Morgunblaðið - 06.04.2003, Blaðsíða 36

SKOÐUN
36 SUNNUDAGUR 6. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HINN 12. mars síðastliðinn rit-
aði Björk Bjarnadóttir grein í
Morgunblaðið undir fyrirsögninni
„Hvar er fjaran mín?“ og beindi
spurningu sinni til Landsvirkjun-
ar. Í greininni fjallar Björk um
breytingar sem orðið hafa á
fjörum við ósa Blöndu á síðasta
áratug og telur að bráðlega þurfi
að fara að hyggja að byggingu
varnargarða til að stöðva landbrot
við Blönduós. Landsvirkjun hefur
beðið Almennu verkfræðistofuna
að svara greininni en stofan vinnur
nú að úttekt á umhverfisáhrifum
virkjunarinnar.
Sandfjara – grjótfjara
Í grein Bjarkar kemur fram að
þar sem áður var sandfjara við ós-
inn sé nú grjótfjara og telur hún
líklegt að breytingarnar tengist
Blönduvirkjun, en virkjunin tók til
starfa árið 1991. Björk telur að
sandfjaran hafi áður varið strönd-
ina en nú sé orðið nokkurt land-
brot við háan sjávarbakka en uppi
á honum standa íbúðarhús. Aug-
ljóst er að Björk þykir eftirsjá að
sandfjörunni en meginspurning
hennar snýr að því hver beri
ábyrgð á breytingunum og hver
eigi að bera kostnaðinn af mót-
vægisaðgerðum vegna landbrots.
Að auki spyr Björk um það hver
áhrifin muni verða á lífríkið í
Húnaflóa.
Umhverfisáhrif
Blönduvirkjunar
Eins og fram kemur í grein
Bjarkar Bjarnadóttur voru lög um
mat á umhverfisáhrifum ekki kom-
in til sögunnar þegar Blanda var
virkjuð. Þrátt fyrir það fóru fram
töluverðar náttúrufarsrannsóknir
vegna virkjunarinnar. Þær rann-
sóknir sneru reyndar fyrst og
fremst að hlunnindum landeig-
enda, einkum beit á afréttum og
fiskveiðum í ám og vötnum á
áhrifasvæði virkjunarinnar. Ekki
voru gerðar rannsóknir á lífríki í
sjó við ósa Blöndu áður en virkj-
unarframkvæmdir hófust eða held-
ur rannsóknir á rofi eða setmynd-
un við ströndina.
Á síðasta ári ákvað Landsvirkj-
un að gera úttekt á umhverfis-
áhrifum Blönduvirkjunar. Gert er
ráð fyrir að niðurstaða liggi fyrir
síðar á þessu ári.
Aurburður Blöndu
Óumdeilt er að með tilkomu
Blönduvirkjunar hefur aurburður í
Blöndu breyst verulega. Jafnframt
hafa rennslishættir árinnar breyst.
Tilgangur miðlunarlóns er að jafna
rennsli árinnar yfir árið og því
koma ekki vorflóð í hana á sama
hátt og áður. Vetrarrennsli verður
meira og sumarrennsli minna.
Grófasti hluti jökulaursins verður
eftir í Blöndulóni og með tímanum
munu þessar breytingar hafa áhrif
á farveg árinnar allt til ósa.
Ársmeðaltal aurburðar í Blöndu
fyrir virkjun (1951–1990) var 571
þúsund tonn á ári en eftir virkjun
(1992–1997) 63 þúsund tonn á ári
skv. mælingum í Blöndudal. Því
lætur nærri að árlega setjist 500
þúsund tonn af jökulaur fyrir í
virkjunarlónum. Ætla verður að
sandburður við Blönduós fari
smám saman minnkandi þegar far-
vegur Blöndu nær nýju jafnvægi.
Landbrot við Blönduós
Landbrot við Blönduós hefur
lengi verið vandamál. Í aðalskipu-
lagi Blönduóss 1993–2013 er nokk-
uð fjallað um vandann og sýndur
uppdráttur af landbroti á árabilinu
1959–1983 (http://www.blondu
os.com/skipulag/adal/ad11.htm).
Þar er einnig rakin bygging sjó-
varnargarða 1983–1986 og 1990.
Þetta var áður en Blanda var
virkjuð.
Saga fjörunnar á loftmyndum
Af flugmyndum má sjá að sand-
ur við ströndina hefur verið á mik-
illi hreyfingu. Samanburður á
myndum frá 1946, 1958, 1977, 1991
og 1999 sýnir að ströndin hefur
stöðugt verið að breytast. Til að
auðvelda samanburðinn hefur
strandlínan frá 1999 verið dregin
inn á eldri myndirnar.
Flugmyndirnar sýna að tals-
verðar breytingar hafa orðið á
ströndinni við Blönduós undan-
farna áratugi en ekki er sýnilegt
að þær stefni í ákveðna átt. Breyt-
ingarnar ráðast væntanlega að
mestu leyti af veðrum og vindum
og jafnvel einstökum vetrarveðr-
um. Breytingar á ströndinni fyrstu
árin eftir að Blönduvirkjun tók til
starfa virðast ekki meiri en þær
breytingar sem urðu á ströndinni
fyrir virkjun.
Hvers er að vænta?
Með tímanum munu breytingar
á framburði Blöndu hafa áhrif á
ströndina við Blönduós. Ekki er þó
sérstök ástæða til að ætla að land-
brot verði mikið umfram það sem
þarna hefur verið undanfarna
áratugi. Fjörurnar norðan við
Blönduós hafa að mestu verið
varðar með grjótgörðum. Sunnan
árinnar hefur verið gerður grjót-
garður næst ósnum en þar sunnan
við tekur við grjótfjara. Ofan
hennar sér víðast hvar í berar
klappir en upp af fjörunni rísa
fornir sjávarhjallar.
Gera má ráð fyrir að Blanda hafi
verið jökulvatn síðustu 3.000–4.000
ár. Á þeim tíma hefur ánni ekki
tekist að setja mark sitt á strönd-
ina við ósinn og sandur sem þang-
að berst hefur skolast burtu jafn-
harðan. Áður en jöklar tóku að
stækka hér á landi fyrir 3.000–
4.000 árum má reikna með að jök-
ulþáttur Blöndu hafi verið harla
lítill. Því má ætla að í um 6.000 ár
eftir lok ísaldar hafi hafaldan mót-
að ströndina við Blönduós án þess
að sandburður kæmi þar við sögu.
Undir lausu gjóti í fjörunni sunnan
við ósinn er grunnt á klöpp og því
er ströndin nokkuð vel undir það
búin að takast á við sjávarrofið
þegar sandburður minnkar í
Blöndu.
Virkjun Blöndu mun með tím-
anum hafa áhrif á sandburð við ós
Blöndu og sennilega er þeirra
áhrifa þegar farið að gæta. Ekkert
bendir þó til að þar sé í uppsigl-
ingu stórfellt landbrot af þessum
sökum.
Flugmyndir af Blönduósi frá ýmsum tímum. Strandlínan frá 1999 hefur verið dregin inn á myndirnar til viðmið-
unar. Birt með leyfi Landmælinga Íslands.
FJARAN VIÐ BLÖNDUÓS
OG UMHVERFISÁHRIF
BLÖNDUVIRKJUNAR
„Óumdeilt
er að með
tilkomu
Blönduvirkj-
unar hefur
aurburður í Blöndu
breyst verulega. Jafn-
framt hafa rennsl-
ishættir árinnar
breyst.“
Eftir Sigmund
Einarsson
Höfundur er jarðfræðingur hjá
Almennu verkfræðistofunni.
HÚSNÆÐI ÓSKAST TIL KAUPS
SKEMMUVEGUR
- NÝJA BYKÓHÚSIÐ
SKEIFAN - VERSLUNAR-
OG LAGERHÚSNÆÐI
Til leigu eða sölu er mjög rúmgott og bjart 270 fm verslunarhúsnæði,
ásamt u.þ.b 460 fm kjallara sem hefur innbyggðan innkeyrsluramp.
Engar burðarsúlur í húsnæðinu, sem er mikill kostur og eykur mjög
nýtingu hennar. Bjart og snyrtilegt verslunarhúsnæði með stóra versl-
unarglugga bæði til austurs og suðurs. Inngangar eru þrír. Það er því
ekkert því til fyrirstöðu að skipta plássinu upp í smærri einingar. Selst
/leigist saman eða í sitthvoru lagi.
Í þessu vel staðsetta húsi er til sölu 675 fm húsnæði á jarðhæð.
Góð aðkoma og næg bílastæði. Auðvelt er að skipta húsnæðinu
upp í fimm 125 fm einingar með innkeyrsluhurðum. Góð loft-
hæð. Laust 1. apríl. Áhv. 27 millj.
Öflug félagasamtök í Reykjavík óska eftir 500-700 fm húsnæði
til kaups miðsvæðis í borginni undir starfsemi sína. Æskilegt að
húsnæðið sé sýnilegt og liggi vel við almenningssamgöngum.
HVERAGERÐI
Opið hús í Heiðarbrún 54
Tvílyft parhús, 168,5 fm auk 20,7 fm. bíl-
skúrs. Fjögur svefnherbergi, þar af eitt inn
af forstofu. Suðurlóð, verönd með heitum
potti. Verð aðeins 15,5 milljónir.
Kjarakaup.
Katrín og Theodor verða með opið hús
og taka á móti fólki
milli klukkan 14 og 18 í dag.
Allar nánari upplýsingar gefur
Halldór í síma 897 3196.
Opið virka daga kl. 9-18
laugard. kl. 12-14
Skúlagata 17
Sími 595 9000
Fax 595 9001
holl@holl.is
www.holl.is