Morgunblaðið - 06.04.2003, Blaðsíða 21

Baðlaugin er allstór og djúp. Heiti
lækurinn frá hvernum fellur í hana,
en einnig kalt vatn, sem temprar
mjög hitann í lauginni. Samt er læk-
urinn, sem úr henni fellur fram hjá
túninu í Laugarnesi og svo til sjávar,
volgur. Fyrir neðan baðlaugina eru
tveir eða þrír aðrir staðir, sem hent-
ugir eru til að baða sig í, og eru þeir
notaðir til þess, þegar vatnið í aðal-
lauginni er of heitt á sumrin eða hún
offyllist af fólki, því að margir koma
að Laugarnesi frá nágrannabæjun-
um til þess að taka sér bað í lauginni.
En einkum er laugin þó sótt af far-
mönnum úr Hólminum og starfsfólki
Innréttinganna í Reykjavík á laug-
ardags- og sunnudagskvöldum.
Eflaust voru böðin holl og heilbrigð
tilbreyting en gátu líka verið hættu-
leg ef menn uggðu ekki að sér.
Nokkrir höfðu dáið í laugunum,
„sennilega af ofþenslu blóðsins, þegar
menn sitja of lengi í hitanum“. Sögur
fóru líka af lauslæti og svalli þar um
slóðir, þ.á m. í ferðasögum útlend-
inga, en Sveinn Pálsson sagði bað-
ferðirnar þó öðru fremur saklausa
skemmtun:
ekki veit ég til þess …að þar eigi sér
lauslæti stað í sambandi við baðferð-
ir. Að vísu fara menn þar í bað sér til
skemmtunar og ferðast jafnvel langt
að til þess, bæði karlar og konur, og
auðvitað eru slíkar ferðir skemmti-
legri, ef maður ferðast ásamt stúlku
sinni, en mjög sjaldan fara karlar og
konur í bað saman nema um hjón sé
að ræða. Menn skoða þessar baðferð-
ir ekki öðru vísi en menn í Kaup-
mannahöfn líta á skemmtiferðir út í
Dyrehaven eða að Emilíukeldu, þ.e.
sem saklausa smáskemmtun.
Gera má ráð fyrir að tilkoma Hóla-
vallarskóla hafi töluvert lífgað upp á
bæjarbraginn, að minnsta kosti fyrir
efri stéttirnar í Reykjavík og ná-
grenni. Um það leyti sem skólinn tók
til starfa voru íbúarnir í Kvosinni og
kotunum í kringum 330 talsins. Ekki
er ólíklegt að mikið hafi borið á skóla-
piltum í ekki stærra plássi. Þeir skáru
sig úr og stuðlaði margt að því. Allt í
einu var þangað kominn nýr hópur,
heil hersing menntamanna. Hér við
bættist að piltarnir voru eins klæddir,
nokkurs konar einkennisklæddur
andans her. Þeir klæddust sortaðri
mussu og buxum úr íslensku vaðmáli
sem náðu aðeins niður fyrir hné. Voru
í mórauðum sokkum sýknt en ljós-
bláum heilagt og með skotthúfu á
höfði. Þvílíkir furðufuglar hafa eflaust
komið sauðsvörtum almúganum
spánskt fyrir sjónir fyrst um sinn.
Einnig má gera ráð fyrir því að
óbreyttum bæjarbúum hafi þótt
skólasiðirnir nýstárlegir, svo sem að-
reið á haustin með „signum“ og hróp-
um hjá Elliðaám, á Öskjuhlíð og við
Skólavörðu og skírn nýsveina í laug-
inni í Laugarnesi. Herranóttin hefur
einnig vakið mikla athygli. Hin fyrsta
sem sögur fara af í Reykjavík var að
mestu haldin innan veggja skólans og
aðeins fyrir boðsgesti. Meðal nýjunga
voru sjónleikasýningar; fyrst árið
1791 og hefur hún raunar löngum
verið talin sú hin fyrsta hérlendis.
Óljóst er hvaða atriði úr gleðileik var
þá sýnt en jafnvel talið að Geir Vídal-
ín, þá nýorðinn prestur í Reykjavík,
hafi hjálpað upp á sakirnar með frum-
sömdu leikritskorni sínu „Bjarglaun-
unum“. [ …]
Þetta var hluti af þeirri nýbreytni
og þeim svip sem skólinn og skólapilt-
arnir settu á Reykjavíkurlífið. Í Hóla-
vallarskóla var einnig mikið tilstand
um jól og áramót. Á aðfangadags-
kvöld skreyttu piltarnir skólann ljós-
um með ærnum kostnaði. Alls voru
sett upp um 300 kerti í tvöfalda röð
meðfram gluggum og í ljósahjálma í
loftinu. Á gamlárskvöld héldu þeir
svo brennu skammt frá skólanum á
hæð einni sem þeir kölluðu Vulcan.
Brennan var það stór að hún sást úr
margra mílna fjarlægð. Til hennar
söfnuðu piltar gömlum tunnum og
alls konar timburbraki og helltu tjöru
yfir. Og í náttmyrkrinu var bálköst-
urinn fagur tilsýndar, sérstaklega
þegar hvorki úrkoma né þoka
skyggðu á dýrðina.
Bærinn Reykjavík er enn í frumbernsku en gefur fyrirheit um að geta orðið
mjög fallegur. Leiðangursmenn Stanleys voru lausir við fordóma og litu höf-
uðstað landsins og íbúana jákvæðum augum. Hér eru leiðangursmenn við tjöld
sín í grennd Heklu.
Saga Reykjavíkur – í þúsund ár, 870–
1870, I og II bindi eru eftir Þorleif Ósk-
arsson. Bækurnar, sem eru prýddar
fjölda mynda, eru gefnar út hjá bókaút-
gáfunni Iðunni.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6. APRÍL 2003 21
fást í flestum apótekum
t.d. í Lyfju, Lyf og heilsu,
og í Iljaskinn Háaleitis-
braut.
Fyrir
ferðalagið
Gilofa
2000
Upplagðir fyrir flugið