Morgunblaðið - 15.06.2002, Blaðsíða 45

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ 2002 45
því að þið væruð sko alvöru amma
okkar og afi. Þið kennduð okkur að
spila svartapétur, veiðimann og
manna. Við sátum við rauða eldhús-
borðið og spiluðum, borðuðum
kremkex og bestu kleinur í heimi úr
Mackintosh-dollu og drukkum
mjólk. Svo fórum við í gönguferðir
austurmeð, út að Hundakofalæk,
nánast á hverjum degi.
Èg var líka mikið ein hjá ykkur í
nokkrar vikur á sumrin. Þegar ég
vaknaði á morgnana varst þú alltaf
komin á fætur löngu á undan öllum
öðrum og byrjuð að stússa eitthvað.
Ef ég vaknaði snemma gat ég náð
þér þar sem þú stóðst við eldavélina
í vínrauðum slopp að elda þér hafra-
graut. Èg man þegar konur komu í
heimsókn og þú spáðir fyrir þeim í
spil. Stundum fór ég með þér yfir til
Böggu, þið spáðuð hvor fyrir ann-
arri á meðan ég sat og horfði á.
Èg leit alltaf svo upp til þín, eitt
sinn átti ég þá ósk heitasta að eign-
ast krumpugalla eins og þú áttir,
mamma leitaði og leitaði að slíkum
galla en ekkert gekk. Svo loksins
fékk ég bleikan og bláan krumpu-
galla frá Guðrúnu sem hún hafði
fengið frá Maríu, og Vala hefur ef-
laust átt hann á undan henni. Við
mamma settum nýtt stroff á hann
og mér fannst ég vera eins fín og þú.
Við sátum oft tvær úti í garði í
góðu veðri í hvítu sólstólunum með
plastborðið litla á milli okkar og
spiluðum tveggja manna vist. Það
var eiginlega spilið okkar. Èg fór
líka oft með þér á kóræfingar og
þegar þið voruð að syngja í messum
sat ég með ykkur í kórnum. Þú
hafðir svo gaman af tónlist og dansi.
Þegar við Sigrún komum í heim-
sókn til ykkar afa á Hrafnistu sung-
um við og tókum sporið með þér.
Sigrún spilaði undir á fiðluna og afi
rifjaði upp gömul lög.
Elsku amma mín, ég er svo stolt
af því að heita í höfuðið á þér og
vona að ég hafi erft eitthvað af
sjarmanum þínum, þótt ekki væri
nema smábrot. Takk fyrir allt.
Þín nafna
Valgerður Pálmadóttir.
Hinn 6. júní barst mér andláts-
fregn Valgerðar systur minnar.
Minningarnar vöknuðu ein af ann-
arri. Flestar góðar en þó ein og ein
örlítið ljúfsár.
Ég er næstyngstur 15 barna for-
eldra okkar. Móðir okkar lést af
barnsförum þegar yngsta dóttirin
fæddist og tók ljósmóðirin Kristín
Ingileifsdóttir hana að sér og gekk
henni í móðurstað. Þá voru systk-
inin á heimilinu 14 eftir og Vala eins
og hún var ávallt kölluð, ásamt
systrum okkar, tók þá við heimilinu.
Sýnir það vel þann kjark, dugnað og
fórnfýsi sem hún hafði alla tíð til að
bera.
Ekki var úrvalið af fötum mikið í
þá daga og þegar barnaskarinn var
kominn í háttinn tók Vala til við að
þvo og þurrka plöggin svo hægt
væri að klæða okkur daginn eftir.
Einnig var þá gott að nota næðið til
að setja í ofninn nokkrar formkökur
og brauð sem hvarf eins og dögg
fyrir sólu næsta morgun. Þegar
yngri börnin stækkuðu og urðu
meira sjálfbjarga fór Vala að vinna
utan heimilis á sumrum og eitt sum-
arið tók hún mig með sér í kaupa-
vinnuna og fóru þá flestar hennar
frístundir í að annast mig.
Vala var mér einstaklega góð
systir og raunar sem besta móðir.
Ekki var ég víst alltaf dæll, en að-
eins man ég eftir einu ágreinings-
máli milli okkar systkinanna og var
það síddin á hári mínu, sem mun
hafa verið ljóst, liðað og nokkuð sítt.
Fannst mér það talsvert stelpulegt
og greip til þess ráðs að láta krúnu-
raka mig. Kunni Vala mér litlar
þakkir fyrir uppátækið en fyrirgaf
mér strákapörin eins og allt annað.
Þótti sumum á heimilinu ég oft of-
dekraður og kann svo að hafa verið,
en alltaf tók Vala minn málstað og
hafði haldgóðar afsakanir á taktein-
um. Ekki sleppti Vala hendinni af
mér þótt hún festi ráð sitt og stofn-
aði eigið heimili, því eftir að hún
giftist eftirlifandi eiginmanni sín-
um, Magnúsi Þórðarsyni, dvaldi ég
hjá þeim fyrstu búskaparárin.
Sumarið sem við dvöldumst sam-
an í sveit á Giljum hafði Vala tæki-
færi til að læra að spila á gítar og
stundaði hún námið af miklu kappi
þegar tími gafst til. Síðan þá hefur
gítarinn og söngurinn fylgt henni
gegnum lífið, enda tónlistin hennar
líf og yndi. Var það jafnan fastur lið-
ur þegar við systkinin hittumst að
Vala tók í gítarinn af sinni alkunnu
snilld. Þannig eru þær ófáar stund-
irnar sem hún hefur glatt samferða-
menn sína með söng og gítarslætti.
Svo skein sól í austri,
sveitin fylltist angan.
Í sænginni þinni svafstu
með sigurbros um vangann.
Hvíld er hverjum heitin
hvað sem yfir dynur.
Guð og góðir englar
gæti þín elsku vinur.
(Davíð Stefánsson.)
Mig skortir orð til að lýsa þakk-
læti mínu fyrir allt sem Vala gerði
fyrir mig í gegnum árin og ljóst að
hlutskipti okkar systkinanna hefði
orðið annað og erfiðara ef hennar
hefði ekki notið við.
Þar sem við Steinunn erum stödd
erlendis og getum ekki verið við-
stödd útförina sendum við Magnúsi,
börnum, barnabörnum og öllum að-
standendum innilegustu samúðar-
kveðjur okkar. Við hugsum hlýtt til
ykkar allra á sorgarstund.
Svavar.
Kæra mágkona. Nú á kveðju-
stundu skrifa ég þessar línur til að
þakka þér alla tryggðina og allt hið
góða er þú veittir mér og mínum um
dagana.
Svona er lífið. Einn hverfur í dag
og annar á morgun og aðrir koma í
staðinn. Mér hefur alltaf fundist þið
Maggi vera fastir liðir í tilverunni.
Þú hafðir margt til brunns að
bera. Þú varst glaðsinna og gam-
ansöm, söngelsk og músíkölsk, og
ég gleymi ekki árlegu þorrablótun-
um sem við Jóhann sóttum til ykkar
austur í Vík. Þetta voru góðar
skemmtanir, ekki síst fyrir það að
öll skemmtiatriði voru heimatilbúin.
Þegar skemmtun lauk, fórum við
heim til ykkar og sungum og spil-
uðum fram á morgun. Þú spilaðir á
gítar og Maggi á mandólín. Næsta
dag var svo haldið heim.
Mér þótti gaman að fylgjast með
samvinnu ykkar Magga. Ég ætla að
nefna tvö atriði, annað er að þegar
börnin ykkar voru ung, man ég að
Maggi stóð á sundskýlu í sturtunni
og baðaði börnin hvert af öðru og þú
tóks svo við og þurrkaðir og klædd-
ir þau í náttfötin, og í eldhúsinu var
verkaskiptingin þannig að þú eld-
aðir matinn og Maggi þvoði upp og
gekk frá.
Það er margs að minnast í sam-
bandi við okkar kynni, allt gott og
skemmtilegt.
Ég og mín fjölskylda vottum
Magga bróður mínum og hans fjöl-
skyldu samúð okkar.
Valla mín, ég óska þér svo alls
góðs í framandi heimkynnum.
Borghildur.
Í örfáum orðum vil ég minnast
elskulegrar frænku minnar Val-
gerðar Guðlaugsdóttur.
Frá unga aldri ólst hún upp hjá
afa sínum og ömmu í Kerlingadal í
Mýrdal, þeim Jóni Árnasyni og Val-
gerði Bárðardóttur. Árið 1925 flytja
þau að Háeyri í Vík ásamt föður-
bróður Völu, Bárði, og konu hans
Þóreyju; foreldrum mínum. Jón
Árnason, afi okkar Völu, lést 1926 á
Háeyri í Vík þá 64 ára að aldri. For-
eldrar mínir fluttu í Hjörleifshöfða
árið 1931 ásamt mæðrum sínum
Valgerði og Oddnýju. Valgerður
yngri flutti með þeim og bræður
hennar Jakob og Jón voru mikið í
Höfðanum.
Foreldrar mínir höfðu oft orð á
því hvað þessi systkini hefðu verið
duglegir og góðir unglingar og núna
síðast fyrir nokkrum dögum talaði
mamma mín Þórey um hvað Vala
hefði verið góð stúlka og hjálpað sér
mikið.
Höfðinn hafði verið í eyði í að
minnsta kosti eitt ár og erfitt hefur
það verið að flytja með ung börn á
þennan stað, eyðisand og straum-
þung vatnsföll yfir að fara. Vala
frænka var á þrettánda ári þegar
flutt var í Höfðann. Mamma hefur
sagt mér að það hafi verið ómet-
anlegt að hafa svona góðan ungling
á heimilinu. Vala mín leiddi okkur
öll þrjú systkinin fyrstu sporin.
Íbúðarhúsið í Hjörleifshöfða var
örstutt frá bjargbrúninni og hefur
það vafalaust tekið á taugar fólksins
sú hætta sem því er samfara, ekki
síst Völu minnar sem var ábyrgð-
arfullur og samviskusamur ungling-
ur, en hún hafði fengið í vöggugjöf
einstaklega ljúfa lund, sem hjálpaði
henni trúlega mikið.
Ég man þegar hún fór með okkur
krakkana í berjamó út á Ritaberg.
Fyrst var farið að athuga hvort ber-
in væru að verða þroskuð og síðan
biðum við eftirvæntingafull eftir
Smalasunnudegi, því þá mátti byrja
að tína.
Mér finnst ég muna eftir þegar
Vala fór á sandinn að veiða fýl og
kom með klyfjaðan hest heim, það
fannst mér mikið afrek.
Foreldrar mínir flytja aftur til
Víkur 1936. Vala fór um það leyti til
foreldra sinna, sem bjuggu í Vík.
Árið 1938 deyr móðir Valgerðar frá
mörgum ungum börnum. Systurnar
Vala og Gunna tóku að sér að sjá um
heimilið hjá föður sínum. Með dugn-
aði og myndarskap leystu þær verk-
efnið farsællega.
Árin liðu og hvar sem Vala
frænka fór bar hún með sér ljúft og
elskulegt viðmót, vildi öllum gera
gott, var glaðsinna og skemmtileg.
Hún hafði fallega söngrödd og var
meðlimur í kirkjukórnum í Vík í
fjöldamörg ár. Það var oft glatt á
hjalla í Guðlaugshúsi þegar hún
spilaði á gítarinn og hreif gestina
með sér í söng og gleði.
Ég minnist þess hvað Vala og
hennar elskulegi eiginmaður,
Magnús Þórðarson, tóku ákaflega
vel á móti okkur þegar við vorum á
ferðinni í Vík. Þau umvöfðu okkur
með kærleika sínum og góðvild sem
við þökkum fyrir og vottum Magga
mínum og fjölskyldunni innilega
samúð.
Vala mín var gæfusöm, átti góðan
eiginmann, myndarleg og góð börn.
Minningin um Völu frænku er
tengd kærleika, hlýju og góðvild
sem aldrei gleymist.
Sigrún S. Bárðardóttir.
Komdu og skoðaðu’ í kistuna mína
í kössum og handröðum á ég þar nóg,
sem mér hafa gefið í minningu sína
meyjarnar allar, sem brugðust mér þó.
Í handröðum þessum ég hitt og þetta’ á,
Sem heldur en ekki er fróðlegt að sjá.
Tra-la-la-la-la-la-o.s.frv.
(Þýð. Páll Ólafsson.)
Í hvert sinn, sem ég syng eða
heyri þetta lag sungið, dettur mér í
hug Vala frænka. Engin furða, hún
kenndi mér eins og mörgum ung-
lingnum í Vík að spila á gítar,
„vinnukonugripin“. Þetta var fyrsta
lagið sem ég og sjálfsagt fleiri lærð-
um að spila „eftir eyranu“, eins og
sagt var, hjá Völu frænku. Í mínum
huga er hún og verður ein margra
kvenna, sem hafa mótað líf mitt á
jákvæðan hátt. Fyrir það er ég
ákaflega þakklát. Hún var yndisleg
kona, hafði þá kvenkosti sem allar
konur vilja bera. Gott skap, söng í
kirkjukórum í Vík, spilaði á gítar,
saumaði falleg föt, bakaði góðar
kökur, eldaði góðan mat og spáði í
spil og bolla. Ég hef aðeins þekkt
tvær konur, sem urðu undarlegar til
augnanna, þegar þær spáðu. Það
voru mamma og Vala frænka. Ég fæ
enn gæsahúð af tilhugsuninni um
það, þegar þær spáðu, hvílíkir dá-
semdartímar. Þessir liðnu tímar lifa
í hjörtum okkar og eru gimsteinar
minninganna.
Vala frænka og Maggi tóku mig,
sveitastelpuna, inn á heimili sitt,
þegar ég hóf skólagöngu í Vík. Þótt
þröngt væri þá á heimilinu, töldu
þau það sjálfsagt. Ég varð ein af
„krökkunum“ og af þolinmæði og
þrautseigju tókst Magga að aðstoða
mig við lærdóminn og troða í minn
þykka haus málfræði og öðrum
námsefnum, sem ég bý að enn í dag.
Vala frænka og krakkarnir sáu um
annað. Síðar þegar fjölskylda mín
flutti í Víkina urðu nokkur skref á
milli húsa okkar.
Með þessum fátæklegu minning-
arbrotum langar mig til þess að
þakka ykkur fjölskyldunni af öllu
hjarta. Elsku Maggi, Guðlaug, Sol-
veig, Þórður, Unnur, Gerður og
Pálmi, það er yndislegt fyrir ykkur
og fjölskyldur ykkar að hafa átt
slíka konu sem Völu frænku. Guð
blessi minningu hennar.
Ykkar
Sigrún Ósk Ingadóttir
og fjölskylda,
Vogagerði, Vogum.
Þá er Vala mín farin og ég sakna
hennar mikið. Hún var góð vinkona
mín frá því að ég hitti hana fyrst níu
ára gömul. Það var einmitt aðals-
merki hennar hvernig hún kom
fram við börn, alltaf sem jafningja.
Vala og Maggi voru vinafólk pabba
og mömmu og mikill samgangur þar
á milli, þau tóku okkur öllum opnum
örmum þegar við fluttum til Víkur
árið 1955. Sú vinátta hefur alltaf
haldist og aldrei borið skugga á.
Mér þótti mjög vænt um Völu og
Magga og heimsótti þau oft. Alltaf
var gott að koma til þeirra, sitja í
hlýlegu eldhúsinu og drekka með
þeim kaffi og oftar en ekki gæða sér
á gómsætum pönnukökum og klein-
urnar hennar Völu voru þær bestu í
heimi. Vala spáði oft fyrir okkur
stelpunum þegar við vorum ung-
lingar, svona í gríni og sagði bara
það sem maður vildi heyra, fram-
tíðin alltaf björt og spennandi. Árið
1985 eignaðist ég yngstu dóttur
mína, Hjördísi, og Vala og Maggi
tóku þátt í gleði okkar. Hjördís varð
eins og ein af barnabörnum þeirra.
Þau pössuðu hana frá því að hún var
eins og hálfs árs og eftir að hún elt-
ist og byrjaði í skóla átti hún alltaf
athvarf hjá þeim þegar hún vildi.
Mér þótti stundum nóg um þegar ég
kom að sækja hana, en þá voru vin-
konurnar oft með henni, einu sinni
taldi ég sex stelpur þar inni. Vala
var mjög músíkölsk, spilaði á gítar
og hafði fallega söngrödd. Hún söng
lengi í kirkjukórnum og ég veit að
allir þeir sem unnu með henni þar
eru mér sammála um að ekki var
hægt að hugsa sér betri kórfélaga.
Þegar kórinn kom saman til að
skemmta sér var Vala hrókur alls
fagnaðar. Og nú er Vala allt í einu
horfin. Við eigum yndislegar minn-
ingar um hana, glaðværð hennar,
ástúð og vináttu. Ég sendi Magga,
börnum, barnabörnum, systkinum
og öllum hennar fjölmörgu vinum
innilegar samúðarkveðjur. Blessuð
sé minning Valgerðar Guðlaugs-
dóttur.
Anna Björnsdóttir.
„Má ég fara út til Völu?“ Mér er í
barnsminni að þetta var sífellt við-
kvæði mitt. Ég var smástelpa og
einbirni en Vala nágrannakona og
margra barna móðir. Hún og fjöl-
skylda hennar öll voru í miklu uppá-
haldi hjá mér. Við áttum heima í Vík
í Mýrdal, við hvanngræna hlíð undir
hömrunum vestast í þorpinu með
tignarlega Reynisdranga skammt
undan, sjávargný við sandströnd og
fýlinn sem söng mann í svefn á sum-
arkvöldum.
Á miðju ári 1948 flutti ég til Víkur
með foreldrum mínum Helgu Ein-
arsdóttur og Oddi Sigurbergssyni.
Við bjuggum í því húsi sem nú er
kallað Brydebúð. Þar var verslun og
skrifstofur Kaupfélags Skaftfell-
inga og jafnframt bústaður kaup-
félagsstjórans og fjölskyldu hans.
Skömmu síðar fluttu í næsta hús
hjónin Valgerður Guðlaugsdóttir og
Magnús Þórðarson loftskeytamað-
ur ásamt dætrum sínum Guðlaugu
og Solveigu sem voru lítið eitt yngri
en ég. Fljótlega bættust tvö börn
við, þau Þórður og Unnur. Seinna
tvö önnur, Pálmi og Gerður. Þetta
var lítið hús fyrir stóra fjölskyldu,
en hvort heldur var þá eða eftir að
byggt var við það voru þar alltaf all-
ir velkomnir og nóg pláss eins og
gjarnan er á heimilum þar sem býr
gott fólk og hjartahlýtt.
Magnús og faðir minn þekktust
frá árum áður. Þeir voru báðir
Austfirðingar, jafnaldrar og fjar-
skyldir. Milli fjölskyldna okkar
mynduðust strax náin tengsl og
hófst þar vinátta sem hefur haldist
fram á þennan dag og aldrei borið
skugga á. Vorum við nágrannar í
hartnær tvo áratugi. Móðir mín og
Vala áttu skap saman og voru mikl-
ar vinkonur. Í amstri hversdagsins
voru þær hvor annarri stoð. Dag-
legur kaffisopi eftir hádegismatinn
var fastur liður og oft slegið á létta
strengi. Sjálf var ég skokkandi milli
húsa og mætti alltaf blíðu viðmóti
Völu.
Vala var yfirveguð og greind
kona, alveg laus við tilgerð og yf-
irborðsmennsku. Hún var glað-
sinna, einstaklega umvefjandi „og
svo var hún svo skemmtileg,“ sagði
móðir mín þegar við fyrir nokkrum
dögum vorum að rifja upp gamlar
minningar. Heimili þeirra hjóna var
alveg laust við prjál og tildur en á
því ríkti sérstakur menningarbrag-
ur. Þar var skeggrætt og spekúler-
að, lesið og leikið sér. Það var sung-
ið og leikið á hljóðfæri, Vala á
gítarinn en Maggi á mandólín. Þá
var oft mikið fjör. Vala kunni feikn-
in öll af vísum og naut þess að
syngja og Maggi var vel að sér um
marga hluti og víðlesinn. Börnin
voru alin upp í þeim anda. Á sunnu-
dögum áttu þau hjón það til að
bregða sér í betri fötin og fara í
göngutúr með allan hópinn. Alltaf
þegar eitthvað var um að vera var
ég að sniglast í kring og aldrei við
mér amast. Kornungri treysti Vala
mér til að gæta barna sinna þó að
móður minni þætti ég ískyggilega
ung til þeirra starfa. Og ef foreldrar
mínir brugðu sér af bæ vildi ég helst
hvergi vera nema hjá Völu. Þetta
voru góð ár.
Það var jafnræði með þeim hjón-
um og þau voru samhent í flestu.
Maggi vann vaktavinnu á Lóran-
stöðinni á Reynisfjalli og átti því
stundum lausar stundir. Segja má
að hann hafi verið á undan sinni
samtíð að því leyti að hann tók mik-
inn þátt í heimilisstörfum. Allt fór
það honum vel úr hendi þó að einu
sinni brygðist honum bogalistin –
fyrir minn tilverknað – er hann setti
í misgripum lyftiduft í stað kartöflu-
mjöls í rabarbaragrautinn sem við
það varð helst til sprengifimur!
Á þessum tíma var mikið líf í
kringum verslunina í Vík vestast í
þorpinu og þar var einskonar sam-
komustaður þorpsbúa og þeirra
sem erindi áttu þangað úr sveitinni.
Afþreying var fábrotin miðað við
það sem nú er. Leikfélag var þó
starfandi og einnig kvenfélag. Leik-
rit voru sett á svið og ógleymanleg
eru jólaböllin þar sem kvenfélagið
sá um veitingar og ekki síður þrett-
ándagleðin sem allir þorpsbúar
tóku þátt í. Vala tók þátt í þessu
starfi af lífi og sál. Hún tróð stund-
um upp með gítarinn á samkomum
og söng lengi í kirkjukórnum.
En Vala hafði átt sína erfiðu
daga. Hún missti ung móður sína og
þá kom í hennar hlut að annast
heimili fyrir föður sinn og systkini.
Og hún gekk ekki alltaf heil til skóg-
ar en tók mótlæti af sama æðruleysi
og öðru í lífinu. Þegar um hægðist,
börnin flutt að heiman og síðar til
náms erlendis gáfust tækifæri til
ferðalaga. Þess naut Vala mjög. Það
gladdi mig mikið þegar ég bjó um
tíma í Lundi í Svíþjóð og hún dvaldi
hjá Pálma syni sínum í Gautaborg
að hún skyldi sjá sér fært að koma
ásamt tengdadóttur sinni í heim-
sókn til okkar fjölskyldunnar. Þær
voru miklir aufúsugestir.
Frá árinu 1994 hafa þau hjón búið
á Hrafnistu í Hafnarfirði. Þau
ákváðu að flytja frá Vík til að vera
nær sínu fólki, en sérstaklega náið
og kært samband var við börnin öll,
tengdabörnin og barnabörnin. Ást-
ríki þeirra hjóna var ríkulega end-
urgoldið. En þau áttu áfram húsið
sitt í Vík og gátu dvalið þar þegar
þeim svo sýndist. Þangað lágu
sterkar rætur.
Og nú er Valgerður Guðlaugs-
dóttir öll. Hún lést á 84. aldursári 6.
júní sl. Fyrir hönd móður minnar og
fjölskyldu votta ég Magnúsi, börn-
um hans og fjölskyldum þeirra mína
dýpstu samúð. Það var mitt lán að
eiga þau Valgerði og Magnús að öll
mín bernskuár. Eftir lifir minning
um einstaka sómakonu og einbirnið
úr næsta húsi þakkar fyrir sig.
Margrét Oddsdóttir.