmiðið með þessu
öryggisákvæði væri ekki í sjálfu
sér að forseti beitti ákvæðinu.
Æskilegt væri að ávallt væri slíkt
samræmi á milli þjóðarvilja og
þingvilja að ekki þyrfti að koma til
þess að forseti vísaði máli til þjóð-
aratkvæðagreiðslu. „Það má þó
ekki gleymast að fullveldisrétturinn
er hjá þjóðinni. Ef hugsanlega er
að myndast gjá milli þjóðarvilja og
þingvilja er það eðli þessa ákvæðis
að forseti veiti þeim aðila sem hef-
ur fullveldisréttinn aðstöðu til þess
að segja sitt álit,“ sagði Ólafur
Ragnar í sjónvarpsþættinum.
Forseti hefur
aldrei neitað að
undirrita lög
ÖRYRKJABANDALAG Íslands
heldur í dag opinn baráttufund í
Ráðhúsi Reykjavíkur kl. 18.
Garðar Sverrisson, formaður Ör-
yrkjabandalagsins, sagði að
fundurinn væri haldinn til að
mótmæla áformum ríkisstjórnar-
innar um áframhaldandi skerð-
ingu tekjutryggingar, þvert á
dóm Hæstaréttar, stjórnarskrá
lýðveldisins og alþjóðlega mann-
réttindasáttmála. Hann sagði að
fundurinn væri öllum opinn.
Þeir sem ávarpa fundinn eru
Garðar Sverrisson, formaður Ör-
yrkjabandalags Íslands, Sjöfn
Ingólfsdóttir, varaformaður
BSRB, Eiríkur Jónsson, formað-
ur Kennarasambands Íslands,
Björk Vilhelmsdóttir, formaður
Bandalags háskólamanna, Hall-
dór Björnsson, varaforseti Al-
þýðusambands Íslands og Bene-
dikt Davíðsson, formaður
Landssambands eldri borgara.
Fundarstjórar verða Ólafur
Ólafsson, formaður Félags eldri
borgara í Reykjavík, og séra
Halldór Gröndal, fyrrverandi
sóknarprestur. Áður en fundur
hefst mun Lúðrasveit verkalýðs-
ins leika ættjarðarlög.
Opinn fundur um
málefni öryrkja
HAFDÍS Hafliðadóttir, skipulags-
stjóri í Hafnarfirði, segir að hug-
myndir um færslu Reykjanesbraut-
arinnar um allt að einn kílómetra
til austurs á um fimm kílómetra
löngum kafla fram hjá álverinu í
Straumsvík, séu í vinnslu. Unnið sé
að endurskoðun aðalskipulagsins
og þar verði málið tekið upp en við-
ræður séu hafnar við Vegagerðina.
Stefnt er að því að leggja fram end-
urskoðað aðalskipulag næsta haust.
Hafdís segir að ekki hafi komið
fram formlegar óskir frá ÍSAL um
stækkun á athafnasvæði álversins
en hún bendir á að gerðir hafi verið
samningar við fyrirtækið þar sem
gert sé ráð fyrir að hægt verði að
stækka álverið. Engar ákvarðanir
liggi samt fyrir um slíkt. Þótt veg-
urinn verði færður sé hægt að nýta
svæðið undir margt annað en iðn-
aðarsvæði.






 



 
Hugmyndir
um færslu
Reykjanes-
brautar í
vinnslu
HALLDÓR Ásgrímsson segir að
Schengen sé fyrir Ísland og Ís-
lendinga. Þar sé um áframhald að
ræða af samstarfi sem Íslendingar
hafi átt við Norðurlöndin í nokkra
áratugi og hann sé þeirrar skoð-
unar að þátttaka í Schengen sam-
starfinu sé mikið hagsmunamál
fyrir Íslendinga.
Í grein eftir Ómar Kristjánsson,
fyrrverandi forstjóra Flugstöðvar
Leifs Eiríkssonar, í Morgun-
blaðinu á laugardag er spurt fyrir
hvern Schengen sé.
Halldór sagðist aðspurður vera
alveg ósammála þeim sjónarmiðum
sem kæmu fram í grein Ómars og
hann hefði ekki heyrt hann halda
þeim fram meðan hann hefði unnið
að þessum málum í Flugstöð Leifs
Eiríkssonar.
Halldór sagði jafnframt að-
spurður að hann væri sannfærður
um að það væri tvímælalaust í hag
Íslendinga að vera aðili að Scheng-
en samstarfinu.
Utanríkisráðherra um þátttöku í Schengen-samstarfinu
Hagsmunamál fyrir Íslendinga