Morgunblaðið - 06.04.2003, Síða 48

FRÉTTIR
48 SUNNUDAGUR 6. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FAÐIRVORIÐ er átveimur stöðum í Nýjatestamentinu, annarsvegar í Matteusarguð-spjalli, 6. kafla, versum
9-13, þ.e.a.s. í Fjallræðunni, og
hins vegar í Lúkasarguðspjalli,
11. kafla, versum 2-4. Nokkur
munur er þar á bænunum og það
er útgáfan í Matteusarguðspjallli
sem hefur verið bæn kristinna
manna frá ómunatíð.
Orðrétt segir þar í nútímaþýð-
ingu:
En þannig skuluð þér biðja: Faðir vor,
þú sem ert á himnum. Helgist þitt
nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji,
svo á jörðu sem á himni. Gef oss í dag
vort daglegt brauð. Fyrirgef oss vorar
skuldir, svo sem vér og fyrirgefum vor-
um skuldunautum. Og eigi leið þú oss í
freistni, heldur frelsa oss frá illu. [Því
að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin að
eilífu, amen.]
Óljóst er hvort lokasetningin
(innan hornklofa) tilheyrir frum-
gerðinni, því hana vantar í sum
grísku handritanna.
En elstu útgáfu bænarinnar á
íslensku, sem vitað er um, má að
líkindum finna í Íslensku Hóm-
ilíubókinni, sem er frá því á 13.
öld. Þar er bænin svona:
Faðir vor, er ert á himnum. Helgist
nafn þitt. Til komi ríki þitt. Verði vilji
þinn svo sem á himni og á jörðu. Brauð
vort hversdagslegt gefðu oss í dag.
Fyrirgefðu oss skuldir órar svo sem og
vér fyrirgefum skulderum órum. Og
eigi leið þú oss í freistni, heldur leys þú
oss frá illu.
Auk þessa er bænin til í nokkr-
um myndum í ýmsum handritum
íslenskum, en orðalagið þó alls
staðar mjög keimlíkt þessu.
Nýja testamentið var síðan gef-
ið út í heild árið 1540, í þýðingu
Odds Gottskálkssonar, og þar
birtist Faðirvorið í Matteus-
arguðspjalli nánast í sömu gerð
og við notum það, rúmum 460 ár-
um síðar:
Faðir vor, sá þú ert á himnum. Helgist
nafn þitt, til komi þitt ríki, verði þinn
vilji svo á jörðu sem á himni. Gef oss í
dag vort daglegt brauð og fyrirlát oss
vorar skuldir svo sem vér fyrirlátum
vorum skuldunautum. Og inn leið oss
eigi í freistni, heldur frelsa þú oss af
illu. Því að þitt er ríkið, máttur og dýrð
um aldir alda, amen.
Í raun og veru er þessi helg-
asta bæn kirkjunnar upphaflega
svar Jesú við ósk eins lærisveins-
ins, er sagði: „Herra, kenn þú oss
að biðja“ (Lúkasarguðspjall 11:1).
Hún er einnig nefnd „hin Drott-
inlega bæn“, vegna þess að hún
kemur til okkar beint frá meist-
aranum sjálfum. Hún er óaðskilj-
anlegur partur sérhverrar at-
hafnar, þar sem Guð er ákallaður;
við skírn, fermingu, hjónavígslu,
messu, útför. Og er jafnframt á
tungu og vörum í fjölmörgum
öðrum kringumstæðum, ekki
hvað síst á ögurstundum.
Gylfi bróðir minn, sem ungur
fór til sjós og lenti í ýmsu á þeim
vettvangi, sagði mér, að einhvern
tímann hefði skipstjórinn verið
búinn að kalla alla saman út á
dekk; þetta var í miklu óveðri,
holskeflur gengu yfir. Þar voru
skipverjar í einum hnapp, vissir
um að þeir væru að farast. Og
þarna, mitt í angistinni, með ægi-
hramm dauðans yfir sér, báðu all-
ir saman Faðirvorið, einum rómi.
Öllum fannst hinsta stundin vera
komin, ekki möguleiki á neinu
öðru.
En þá gerðist eitthvað. Ofsinn
gaf sig, vindinn lægði, öldurnar
sjötnuðu. Og þeir komust í land
um síðir.
Þetta er bara eitt lítið dæmi af
óteljandi, þar sem leitað hefur
verið á fund almættisins með orð-
um þessarar gömlu, en sígildu,
bænar. Eflaust á margur sjómað-
urinn eitthvað af þessum toga
geymt í minningunni, djúpt í
hjarta sér. Og aðrir fleiri lands-
menn í viðlíka sporum.
Ég lýk þessu í dag með broti úr
hugleiðingu séra Árelíusar Níels-
sonar, frá árinu 1980, sem er að
finna í bókinni Kristnar hug-
vekjur, fyrra bindi. En þar ritar
hann:
Segja má, að í upphafi, tveim fyrstu
orðum þessarar miklu en þó örstuttu
bænar, samt er „Faðir vor“ sjö bænir,
sé kjarni alls kristins dóms, líkt og kím
í frækorni. Tvö fyrstu orðin: „Faðir
vor“ nægir til að tjá hina fegurstu og
fullkomnustu lífsskoðun mannkyns.
Faðir – það er Guð. Krafturinn huldi
en samt alls staðar nálægi, sem mynd-
ar allt og mótar. Allt frá stærstu og
fjarlægustu sól vetrarbrautar til
minnstu frumu í blómi eða barnslíkama
...
Og sambandið við þennan kraft köllum
við bæn. En hann má tjá með hugsun,
andvarpi, tónum, söng og tári. Það er
líkt og tengsl lindar við uppsprettu,
rafljóss og kraftar við orkustöð fossins,
æðar við hjartslátt
barnsins.
Og litla orðið næst við Faðir – Guð.
Orðið „vor“. Það er Faðir okkar. Hin
sameiginlega orkulind lífs og ljóss.
Uppspretta lífsins alls. Ekki aðeins
þeirra, sem taldir eru góðir og göfugir
að manna dómi, hvítra, fagurra. Ekki
aðeins katólskra og mótmælenda, hind-
úa og shita, heldur allra jafnt á jörðu ...
Svartur og hvítur kristindómur er ekki
til heldur aðeins einn, boðskapur elsk-
unnar, hvar og hvernig sem hann birt-
ist. Kjarni hans er kærleikur, sann-
leikur, réttlæti og frelsi.
Tvær æðstu hugsjónir mannsandans
birtast því í orðunum tveim: Faðir vor.
Guðstrúin á sigurmátt hins góða.
Bræðralagshugsjónin, sem birtist í
friði, frelsi og mannréttindum öllum til
handa.
Í Jesú Kristi gildir aðeins guðstrú, sem
ber ávöxt í kærleika.
Faðirvorið
Fyrsta bænin sem Jesús kenndi lærisveinunum
var Faðirvorið, sem er grundvallarbæn kristinna
manna og hefur verið svo allt frá öndverðu.
Sigurður Ægisson lítur á uppruna hennar og sögu.
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
ÚT er komið nýtt tölublað af
Barnagátum. Það inniheldur
krossgátur og annað efni sem
ætlað er byrjendum. Lausn
fylgir hverri gátu. Útgefandi er
Ó.P. útgáfan. Blaðið fæst á öll-
um helstu blaðsölustöðum.
Barna-
gátur
komnar út
DAVÍÐ Oddsson, forsætisráðherra
og formaður Sjálfstæðisflokksins,
opnaði nýjan vef Heimdallar,
Frelsi.is á fundi Heimdallar og SUS
í Valhöll í fyrradag. Á vefnum
verða sagðar fréttir úr stjórmálum,
birtar greinar og pistlar auk þess
sem finna má þar tengla á aðra vef-
miðla, að því er fram kemur í
fréttatilkynningu. Fram að kosn-
ingum verður vefurinn einnig kosn-
ingavefur ungra sjálfstæðismanna.
Ritsjórar og ábyrgðarmenn verða
Jón Hákon Halldórsson og Magnús
Þór Gylfason og aðstoðarritstjórar
Helga Árnadóttir og Ragnar Jón-
asson en alls munu 34 ungir sjálf-
stæðismenn, 16 konur og 18 karl-
menn, starfa við vefinn sem
umsjónarmenn ýmissa málaflokka.
Nýr vefur Heim-
dallar opnaður
Morgunblaðið/Jim Smart