Morgunblaðið - 23.03.2001, Blaðsíða 40

LISTIR
40 FÖSTUDAGUR 23. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ

Ársalir- fasteignamiðlun
Ársalir- fasteignamiðlun

Ársalir- fasteignamiðlun
Ársalir- fasteignamiðlun

Björgvin Björgvinsson
Lögg. fasteignasali.
Til leigu 3. og 4. hæð í Lækjargötu 2A
Til leigu er atvinnuhúsnæði á 3. og 4. hæð í
nýbyggingu við Lækjargötu 2A í Reykjavík.
Heildarstærð leigurýmis er 422 fm, þ.a. eru
209 fm á 3. hæð og 213 fm á 4. hæð. Húsnæði
þetta býður upp á mjög spennandi mögu-
leika og leigist í einum hluta eða tveimur.
Báðar hæðirnar eru með mikilli lofthæð og
birtu og án steyptra innveggja, sem býður
upp á ýmsa möguleika varðandi skipulag og
innréttingar. Á 3. hæð eru ca 250 fm svalir til
vesturs sem mögulegt er að nýta í tengslum
við leigurýmið. Sérinngangur og lyfta er frá
Lækjargötu.
Um er að ræða sérlega glæsilegt og vandað
húsnæði með einstaka staðsetningu á einum
mest áberandi stað í miðborg Reykjavíkur.
Stórir útbyggðir gluggar snúa út í Lækjar-
götu með frábæru útsýni yfir gömlu borgina.
Á SÝNINGUNNI Íslenskir stólar
sem nú stendur yfir í Menningarmið-
stöðinni Gerðubergi er teflt saman
fjölbreyttu úrvali stóla frá síðustu öld
sem allir eiga það sameiginlegt að
vera handverk íslenskra hönnuða og
handverksmanna. Sumir stólanna
eru sýningargestum vel kunnir úr
daglega lífinu, hver kannast til að
mynda ekki annaðhvort við „gæru-
skinnsstólinn“ svonefnda eða Sóleyju
Valdimars Harðarsonar? Aðrir stólar
bera það þá með sér að þeim hefur
verið ætlað veigamikið hlutverk í ís-
lenskri menningarsögu og enn aðrir
bera vott um leik skapara síns að lín-
um, formi og litum.
Það er þessi fjölbreytni sem veitir
sýningunni einkar skemmtilegan
blæ. Þróun íslenskrar hönnunar á
síðustu öld er þar að nokkru leyti
rakin með stólum á borð við hvítmál-
aðan furustól sem Völundur hf. fram-
leiddi fyrir Vífilsstaðaspítala við upp-
haf 20. aldarinnar, tekkstól
Skarphéðins Jóhannssonar fyrir
Búnaðarbankann, einföldum skrif-
stofustól Sveins Kjarval og Delta,
krossviðarstól Óla Jóhanns Ás-
mundssonar, svo nokkur dæmi séu
tekin.Vissulega má sjá svip með
mörgum stólanna og getur þá verið
gaman að virða fyrir sér þær breyt-
ingar sem orðið hafa í kjölfar tækni-
framfara og tískubylgja síðustu ald-
ar.
Intac (1996) Péturs B. Lúthersson-
ar, stóll úr krossviði og stálteini, virð-
ist til að mynda um margt vísa á stól
Guðmundar Benediktssonar úr járni
og krossviði frá 1956-57. Línur
beggja stóla eru einfaldar og grannar
og óneitanlega svipur með þeim.
Báðir bera þeir þó einnig merki síns
tíma. Ávalar og bogadregnar línur í
setu stóls Guðmundar eiga vel heima
á sjötta áratugnum á meðan fer-
hyrnd seta Péturs tilheyrir ekki síður
þeim tíunda.
Undantekningarlítið einkennir
viss einfaldleiki stólana í Gerðubergi,
ef frá eru skildir stólar Guðjóns
Samúelssonar, og hafa þeir yfir sér
frekar norrænt yfirbragð. Sterk línu-
leg hönnun veitir mörgum stólanna
nútímalegan blæ og auðsætt að fáir
íslenskir hönnuðir leita innblásturs í
erlendri menningarsögu fyrri alda.
Stólarnir verða þó flestir einnig að
teljast börn síns tíma og eru þar ekki
undanskildir tískusveiflum hús-
gagnaiðnaðarins frekar en svo margt
annað.
Einfaldur skrifborðsstóll (1958-60)
Sveins Kjarvals, úr járni og kross-
viði, á til að mynda vel heima á sjötta
áratugnum líkt og mahónístóll Þor-
kels G. Guðmundssonar (1970) ber
sterk einkenni þess áttunda. Sterk-
legir og breiðir rauðbrúnir armar
þessa kassalaga stóls með svart-hvít-
munstraðri setu vekja óneitanlega
upp skýra mynd af þeim tíma, þótt
línuleg hönnunin stólsins hafi að
mörgu leyti einnig haldið sér vel.
Stóll Sveins kemur þá án efa ekki síð-
ur mörgum kunnuglega fyrir sjónir
en Sveinn var áberandi í íslenskri
húsgagnahönnun á sjötta áratugnum
og ekki ólíklegt að hönnun hans megi
enn finna á mörgumíslenskum heim-
ilum í dag.
Með sýningunni Íslenskir stólar er
reynt að sameina sögusýningu og
sýningu á nútímahönnun. Sú sam-
tvinnun skilar sér þó ekki til fullnustu
– sögusýning nyti sín þar betur með
auknum upplýsingatexta. Þess í stað
verður Íslenskir stólar eins konar óð-
ur til íslenskrar hönnunar og er þessi
uppsetning stóla yngri og eldri hönn-
uða í sambland við verk handverks-
manna skemmtileg á að líta, þó að
ósekju hefði hún efalítið notið sín bet-
ur í stærra sýningarrými. Hér ægir
saman öllum stærðum og gerðum
stóla sem vekja spurningar um feg-
urðarstaðla, tískusveiflur, nytsemi
húsgagna og listrænt gildi þeirra.
Sá mikli fjöldi stóla sem sýningin
hefur að geyma kemur gestum e.t.v.
ekki hvað síst á óvart og ber kannski
að líta á það sem þarfa áminningu um
þá grósku sem virðist einkenna ís-
lenska hönnun.
Apollo Gunnars Magnússonar er
skemmtilegt dæmi um slíkt. Stóllinn
sá er hringlaga í laginu, unninn úr
krossviði með appelsínurauða setu.
Apollo sem er frá 1968, tímabili er
Gunnar tók öðrum þræði mið af því
sem var að gerast úti í geimnum, hef-
ur til að mynda um margt haldið
ferskleika sínum og framtíðarsvip,
ekki hvað síst fyrir þessa lögun er
Gunnar nefndi „vélræna“.
Hugmyndin að Delta, fellistól Óla
Jóhanns Ásmundarsonar sem nú í
haust prýddi íslenska sýningarskál-
ann á Expo-heimssýningunni, er þá
ekki síður skemmtilegt dæmi. En við
gerð Delta virðist Óli leita til hins ein-
nota þjóðfélags samtímans. Kross-
viðarstóllinn, sem er vatnsheldur og
búinn þeim kosti að leggja má hann
saman og halda á honum undir hend-
inni, vekur þannig með lögun sinni
upp þá tilfinningu að um sé að ræða
húsgagn úr pappaspjaldi sem ekki sé
ætlað varanlegt líf þótt efni stólsins
beri vitni um annað.
Stóll Pálmars Kristmundssonar
(1991) gengur þá jafnvel skrefinu
lengra og er notagildi húsgagnsins
hér ekki lengur hluti af myndinni.
Pálmar, sem er líklega þekktari sem
arkitekt en húsgagnahönnuður, hef-
ur þar með búið til tilbrigði við stól-
formið. Stálgrind með strengdum
stálvírum minnir þannig vissulega að
forminu til á stól en hér er hann orð-
inn að skúlptúr – eins konar tilbrigði
við form, burð og rými húsgagnsins.
Flestir eru stólarnir þó hefðbundnari
að lögun þó að þeir beri grósku ís-
lenskrar hönnunar oft ekki síður
vitni og þá gjarnan með vali hönnuða
á efnivið sínum.
Kólibrí, stóll Ara Más Lúðvíksson-
ar, hefur þannig yfir sér sportlegt yf-
irbragð. Grind stólsins virkar einkar
létt, gerð úr bogadregnu stáli og hef-
ur hér skærgulur nælondúkur verið
valinn sem efni í setuna. Fyrir vikið
er yfirbragð Kólibrí sportlegt og úti-
vistarlegt. Stóll Þórdísar Zoëga
(1992), sem um margt er hefðbund-
inn borðstofustóll, fær þá sparilega
áferð með selskinnssetu er virkar vel
með járngrind stólsins. Í Tangó Sig-
urðar Gústafssonar er þá teflt saman
ask og rauðmáluðu járni í óvenjuleg-
um stólkolli sem hefur yfir sér yfir-
bragð níunda áratugarins.
Það er skemmtilegur vísir að ís-
lensku hönnunarsafni sem fyrir augu
ber í Gerðubergi og ljóst að hér er um
vaxandi atvinnugrein að ræða.
Spurningar um notagildi og list leita
þá gjarnan á hugann, ekki síður en
þær miklu breytingar sem átt hafa
sér stað í íslenskum iðnaði og menn-
ingu frá því stólar þeirra Guðjóns
Samúelssonar og Einars Jónssonar
litu fyrst dagsins ljós.
Stóll Einars (1923-30), sem sagan
segir að hann hafi látið smíða úr viðn-
um úr kössunum sem notaðir voru til
að flytja skúlptúra hans til landsins,
ber þannig sterkan svip af stólahönn-
un Charles Macintosh og ljær hátt
bakið einfaldri, svarmálaðri furunni
virðuleik.
Ráðherrastóll Guðjóns (1925-30)
leitast þá ekki síður við að ná fram
lotningu frá áhorfendum. Stóllinn,
sem útskorinn var af Ríkharði Jóns-
syni, er táknum hlaðinn, en við gerð
hans leitar Guðjón á mið evrópskrar
menningar og reynir að framkalla
þannig sams konar lotningu meðal
samlanda sinna fyrir ríkisvaldinu og
kóngafólki var ætluð. Birkistóllinn
(1930) sem sérhannaður var fyrir há-
tíðarsal Háskóla Íslands, úr íslensku
birki og rauðu plussi, er einfaldari að
gerð. Hátt bak í keisarstíl áréttar þó
engu að síður að æðstu menntastofn-
un landsins skuli sýnd viss virðing.
Erfitt er að skoða stóla þeirra Ein-
as og Guðjóns án þess að minnast
bygginga Guðjóns og hugsjóna Ein-
ars um gróskumikið menningarlíf
höfuðstaðarins. Háborgin kann að
hafa látið á sér standa en ekki verður
betur séð en að íslensk menning
standi engu að síður í töluverðum
blóma.
Óður til
íslenskrar
hönnunar
MYNDLIST
M e n n i n g a r m i ð s t ö ð i n
G e r ð u b e r g i
Sýningin stendur til 25. mars
og er opin mánudaga til fimmtu-
daga 10-20, föstud. 11-19, laug.
og sunnud. 13-16.
ÍSLENSKIR STÓLAR
Anna Sigríður Einarsdótt ir
Morgunblaðið/Ásdís
Stóll Pálmars Kristmundssonar.
INGA Elín Kristinsdóttir er lista-
maður mánaðarins í Linsunni en
á þessu ári mun verslunin halda
áfram að tileinka útstill-
ingaglugga sína íslensku lista-
fólki. Hefur þetta vakið athygli
vegfarenda og mælst vel fyrir.
Í glugga Linsunnar í Aðalstræti
eru til sýnis glermyndir Ingu El-
ínar. Útstillingahönnuður er
Birgitte Lúthersson en hún sér
um þennan þátt í starfsemi versl-
unarinnar.
Glermynd í
glugga
Linsunnar