Morgunblaðið - 23.03.2001, Blaðsíða 52
UMRÆÐAN
52 FÖSTUDAGUR 23. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Á KIRKJUÞINGI
sl. haust kom framtíð
prestseturs á Þing-
völlum til álita og fóru
fram um það mál um-
ræður bæði á almenn-
um þingfundi sem og í
löggjafarnefnd þings-
ins. Öllum sem um
málið fjölluðu þótti
einsýnt að leita leiða
til þess að vakt kirkj-
unnar á þessum helga
stað þjóðar og kirkju
rofnaði ekki.
Stofnun embættis
prests og þjóðgarð-
svarðar var veigamik-
ill þáttur í endurreisn
Þingvalla á seinni tímum, fór enda
vel jafnan og sátu staðinn hinir
merkustu klerkar. Sá sem sat
staðinn seinast, sr. Heimir Steins-
son, skildi við ímynd þjónustu sem
við flest teljum hafa verið kirkj-
unni til mikils sóma og Þingvöllum
til verulegs gagns.
Kirkjan á Þingvöllum er ann-
ríkur og lifandi helgidómur allt frá
vordögum og fram um veturnætur,
einnig um hátíðar. Þingvallaklerk-
ar hafa jafnan verið slíkra kosta að
eftir liði þeirra hefur verið leitað
um önnur málefni, jafnframt hefur
það verið talinn kostur á þessu
embætti að á milli gefist kostur til
iðkunar fræða og ritstarfa.
Veigamikill hlutur í starfi Þing-
vallaprests hefur verið sannkölluð
pílagrímaþjónusta og á sama
kirkjuþingi var samþykkt að efna
til skipulagðrar pílagrímaþjónustu
á helgum stöðum og ferða um slóð-
ir sem eflt gætu trúarhugsunina
og verið uppbyggileg tilbeiðslu-
reynsla. Þessu verkefni væri
einkar vel komið hjá Þingvalla-
klerki. Þannig verður ekki annað
sagt en að embættið á fullan rétt á
sér vegna verkefnanna sem undir
það heyra og gætu heyrt.
Svo er saga kirkju
og þjóðar samofin á
Þingvöllum að vart
verður leiðsögn um
staðinn betur komið
en einmitt í höndum
sögufróðs og vel máli
farins prests, ekki síst
ímyndarinnar vegna.
Umsjón fræðslu á
vegum Þingvalla-
nefndar gæti því vart
verið betur komið en í
höndum staðarprests-
ins. Þannig er ennþá
fótur undir þeirri
hugsun sem leiddi til
stofnunar embættis
prests og þjóðgarð-
svarðar á Þingvöllum.
Heyrst hefur að Þingvallanefnd
og forsætisráðuneytið hafi nokkuð
umbúðalaust lagt hönd sína á stað-
inn og úthýst prestinum. Kirkj-
unni er ætlað að leysa búsetu
prests ef hún vill hafa hann á
Þingvöllum með öðrum hætti. Nú
er Þjóðkirkjan alls ekki ístöðulaus
við Þingvelli. Hún á þar allmikið
land. Hún þarfnast þess ekki nú
og kærir sig trúlega ekki um það
sérstaklega, enda landið þar best
komið í þjóðareign.
Það eru ókostir við það að hafa
aðra starfsemi á Þingvallastað en
þá er viðkemur kirkjunni á staðn-
um. Öll önnur starfsemi er í sjálfu
sér hindrun í því að almenningur
geti nýtt sér stað og kirkju til
ræktar trúar og sögu.
Umsvif af hálfu Þingvallanefnd-
ar og forsætisráðherraembættisins
á staðnum eru áreiðanlega ekki
þess eðlis að lítið fari fyrir þeim og
leiða óhjákvæmilega til bagalegrar
takmörkunar á mannaferðum um
staðinn.
Því er hér þeirri hugmynd
hreyft að Þingvallastaður verði
helgaður helgihaldi og pílagríma-
erindum almennings af Íslandi og
gesta úr öðrum löndum.
Mörgum hefur sem þeim sem
þetta ritar þótt böglast fyrir
stjórnvöldunum Valhallarmálið.
Hversu myndarlegri lausn hefði
ekki orðið að því að ríkið leysti
Valhöll til sín og léti hana þjóna
markmiðum virðulegs staðarhalds,
með gestrisni við boðsgesti sína
innlenda sem erlenda og greiða-
sölu við gest og gangandi þess ut-
an? Sumarbústöðum fyrir ráða-
menn sem væru eðlilegir á þessum
stað væri hinsvegar best fyrir
komið þar sem þeir gætu notið
betra næðis en á Þingvallastað.
Efnum því til makaskipta á landi
kirkjunnar í þjóðgarðinum á Þing-
völlum og Þingvallabænum og
tryggjum framtíð merkrar og mik-
ilsverðrar þjónustu kirkjunnar á
Þingvöllum. Stofnum ekki til ráð-
stafana sem leitt gætu til brottvís-
unar almennings af Þingvallastað.
Áleitnar hugsanir
um Þingvallastað
Jakob Ágúst
Hjámarsson
Þingvellir
Efnum til makaskipta
á landi kirkjunnar í
þjóðgarðinum á
Þingvöllum og Þing-
vallabænum, segir
Jakob Ágúst
Hjálmarsson, og
tryggjum framtíð
þjónustu kirkjunnar
á Þingvöllum.
Höfundur er sóknarprestur Dóm-
kirkjunnar og kirkjuþingsfulltrúi.
MARGUR maður-
inn hefur fárast yfir
þeirri áráttu stjórn-
valda að binda enda á
kjaradeilu sjómanna
með bráðabirgðalögum
og skyldi engan undra,
en skoðum málið nán-
ar. Gæti verið að sjó-
menn sjálfir ættu ein-
hvern þátt í því að
verkföll síðustu ára
hafa svo til engum ár-
angri skilað og oftar
en ekki endað með
lagasetningu stjórn-
valda?
Á síðustu 10–15 ár-
um hefur rekstrarumhverfi sjávar-
útvegsfyrirtækja, sóknarstýring og
útgerðarflokkar breyst gífurlega,
það hafa hreinlega bæst heilu út-
gerðarflokkarnir við, sem dæmi
fullvinnsluskip, og aðrir svo til
þurrkast út. Á sama tíma hafa
hagsmunasamtök sjómanna litlum
sem engum breytingum tekið, nema
þeim að verða óvirkari. Á meðan út-
gerðarmenn eru heilsteyptir og
hafa aðeins ein hagsmunasamtök og
viðræðuaðila, LÍÚ, eru sjómanna-
samböndin tvö og undir þeim eru
svo tugir landsbyggðaskiptra félaga
þar sem sjómönnum í öllum útgerð-
arflokkum með mjög svo ólíkar
áherslur ægir saman. Mig undrar
það ekki að árangur sjómanna í
kjaraviðræðum sé slakur við þessar
aðstæður.
Sjómenn þurfa að
mynda með sér ein
landshlutasamtök sem
verða málsvari sjó-
manna gagnvart
stjórnvöldum og LÍÚ,
samtök sem gæta
heildarhagsmuna sjó-
manna og reyna að
hafa áhrif á þróun
þeirra mála er at-
vinnuveginn varða.
Þessi samtök myndu
einnig semja um
grundvallarkjör sjó-
manna eins og t.d.
skiptahlutfall og slysa-
réttindi. Undirfélög
þessara samtaka gætu svo verið
félög sjómanna í hverjum útgerð-
arflokki fyrir sig en ekki bundin
landshlutum, þau félög semdu svo
hvert fyrir sig um ýmis sérkjör og
verðmyndun afla. Þetta myndi í
senn einfalda og auðvelda alla
samningagerð og er nauðsynlegt í
ljósi breytinga undanfarinna ára. Í
raun eru skilaboð mín til sjómanna
einföld; við breytum ekki öðrum, við
breytum ekki LÍÚ og þeirra
áherslum, en við getum breytt okk-
ur sjálfum. Við getum skipulagt
okkur betur og á þann hátt haft
áhrif á umhverfið og þróun mála.
Það eru aðalhagsmunir bæði sjó-
manna og útgerðarmanna að til
langs tíma sé hagnaður af útgerð-
inni, að því leyti eru markmið þess-
ara hópa þau sömu. Það eru hins
vegar skiptar skoðanir á því hvað sé
sanngjarnt endurgjald til sjómanna
fyrir framlag þeirra til rekstrarins.
Með aukinni sérhæfingu í veiðum
og breyttu útgerðarformi er nauð-
synlegt að sjómenn í mismunandi
útgerðarflokkum geti samið hver
fyrir sig um ýmis sérkjör eins og
hafnarstopp o.fl. án þess að allur
floti landsmanna sé bundinn vegna
verkfalls. Sá útgerðarflokkur sem á
í deilum getur boðað til verkfalls
hjá sínum félögum ef ekki semst og
ef ekki nást samningar innan
ákveðins tíma í verkfalli geta lands-
samtökin þá ákveðið að boða til
verkfalls á öllum flotanum til stuðn-
ings. Þetta myndi í senn einfalda
alla samningagerð og gera hana ár-
angursríkari og markvissari.
Hagsmunasamtök
sjómanna úrelt
Jóhann Magnússon
Kjaradeila
Sjómenn þurfa að
mynda með sér ein
landshlutasamtök, segir
Jóhann Magnússon,
sem verða málsvari sjó-
manna gagnvart stjórn-
völdum og LÍÚ.
Höfundur er skipstjóri og nemandi í
Viðskiptaháskólanum á Bifröst.
Í MIÐBÆ Reykja-
víkur eru mörg fyrir-
tæki sem þurfa á
þjónustu flutningafyr-
irtækja að halda með
aðföng. Aðstæður til
að leggja, lesta og
losa bifreiðar á svæð-
inu eru slæmar þar
sem borgaryfirvöld
virðast hafa gleymt
þessum þætti við
skipulagningu. Öllu
verra er þó það við-
horf sem borgaryfir-
völd hafa gagnvart
þeim sem þjónusta
fyrirtækin í miðbæn-
um því stofnun á veg-
um þeirra virðist hafa það að meg-
inmarkmiði að gera starfsskilyrði
þeirra óbærileg. Þessi stofnun er
Bílastæðasjóður Reykjavíkur.
Saga úr daglega lífinu
Sendibílstjóri var að aðstoða fyr-
irtæki við að flytja úr Miðbæjar-
markaðinum. Engin leið var að
leggja sendibílnum í nálæg stæði
vegna stærðar. Ef bílstjórinn hefði
lagt í næsta bílastæði hefðu hann
og starfsmenn fyrirtækisins þurft
að ganga drjúgan spöl með eigur
fyrirtækisins til að komast að bíln-
um. Því var bílnum lagt ólöglega
við útgöngudyr hússins í Fógeta-
garðinum á meðan verið var að
ferma hann en þó þannig að hann
hefti ekki gangandi umferð. Þrátt
fyrir að sendibíllinn væri opinn að
aftan og greinilega verið að lesta
hann sektaði stöðumælavörður bíl-
stjórann. Bílstjórinn fór fram á
það við Bílastæðasjóð að fá sektina
fellda niður á þeim forsendum að
sér hefði ekki verið fært að vinna
við þessa flutninga með öðrum
hætti en var synjað um það.
Trausti, félag sendibifreiðastjóra,
sendi þá Bílastæðasjóði bréf þar
sem farið var fram á niðurfellingu
sektar. Félagið benti m.a. á að á
sama tíma og verið var að lesta
sendibílinn hafi skurðgrafa verið
við vinnu í garðinum og stöðu-
mælaverðir hefðu ekki amast við
henni þótt vissulega væri hægt að
nota skóflu og haka við skurðgröft.
Félagið spurði hvort Bílastæða-
sjóður hefði ekki svigrúm til að
taka tillit til aðstæðna sem þessara
og ef það væri ekki fyrir hendi
væri gott að vita með hvaða hætti
sendibílstjórar ættu að sinna flutn-
ingum sem þessum án þess að eiga
á hættu að vera sektaðir fyrir.
Svar Bílastæðasjóðs
Bílastæðasjóður vildi sem fyrr
ekki fella niður sektina og sagði
það ekki sinn vanda þegar öku-
maður þyrfti að komast sem næst
viðkomustað sínum. Í svarbréfinu
var einnig spurt af hverju ökumað-
ur eða félag sendibifreiðastjóra
gerði ekki þá kröfu til sinna við-
skiptavina að aðgengi til þeirra
væri með þeim hætti að umferð-
arlög yrðu ekki brot-
in. Síðan segir orð-
rétt:
„Eitt af hlutverkum
Bílastæðasjóðs
Reykjavíkur er að
tryggja að réttur
hvers hóps vegfar-
enda sé virtur og þeg-
ar einn hópur tekur
sig úr og telur sinn
rétt æðri hinum þá er
hinum sama gert að
greiða fyrir það gjald,
stöðvunarbrotagjald.“
Þetta svarbréf Bíla-
stæðasjóðs ber með
sér dæmalausan vald-
hroka. Starfsmönnum
Bílastæðasjóðs ætti að vera ljóst
að þeir sem eru að þjónusta fyr-
irtæki í miðbænum geta ekki, frek-
ar en fyrirtækin sjálf, ráðið því
hvernig aðgengið er. Skipulag mið-
bæjarins hefur verið að þróast í
gegnum tíðina og engin leið að fara
fram á að sendibílstjórar, þótt öfl-
ugir séu, breyti nokkru þar um.
Það að Bílastæðasjóður segði að
sendibílstjórar teldu sinn rétt
„æðri“ öðrum sem fara um svæðið
lýsir best viðhorfinu sem þessi
stofnun borgarinnar hefur gagn-
vart atvinnubílstjórum. Sendibíl-
stjórar, eins og aðrir bílstjórar
sem þjónusta fyrirtæki í miðborg-
inni, eru hins vegar orðnir lang-
þreyttir á harðfylgi Bílastæðasjóðs
við sektir. Við förum fram á það að
Bílastæðasjóður taki tillit til að-
stæðna í miðbænum og sýni fyr-
irtækjum, og þeim sem þjónusta
þau, sanngirni.
Sanngirni
Ég tel að Bílastæðasjóður hafi
verið stofnaður í byrjun til að gæta
sanngirni og stöðumælar hafi verið
settir til að koma í veg fyrir að
sömu bílarnir einokuðu bílastæði
tímunum saman eða legðu þannig
að óþægindi stöfuðu af. Nú virðist
hins vegar Bílastæðasjóður hafa
breyst í fjárplógsfyrirtæki og öll
sanngirni er fokin út í veður og
vind. Nú er svo komið að margir
sendibílstjórar veigra sér við að
þjónusta fyrirtæki í miðbænum
vegna erfiðra aðstæðna og harð-
fylgis Bílastæðasjóðs við sektir.
Borgaryfirvöld þurfa að fara að
hugsa sinn gang. Með vinstri hendi
lýsa forystumenn borgarinnar yfir
í fjölmiðlum áhyggjum af þróun
miðbæjar Reykjavíkur en með
þeirri hægri gera þeir allt til þess
að koma í veg fyrir að fyrirtæki
geti starfað þar með eðlilegum
hætti. Þau eiga jafnvel í erfiðleik-
um með að fá vörur í hús!
Lengi vel fengu sendibílstjórar
vinnufrið í miðbænum fram að há-
degi virka daga. Auk þess fengu
þeir fyrir nokkrum árum sérstök
spjöld, sem þeir gátu sett í fram-
rúðu bíla sinna, til að vekja athygli
á því að þeir væru að lesta eða losa
bílinn. Nú virðist sem ekkert tillit
sé lengur tekið til þessa þjónustu-
þáttar í miðbænum. Bílastæðasjóð-
ur lætur ekkert tækifæri ganga
sér úr greipum við að afla fjár til
starfsemi sinnar og þar er engrar
sanngirni að vænta.
Trausti, félag sendibifreiða-
stjóra, fer fram á að Reykjavík-
urborg hlutist til um að breyta
stefnu Bílastæðasjóðs varðandi
þennan þjónustuþátt við miðbæ
Reykjavíkur. Við óskum eftir meiri
skilningi og jákvæðni Bílastæða-
sjóðs gagnvart vinnu atvinnubíl-
stjóra. Það væri einn liður í því að
gera miðbæinn betri og öflugri.
Vinnubrögð
Bílastæða-
sjóðs
Eyrún
Ingadóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Trausta, félags sendibifreiðastjóra.
Sektir
Bílstjórar sem
þjónusta fyrirtæki
í miðborginni, segir
Eyrún Ingadóttir,
eru orðnir
langþreyttir á
harðfylgi Bílastæða-
sjóðs við sektir.