Morgunblaðið - 23.03.2001, Síða 30

Konur
í æðstu
embætt-
um
The Daily Telegraph.
KONUR skipa nú þrjú æðstu
embættin á Nýja-Sjálandi eft-
ir að Silvia Cartwright tók við
stöðu land-
stjóra á mánu-
dag, auk þess
sem kona, El-
ísabet Breta-
drottning, er
þjóðhöfðingi.
Helen Clark
er forsætis-
ráðherra
Nýja-Sjálands
og Sian Elias
er forseti
hæstaréttar. Leiðtogi stjórn-
arandstöðunnar er einnig
kona, Jenny Shipley, sem og
dómsmálaráðherrann, Mar-
garet Wilson. Þá er Christine
Fletcher borgarstjóri í Auck-
land, stærstu borg landsins.
En hátt hlutfall kvenna í
æðstu embættum landsins
ætti ef til vill ekki að koma á
óvart í ljósi þess að Nýsjá-
lendingar voru fyrstir þjóða
til að veita konum kosninga-
rétt, árið 1893.
Landstjórinn er fulltrúi
Bretadrottningar á Nýja-Sjá-
landi, undirritar lög fyrir
hennar hönd, er æðsti yfir-
maður heraflans og er einn af
handhöfum framkvæmda-
valdsins. Ein kona hefur áður
gegnt landstjórastöðunni,
Catherine Tizard, frá 1990 til
1996.
Silvia Cartwright er 56 ára
gömul og lögfræðingur að
mennt, en hún varð fyrsta
konan til að taka sæti í hæsta-
rétti Nýja-Sjálands árið 1993.
Nýja-Sjáland
Silvia
Cartwright
ERLENT
30 FÖSTUDAGUR 23. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Aðalfundur
Hraðfrystihússins - Gunnvarar hf.
Aðalfundur Hraðfrystihússins - Gunnvarar hf. vegna starfsársins 2000
verður haldinn í kaffisal félagsins í Hnífsdal,
laugardaginn 24. mars nk. og hefst kl. 14:00.
DAGSKRÁ:
1. Venjuleg aðalfundarstörf samkvæmt samþykktum félagsins.
2. Tillaga um heimild félagsins til að kaupa eigin hluti samkvæmt 55. gr.
hlutafélagalaga.
3. Önnur mál sem löglega eru upp borin.
Ársreikningur félagsins, ásamt skýrslu endurskoðenda, mun liggja frammi á skrifstofu
félagsins, hluthöfum til sýnis, viku fyrir aðalfund.
Dagskrá aðalfundar, atkvæðaseðlar og önnur fundargögn verða afhent klukkustund fyrir
fund.
Að loknum aðalfundarstörfum verður hluthöfum, starfsmönnum og öðrum velunnurum
boðið upp á léttar veitingar í Félagsheimilinu í Hnífsdal í tilefni af 60 ára afmæli
félagsins.
STJÓRN HRAÐFRYSTIHÚSSINS - GUNNVARAR HF.
„ÞETTA er hræðilegt og viðbrögð
lögreglunnar verða til þess að við
viljum halda upp í fjallshlíðarnar og
berjast, sagði Agram Iseni, 22 ára
Albani í borginni Tetovo í gær,
skömmu eftir að lögregla hafði skot-
ið tvo Albana við vegaeftirlit í borg-
inni. Margir hér búast við því að at-
burðurinn verði til þess að skerpa
skilin enn frekar á milli Albana og
Slava í Makedóníu en þrátt fyrir að
sambúð þjóðanna hafi verið friðsam-
leg hafa samskiptin verið í algjöru
lágmarki. Sólarhrings vopnahlé, sem
yfirvöld höfðu lýst yfir, rann út á
miðnætti í gær og skutu lögregla og
her upp í hlíðarnar fyrir ofan borg-
ina. Skothríðinni var ekki svarað.
„Fólk er hrætt og skelfingu lostið.
Það er ekki eðlilegt að skjóta svona,“
sagði ungur Kosovo-Albani í gær og
aðrir tóku í sama streng. Lögregla
hafði komið sér fyrir víða um borg-
ina og í nágrenni hennar og skaut
með reglulegu millibili á það sem
virtist vera eitt af vígjum albanskra
skæruliða en einnig tilviljanakennt.
Ljóst er að lögregla gengur nú fram
af enn meiri hörku en áður og hóf
hún í gær eftirlit með bifreiðum í
borginni.
Það var við slíkan eftirlitspóst sem
bíll mannanna tveggja, feðga, var
stöðvaður. Fjöldi myndatökumanna
og ljósmyndara var á staðnum og
varð vitni að því er lögregla fann
vopn í skotti bifreiðarinnar. Einn
lögreglumannanna hóf að berja á
yngri manninum, sem varð til þess
að hann dró handsprengju upp úr
úlpuvasa sínum og gerði hana virka.
Er lögreglan gerði sér grein fyrir því
hóf hún skothríð á mennina sem lét-
ust báðir. Sá eldri náði einnig að
draga upp handsprengju en féll áður
en hann náði að draga pinnann úr.
„Allir eiga rétt á að vernda sig
„Ekkert er ómögulegt, fólk er
hrætt hvað við annað. Það má vel
vera að sumir beri á sér byssur, nú
eða handsprengjur til að vernda sig,“
sagði Shpetim Montizani, ungur
námsmaður. Félagi hans tók mun
dýpra í árinni, sagði viðbrögð lög-
reglu ekkert annað er villimennsku.
„Allir eiga rétt á því að vernda sig,“
sagði hann. Enginn vildi tjá sig um
hvers vegna mennirnir voru með
handsprengjur og vopn í bílnum og á
sér.
Makedónar, sem rætt var við,
vildu fæstir láta nafns síns getið.
Kona, sem býr nálægt staðnum þar
sem mennirnir féllu, sagði fólk hrætt
og skammast sín fyrir það sem væri
að gerast í Tetovo. Hún kvaðst enn
vona að ástandið myndi batna, sam-
komulagið væri enn ekki svo slæmt á
milli þjóðanna. „Þeir hefðu ekki átt
að fara upp í hlíð, sagði hún og vísaði
til albönsku skæruliðanna en kvaðst
jafnframt þeirrar skoðunar að lög-
reglan gengi of harkalega fram, sem
yrði einungis til þess að ástandið
versnaði. „Lögreglan þarf ekki að
vernda okkur. Þessar aðgerðir setja
okkur öll í hættu.“
Í höfuðborginni Skopje, sem er að-
eins um 40 km frá Tetovo, var and-
rúmsloftið tiltölulega afslappað,
fjöldi fólks á götum úti og enginn að-
spurðra kvaðst trúa því að átökin
myndu ná til borgarinnar. „Albanar
hafa fengið of mikið. Ég veit ekki
hvað þeir vilja, þeir hafa eigin skóla,
borgir, verslanir. Hvað vilja þeir
meira?“ spurði miðaldra verslunar-
kona. „Það var gott hjá lögreglunni
að bregðast svona við,“ sagði hún og
vísaði til atburðanna í gær. Kvaðst
telja lögregluna bregðast hárrétt
við, hún verndaði óbreytta borgara
gegn öfgamönnum.
Stjórnin gefið of mikið eftir
Þeir íbúar Skopje, sem Morgun-
blaðið ræddi við í gær, lýstu allir yfir
von um að átökin myndu fjara út og
að stríðandi fylkingar myndu ræða
saman. Einn þeirra, formaður eins
stærsta stjórnarandstöðuflokks
Makedóníu, Umbótaflokksins, hvatti
til þess að mynduð yrði þjóðstjórn
sem bæði Makedónar og Albanar
ættu aðild að. „Staðan er afar erfið,
þetta raskar öryggi Makedóníu.
Stjórnin er of veik, þetta er ekki síð-
ur pólitískt vandamál en hernaðar-
legt,“ sagði stjórnmálamaðurinn,
Jove Kekenovskí.
Þrátt fyrir að hann vilji að Albanar
eigi aðild að þjóðstjórn, kveðst
Kekenovskí þeirrar skoðunar að
stjórnin hafi gefið of mikið eftir
gagnvart Albönum. „Hún brást allt
of seint við, hún vissi hvað var að
gerast síðustu mánuði en gerði ekk-
ert. Ljubko Georgjevskí [forsætis-
ráðherrann] hefur ekki öryggishags-
muni þjóðarinnar í huga segir
Kekenovskí. Hann telur ekki að
stjórnvöld ein séu fær um að ná tök-
um á ástandinu og því þurfi þjóð-
stjórn til, með tæknilegri aðstoð frá
herjum Atlantshafsbandalagsins.
„Þeir eiga að koma okkur til hjálpar.
Við unnum fyrir þá á meðan á Kos-
ovo-stríðinu stóð og nú er kominn
tími til að þeir endurgjaldi greiðann.
En við viljum ekki NATO-hermenn
eða hafa neitt með æðstu stjórn
þeirra að gera. Albanar hafa spillt
þeim.
Ekkert er ómögulegt,
fólk er hrætt hvað við annað
Ekki hefur dregið úr
spennu í Makedóníu
þrátt fyrir að ekki hafi
verið barist í gær. Tveir
Albanar féllu fyrir hendi
lögreglu og Urður
Gunnarsdóttir sem nú
er í Skopje segir hætt
við að það verði einungis
til að dýpka þá hyldýp-
isgjá sem er á milli Alb-
ana og Makedóna.
Lík annars tveggja manna, sem vörpuðu heimatilbúinni handsprengju að makedónskum lögreglumönnum og
voru skotnir til bana í Tetovo í gær, sést hér í götunni við bíl mannanna.
AP
NIÐURSTÖÐUR fundar Qians
Qichens, aðstoðarforsætisráðherra
Kína og eins helsta ráðgjafa Jiangs
Zemins forseta, með bandarískum
ráðamönnum í Washington í gær
munu gefa vísbendingar um stefnu
stjórnar George Bush forseta gagn-
vart Kínverjum. Kína er orðið eitt af
helstu viðskiptalöndum Bandaríkja-
manna og Kínverjar leggja mikla
áherslu á að fá aðild að Heimsvið-
skiptastofnuninni, WTO. Vesturveld-
in með Bandaríkjamenn í broddi fylk-
ingar vilja ekki samþykkja aðild
nema gerðar verði umbætur er miði
að frjálsum viðskiptum og fjárfesting-
um útlendinga í Kína. Fyrirhugað var
að Qian hitti Bush forseta að máli í
gærkvöldi.
Alvarlegasti ágreiningur ríkjanna
tveggja er vegna Taívans en Peking-
stjórnin vill berja alla sjálfstæðistil-
burði eyjarskeggja niður.
Bandaríkjamenn hafa haldið hlífi-
skildi yfir Taívan um áratuga skeið og
selt þeim vopn. Nú vilja Taívanar
kaupa af þeim fjóra tundurspilla með
Aegis-hátæknibúnaði til að verjast
flugskeytaárásum en kommúnista-
stjórnin lítur á þau áform sem ögrun
við sig. Segja Bandaríkjamenn aðþeir
haldi fast við þá gömlu stefnu að ráðg-
ast ekki við Pekingstjórnina um
vopnasölu til Taívana.
Talsmaður kínverskra stjórnvalda
sagði eftir fund Qians
með Colin Powell, utan-
ríkisráðherra Banda-
ríkjanna, í gær að hann
hefði verið „gagnlegur
og uppbyggilegur“.
Powell tjáði ráðherran-
um að Bandaríkin
myndu láta öryggi Taív-
ana og stöðugleika á
svæðinu ráða ákvörðun-
um sínum um vopnasöl-
una, að sögn embættis-
manna í Washington.
Fleira ber í milli en
Taívan, m.a. gagnrýna
Bandaríkjamenn mann-
réttindabrot Peking-
stjórnarinnar.
Repúblikanar, flokkur Bush for-
seta, hafa verið eindregnari í gagn-
rýni sinni á stefnu Kínverja en demó-
kratar. Nýlega lýsti Bush því yfir að
hann liti á Kína sem „keppinaut“
Bandaríkjanna en notaði ekki hug-
takið samstarfsaðili eins og þótt hefur
hentugra á síðustu árum. Stjórnmála-
skýrendur segja ljóst að Qian og aðrir
ráðamenn í Peking séu ekki með það
á hreinu hvort orðavalið boði mikil-
væga stefnubreytingu og Bush muni
taka upp harðlínustefnu í stað þess að
leita málamiðlana.
Taívanar eru sammála kommún-
istastjórninni um að Taívan og Kína
séu eitt land en vilja
ekki sameiningu fyrr en
lýðræði hefur verið
komið á á meginland-
inu. Þeir telja sig hafa
fullan rétt á að vera á
varðbergi gagnvart
grönnum sínum en
kommúnistastjórnin
hefur ávallt neitað að
gefa út yfirlýsingu um
að aldrei verði reynt að
sameina eyjuna og al-
þýðulýðveldið með her-
valdi. Einkum hefur
borið á hótunum Kín-
verja þegar kosningar
hafa staðið fyrir dyrum
á Taívan þar sem ríkt hefur lýðræði
síðustu árin.
Er Bill Clinton, þáverandi Banda-
ríkjaforseti, fór til Kína í opinbera
heimsókn skilgreindi hann stefnu
stjórnar sinnar með því að vitna til
þriggja „neia“. Í fyrsta lagi að Banda-
ríkjamenn myndu ekki styðja sjálf-
stæði Taívans, í öðru lagi að þeir
myndu ekki viðurkenna neina sér-
staka ríkisstjórn Taívans og í þriðja
lagi myndu þeir ekki beita sér fyrir
því að Taívanar fengju aðild að alþjóð-
legum ríkjasamtökum. Utanríkis-
ráðuneytið í Washington lýsti því yfir
á mánudag að horfið hefði verið frá
þessari stefnu.
Samskipti Bandaríkjamanna og Kínverja
Washington, Peking. AP, AFP.
Qian Qichen
Ágreiningur um
vopnasölu til Taívans