Morgunblaðið - 15.06.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
JIANG Zemin, forseti Kína, átti
fund með Davíð Oddssyni forsætis-
ráðherra og Halldóri Ásgrímssyni
utanríkisráðherra í Þjóðmenningar-
húsinu í gær og sögðu íslensku ráð-
herrarnir meðal annars á fundinum
að þeir hefðu áhyggjur af því að
mannréttindi væru ekki virt í Kína.
Davíð Oddsson sagði að viðræð-
urnar hefðu snúist um mörg mál,
meðal annars viðskipti og samskipti
þjóðanna og alþjóðleg mál á breiðum
grundvelli. Forseti Kína hefði greint
frá viðræðum sínum varðandi deilur
Pakistan og Indlands, rætt hefði ver-
ið um hættu af hermdarverkamönn-
um og fjallað um mannréttindamál.
Ennfremur hefði sæti í öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna borið á góma
og forsetanum greint frá því að Ís-
land óskaði eftir því innan fárra ára,
en auk þess hefði komið fram að Kín-
verjar óskuðu eftir að halda heims-
sýningu í Shanghai.
Varðandi mannréttindamálin
sagði Davíð Oddsson að íslensku ráð-
herrarnir hefðu sagt forsetanum að
þeir hefðu áhyggjur af því, rétt eins
og fleiri ríkisstjórnir, að mannrétti
væru ekki virt í Kína. Hinsvegar
hefði verið eftir því tekið að Kína
hefði undirritað alþjóðlega samninga
um slík mál og Íslendingar væntu
þess að þeim yrði hrint í framkvæmd
en enn væri víða pottur brotinn. For-
setinn hefði hlustað af kurteisi eins
og gert væri í svona viðræðum, en
hann hefði ekki tekið aðfinnslunum
sérstaklega vel og hefði skýrt sín
sjónarmið. Íslensku ráðherrarnir
hefðu lagt áherslu á almennu gildin
og að þau væru algild og hlytu að
byggjast á lýðræði eins og reynslan
og sagan sýndu. Hins vegar hefði
ekkert verið rætt um Falun Gong.
Að öðru leyti sagði Davíð Oddsson
að einkum hefði verið rætt um mál
sem snertu beint hagsmuni Íslands.
Tollar á sjávarafurðir hefðu sérstak-
lega verið nefndir í því sambandi og
hefði komið fram að Íslendingar
teldu ástæðu til að breyta þeim eftir
að Kínverjar væru komnir inn í Al-
þjóðaviðskiptastofnunina, WTO.
Eins hefði komið fram að æskilegt
væri að tækniþekking Íslendinga í
t.d. álmálum nýttust í Kína.
Forsætisráðherra sagði að á svona
fundum væri lögð áhersla á aukna
samvinnu og reynslan sýndi að þeir
skiluðu sér niður í kerfið, ekki síst í
löndum eins og Kína, og væru því
þýðingarmiklir.
Fundinum var flýtt um þrjá og
hálfan tíma miðað við útgefna áætl-
un. Davíð Oddsson sagði að dagskrá-
in væri á hreyfingu og það hefði ver-
ið sameiginleg ákvörðun Kínverja og
Íslendinga að breyta fundartíman-
um og hafa fundinn í beinu framhaldi
af viðræðum forsetans við forseta Ís-
lands.
Hreinskilnar og
gagnlegar viðræður
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra sagði að í viðræðunum hefði
verið farið yfir atriði sem hefðu áður
verið til umræðu við Kínverja, m.a. í
opinberri heimsókn sinni til Kína í
fyrrahaust. Þar hefði verið rætt um
aukin viðskipti og þá áherslu sem Ís-
lendingar legðu á tollalækkanir sjáv-
arafurða í Kína til að ná meira jafn-
vægi í viðskipti þjóðanna. Mikil
áhersla væri jafnframt lögð á sam-
vinnu í jarðhitamálum og ferðamál-
um. Kínverskir ráðamenn hefðu líst
því yfir hér að þeir væru tilbúnir til
að heimila Kínverjum í miklu meira
mæli að koma hingað til lands en tak-
markanir hefðu verið á því.
Utanríkisráðherra hitti utanríkis-
ráðherra Kína í fyrrakvöld og sagði
Halldór Ásgrímsson að þeir hefðu
átt mjög góðar viðræður um alþjóða-
mál. Þeir hefðu rætt mjög ýtarlega
um Mið-Austurlönd, og um Indland
og Pakistan á löngum fundi. Mann-
réttindamál hefðu komið upp í þess-
um samtölum og staða Taívans, en
viðræðurnar hefðu verið hreinskiln-
ar og gagnlegar.
Halldór Ásgrímsson sagði að for-
seti Kína og aðrir forystumenn hefðu
hlustað á skoðanir Íslendinga varð-
andi mannréttindamál. Þeir legðu
mikla áherslu á mismunandi menn-
ingu, mismunandi staðhætti og mis-
munandi hugsun og teldu að það
væri mikilvægt að þjóðirnar virtu
menningu og hætti hvorrar annarr-
ar. Þar af leiðandi litu menn á mann-
réttindamál með mismunandi hætti
út frá eigin venjum og menningu.
Hins vegar sagði Halldór að sér
hefði fundist auðvelt að ræða þessi
mál opið við kínverska ráðamenn og
það væri afskaplega verðmætt að
hægt væri að ræða þau af hreinskilni
vegna þess að mannréttindamál
væru ekki einkamál hvers lands
heldur alþjóðleg mál, sem öllum
kæmi við hvar sem væri í heiminum.
Forsætisráðherra og utanríkisráðherra áttu fund með forseta Kína í Þjóðmenningarhúsi
Áhyggjur af
mannréttinda-
málum í Kína
Morgunblaðið/Þorkell
Jiang Zemin, forseti Kína, og Davíð Oddsson forsætisráðherra takast í
hendur að loknum viðræðum í Þjóðmenningarhúsinu í gær.
ÓLAFUR Ragnar Grímsson, for-
seti Íslands, tók á móti Jiang Zem-
in, forseta Alþýðulýðveldisins
Kína, á Bessastöðum fyrir hádegi í
gær og ræddu forsetarnir þróun
mannréttinda og lýðræðis í heim-
inum, auk samskipta Íslands og
Kína. Að fundi loknum ræddi Ólaf-
ur við íslenskt og kínverskt fjöl-
miðlafólk og sagði hann að fund-
urinn með forsetanum hefði verið
bæði efnis- og árangursríkur.
Ólafur taldi að heimsóknin væri
staðfesting á auknum tengslum
milli landanna og grundvöllur að
nánari samskiptum. „Heimsóknin
gefur þjóðunum, bæði okkur og
þeim, tækifæri til að kynnast sjón-
armiðum hvorrar annarrar. Ég tel
að heimsókn forseta Kína til okkar
sé viljayfirlýsing um að efla tengsl-
in,“ benti hann á og áréttaði mik-
ilvægi þess, þar sem Kína eigi eftir
að verða eitt helsta hagkerfi 21.
aldarinnar.
Að sögn Ólafs ræddu forsetarnir
ítarlega um stöðu mannréttinda og
lýðræðis í heiminum sem og í Kína.
Ólafur lagði áherslu á að það væri
Íslendingum mikið kappsmál að sjá
mannréttindi og lýðræði aukast um
allan heim. Hann benti á að kín-
verski forsetinn hefði verið sam-
mála um mikilvægi heimsókna af
þessu tagi. Hann hafði einnig kom-
ið inn á áhuga manna á þróun lýð-
ræðis og stöðu mannréttinda í
Kína og hefði tekið undir mikilvægi
þess að vinna að aukinni þróun
mannréttinda. Ólafur sagði að for-
setinn hefði sagt að menn yrðu
jafnframt að skilja að slík þróun
gæti tekið langan tíma í mann-
mörgu ríki eins og Kína, þar sem
fátækt væri mikil. Það væri auð-
veldara að þróa lýðræði í fámenni
eins og á Íslandi. „Ég vakti hins
vegar athygli á því að aðalatriðið
væri að málefnin þróuðust í réttar
áttir. Mér finnst það vera mjög
mikilvægt að hafa haft þetta tæki-
færi til að ræða við forseta Kína
um stöðu mannréttinda og lýðræð-
is í Kína og að hafa getað komið
sjónarmiðum Íslendinga á fram-
færi,“ benti Ólafur á.
Fengu ríkan rétt til að
koma sjónarmiðum
sínum á framfæri
Ólafur var spurður hvort hann
teldi að ákvörðun íslenskra stjórn-
valda um að meina mótmælendum
að koma til landsins hefði verið
rétt og benti Ólafur þá á mikilvægi
þess að rétturinn til mótmæla væri
virtur. „Hins vegar höfum við við
þessa heimsókn staðið frammi fyrir
nýju vandamáli sem við höfum ekki
áður þurft að eiga við. Nú flykkjast
til landsins hópar sem koma hingað
gagngert til að mótmæla, það hef-
ur aldrei gerst,“ bætti hann við og
minntist á hversu vanbúin við vær-
um til að taka við slíkum hópum.
„Kjarni málsins er samt sá að
fulltrúar þessara hópa hafa fengið
ríkan rétt til að koma sjónarmiðum
sínum á framfæri.“
Ólafur sagði það ánægjulegt
hvað samfélagið og fjölmiðlar væru
opin fyrir sjónarmiðum fólks, en
sagði að skoða þyrfti hvernig hægt
væri að sameina þau grundvallar-
atriði, að þjóðin varðveiti réttinn til
andhófs en geti jafnframt átt sam-
skipti við aðrar þjóðir þannig að
þau séu öllum til framdráttar.
Aðspurður hvort ekki væri ótrú-
verðugt að leggja áherslu á lýðræði
í viðræðum á sama tíma og fólki
væri meinað að mótmæla, sagði
hann að það væri fullkomlega trú-
verðugt að halda sjónarmiðum lýð-
ræðis uppi. Íslendingar væru ekki
að taka upp vinnubrögð einræð-
isstjórna í samskiptum sínum við
fylgismenn Falung Gong og sagði
að margar mótmælahreyfingar
hefðu fagnað því að fá jafn greiðan
aðgang að fjölmiðlum og jafn ríku-
leg tækifæri til að koma skoðunum
sínum á framfæri, líkt og meðlimir
Falun Gong hefðu fengið.
Þegar Ólafur var spurður hvort
forsetarnir hefðu rætt alþjóðlega
hryðjuverkastarfsemi, sagði hann
að það sýndi ef til vill bjartsýni að
þeir hefðu ekkert komið inn á
hryðjuverkastarfsemi í viðræðum
sínum eða breytta heimsmynd eftir
11. september.
„Varðandi einstök efnisatriði þá
ræddum við ítarlega nauðsyn þess
að efla samstarf í sjávarútvegi.
Kínverjar geta lært margt af Ís-
lendingum sem standa mjög fram-
arlega á því sviði,“ hélt hann áfram
og sagði að einnig hefði verið rætt
um samvinnu á sviði jarðhita, en ís-
lensk orkufyrirtæki hafa átt í við-
ræðum við Kínverja um jarðhit-
anýtingu. Ólafur sagðist hafa skýrt
afstöðu Íslendinga í því efni, en
kínverski forsetinn hefði sagt að
hann myndi beita sér fyrir því
sjálfur að niðurstaða þeirra við-
ræðna yrði jákvæð og taldi Ólafur
það afdrifaríkt framlag til þeirra
viðræðna.
Loks ræddu forsetarnir sögu,
menningu og náttúru Íslands, auk
samskipta þjóðanna á sviði lista,
menningar og bókmennta. Í Kína
þurfa lönd að fá formlega viður-
kenningu sem áfangastaður ferða-
manna, en slíkur samningur trygg-
ir streymi kínverskra ferðamanna
og sagði Ólafur að kínverski forset-
inn ætli að beita sér fyrir því að Ís-
land fái slíka viðurkenningu.
Fundur Ólafs Ragnars Grímssonar, forseta Íslands, og Jiang Zemin, forseta Kína, á Bessastöðum
Morgunblaðið/Arnaldur
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, og Jiang Zemin, forseti Kína,
heilsast á tröppum Bessastaða við upphaf fundar þeirra í gærmorgun.
Ræddu stöðu
mannréttinda og
þróun lýðræðis