Morgunblaðið - 06.12.2003, Qupperneq 16

ERLENT
16 LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
KARIN Rieckhof, sem sjálf ber
barn undir belti, leggur hér hönd
á „Ófríska engilinn“, eina af
mörgum dálítið framúrstefnu-
legum englamyndum eftir ýmsa
listamenn. Verða þær sýndar yfir
jólin í þýska bænum Eckernförde
en síðan boðnar upp til styrktar
Barnahjálparsjóði Sameinuðu
þjóðanna.
AP
„Ófríski engillinn“
„VIÐ viljum að ykkur takist ætl-
unarverk ykkar,“ sagði Henry Kiss-
inger, þáverandi utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, við argentínskan
starfsbróður sinn, Cesar Augusto
Guzzetti, í október 1976 – nokkrum
mánuðum eftir að herforingjastjórn-
in í Argentínu hóf ofsóknir gegn
vinstri mönnum og öðrum stjórn-
arandstæðingum í því sem kallað
hefur verið „skítuga stríðið“.
Upplýsingar um ummæli Kiss-
ingers er að finna í skjölum sem
Þjóðaröryggissafnið bandaríska
gerði opinber á fimmtudag.
Vinstri menn komust víða til valda
í Suður-Ameríku á áttunda áratugn-
um og var Kissinger áhyggjufullur
vegna stjórnmálaþróunar í heims-
hlutanum en kalda stríðið var um
þetta leyti í algleymingi. Í Argentínu
hafði herinn rænt völdum í mars
1976 og sat herforingjastjórn í land-
inu til 1983 en þá var lýðræði end-
urreist. Aðgerðir herforingjastjórn-
arinnar voru rannsakaðar í kjölfarið
og komst sérstakur dómstóll að
þeirri niðurstöðu að a.m.k. tíu þús-
und manns hefðu verið myrt í sjö ára
valdatíð herforingjanna. Mannrétt-
indasamtök segja þó að talan 30.000
sé nær lagi.
Hinn 7. október 1976 átti Kiss-
inger fund með argentínska utanrík-
isráðherranum, Guzzetti, í New
York en Kissinger sætti þegar þarna
var komið sögu vaxandi gagnrýni
fyrir stuðning við þá vafasömu
stjórnarhætti sem beitt var í ríkjum
eins og Argentínu, sem og í nokkr-
um ríkjum Suðaustur-Asíu.
„Munum ekki leggja
stein í götu ykkar“
Í sjö blaðsíðna frásögn af fundi
þeirra Kissingers og Guzzetti, sem
nú hefur verið gerð opinber, kemur
fram að Kissinger ræddi mannrétt-
indamál við Argentínumanninn, en
herforingjastjórnin í Buenos Aires
hafði verið fordæmd fyrir mannrétt-
indabrot. Síðan sagði Kissinger, skv.
skjölunum: „Sjáðu til, grundvall-
arafstaða okkar er sú að við viljum
að ykkur takist ætlunarverk ykkar.
Ég er gamaldags að því leytinu til að
ég tel að maður eigi að styðja við bak
vina sinna. Það sem menn ekki átta
sig á í Bandaríkjunum er að þið
standið í borgarastyrjöld. Við lesum
[í blöðunum] um mannréttindabrot
en fáum ekki að vita samhengið. Því
fyrr sem þið getið lokið áætl-
unarverki ykkar því betra.“
Bandaríkjaþing var að undirbúa
samþykkt viðskiptaþvingana gagn-
vart Argentínu vegna frétta um
meint mannréttindabrot í landinu
þegar fundur Kissingers og Guzzett-
is átti sér stað. Minntist Kissinger
sérstaklega á þetta í samtali sínu við
Guzzetti. „Mannréttindavandamálið
verður sífellt erfiðara við að eiga,“
sagði hann. „Sendiherra ykkar getur
kynnt þér þau mál. Við viljum að
stöðugleiki ríki. Við munum ekki að
óþörfu leggja steina í götu ykkar. Ef
þið getið lokið áætlunarverki ykkar
áður en Bandaríkjaþing kemur sam-
an aftur til fundar, þá væri það kost-
ur,“ sagði Kissinger við Guzzetti.
Hann bætti síðan við: „Ef þið gætuð
aukið einhver lýðréttindi á nýjan
leik þá myndi það hjálpa.“
Kemur ennfremur fram í skjöl-
unum að Guzzetti fullvissaði Kiss-
inger um að „baráttu“ stjórnvalda
gegn vinstri öflunum yrði senn lokið.
„Hryðjuverkasamtökin hafa verið
leyst upp. Ef svo heldur fram sem
horfir þá verður hættan afstaðin í
lok ársins,“ sagði hann.
Á síðasta ári gerði bandaríska ut-
anríkisráðuneytið opinbert mikið
magn gagna og bentu þau til þess að
leiðtogar herforingjastjórnarinnar
hefðu sannfærst í þeirri trú er leið á
árið 1976 að Bandaríkjastjórn væri
reiðubúin til að horfa framhjá þeim
aðferðum sem beitt var til að berja
niður stjórnarandstöðu í Argentínu.
Neitar að hafa sam-
þykkt mannréttindabrot
Sendiherra Bandaríkjanna í Arg-
entínu gerði meðal annars grein fyr-
ir því í skýrslum til yfirmanna sinna
að Guzzetti hefði komið „alsæll“
heim frá fundinum með Kissinger,
„sannfærður um að Bandaríkja-
stjórn gerði engar athugasemdir“
við framgöngu argentínskra stjórn-
valda. Henry Shlaudeman aðstoð-
arutanríkisráðherra svaraði þessum
umkvörtunum sendiherrans í Buen-
os Aires í skeyti og sagði þá að Guz-
etti hefði „aðeins heyrt það sem
hann vildi heyra“.
Sjálfur hefur Henry Kissinger
alla tíð neitað því að hafa lagt bless-
un sína yfir mannréttindabrot í þágu
þess markmiðs að sporna við út-
breiðslu kommúnisma í Suður-
Ameríku og í Suðaustur-Asíu.
„Við viljum að ykkur tak-
ist ætlunarverk ykkar“
Washington, Buenos Aires. AFP, AP.
’ Ég er gamaldagsað því leytinu til að
ég tel að maður eigi
að styðja við bak
vina sinna. ‘
Reuters
Henry Kissinger var utanríkisráðherra Bandaríkjanna 1973–1976.
Henry Kissinger
hvatti herfor-
ingjastjórnina í
Argentínu til
dáða þegar „skít-
uga stríðið“ stóð
sem hæst
ÞÓTT kannabisefna sé aðeins
neytt í skamman tíma valda þau
skemmdum á lungum ungs
fólks. Er það niðurstaða rann-
sókna, sem starfshópur á Queen
Elizabeth-sjúkrahúsinu í Birm-
ingham vann að. Í þeim var bor-
ið saman ástand lungnanna í
þeim, sem ekki reykja, og þeim,
sem reyktu venjulegt tóbak og/
eða kannabisefni. Það kom ekki
á óvart, að lungu þeirra, sem
ekki reyktu, voru heilbrigðust
en verst var ástandið hjá þeim,
sem reyktu kannabis, miklu
verra en hjá þeim, sem héldu sig
bara við sígaretturnar.
Í skýrslu starfshópsins segir,
að það sé algengur misskilning-
ur hjá ungu fólki, að kannabis-
neysla valdi því engum skaða
svo fremi það hætti henni nógu
snemma. Þvert á móti sé ljóst,
að kannabisreykingar í nokkur
ár séu jafnhættulegar og tób-
aksreykingar í langan tíma.
Umskurður
drengja
verði
bannaður
KLAUS Wilmann, formaður
danskra barnaverndarsam-
taka, hvatti í gær til þess, að
bannað yrði að umskera drengi
ekki síður en stúlkur. Sagði
hann, að þessi siður, sem er
stundaður meðal múslíma og
gyðinga, væri ekkert annað en
ofbeldi og freklegt mannrétt-
indabrot. Mikil umræða hefur
verið um þessi mál í Danmörku
og hafa reglur um umskurð
stúlkna verið þrengdar mjög.
Klaus sagði, að danskir
stjórnmálamenn hefðu komið
sér hjá að ræða þessi mál op-
inskátt af ótta við að móðga við-
komandi trúflokka en í Dan-
mörku búa nú um 7.000
gyðingar og 180.000 múslímar.
Helsti rabbíni gyðinga í Kaup-
mannahöfn segir aftur á móti,
að umskurður sé eitt helsta
trúartákn gyðinga og múslíma.
„Börnin hafa verið umskorin í
3.000 ár og sumir okkar hafa
verið tilbúnir til að verja þann
sið með lífinu,“ sagði hann.
Fjárlögin föst
ENGIN sátt hefur náðst á Kali-
forníuþingi um fjárlagatillögur
hins nýja ríkisstjóra, Arnolds
Schwarzen-
eggers, en í
þeim er gert
ráð fyrir
miklum nið-
urskurði og
miklum lán-
tökum. Hafa
demókratar,
sem eru í
meirihluta á
ríkisþinginu, gagnrýnt þær
harðlega og lagt fram sínar eig-
in tillögur, sem repúblikanar
hafa svo aftur hafnað.
Schwarzenegger hyggst bera
fjárlagatillögur sínar undir
dóm kjósenda í mars nk. en um
það varð hann að ná samkomu-
lagi fyrir miðnætti í nótt er leið.
Áætlaður fjárlagahalli í Kali-
forníu á þessu ári er 888 millj-
arðar ísl. kr. og rúmlega 1.100
milljarðar á næsta ári. Er láns-
traust Kaliforníu nú það
minnsta í Bandaríkjunum.
STUTT
Kannabis
skemmir
lungun
hratt
Schwarzenegger
STANISLAV Galic, sá
hershöfðingi Bosníu-
Serba sem bar ábyrgð á
næstum fjögurra ára
löngu umsátri um Sara-
jevo, var í gær dæmdur
í 20 ára fangelsi fyrir
Stríðsglæpadómstóli
Sameinuðu þjóðanna í
Haag.
Dómurinn komst að
þeirri niðurstöðu, að
Galic hefði af ráðnum
hug beint byssunum að
óbreyttum borgurum
með þeim afleiðingum,
að mörg hundruð
þeirra, karlar, konur og
börn, hefðu verið drepin og enn fleiri
særst.
„Á fólkið var skotið þegar það
fylgdi ástvinum sínum til grafar, á
sjúkrabíla, sporvagna
og fólksflutningabíl og á
fólk á hjóli. Börn að leik
voru líka skotmarkið,“
sagði einn dómaranna,
Alphons Orie.
Íbúar í Sarajevo
gagnrýndu í gær dóm-
inn sem allt of vægan.
„Við áttum von á
dauða okkar í hvert sinn
sem við stigum út fyrir
hússins dyr,“ sagði
Amili Ribic, 45 ára göm-
ul kona í Sarajevo.
„Serbarnir neyddu okk-
ur til að lifa eins og
skepnur.“
Nærri 12.000 manns, þar af um
1.500 börn, létust í umsátrinu um Sa-
rajevo en áætlað er, að Bosníustríðið
hafi kostað um 200.000 manns lífið.
Galic fékk 20 ár
Stjórnaði umsátrinu um Sarajevo
Stanislav Galic
Haag. AFP.
MAÐUR, sem þóttist vera með
krabbamein og hafði meira en 25
millj. kr. út úr þeim, sem vildu
styðja hann, þar á meðal sínum eig-
in ættmönnum, var í gær dæmdur í
fjögurra ára fangelsi fyrir rétti í
London.
Þegar dómurinn var kveðinn upp
yfir Glenn Rycroft, fyrrverandi
flugþjóni, sagði dómarinn um hann,
að hann „illur og siðlaus“ enda
hefði sumt fólk, þar á meðal ætt-
ingjar hans og vinir, gengið á líf-
eyrissparnað sinn til að geta létt
honum „þjáningarnar“.
Fram kom, að Rycroft hefði
fengið marga til að taka þátt í upp-
lognu fjárfestingarævintýri og síðan
bætt því við, að hann væri með
ólæknandi æxli í höfði og dauðinn á
næsta leiti. Gengust þá vinir hans
og ættingjar fyrir fjáröflunarsam-
komum og afraksturinn af þeim
notaði Rycroft svo til að fara í átta
utanlandsferðir og lifði eins og
greifi. Sumt af fénu fjárfesti hann í
fyrirtækjum, sem engu skiluðu
nema tapi.
Rycroft reyndi að biðja fórnar-
lömb sín afsökunar og verjandi
hans sagði, að hann væri nú gjald-
þrota maður og „alveg eyðilagður“.
Falskur sjúkleiki
London. AP.