Fréttablaðið - 14.12.2005, Qupperneq 30

14. desember 2005 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI:
550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Hvorki né
Það er einkennilegur tími í pólitíkinni
að mati Egils Helgasonar. „Annars vegar
eru miklar breytingar. Við erum að
horfa upp á banka og fyrirtæki sem eru
orðin stærri en íslenska ríkið, ofboðs-
lega auðsöfnun á stuttum tíma. Engan
óraði til dæmis fyrir því að einkavæðing
bankanna myndi breyta svo miklu, gera
stjórnmálamennina svona áhrifalausa,“
segir hann í pistli á Vísi í gær. Agli finnst
pólitíkin eins og veðrið þessa dagana
- hvorki né. „Maður veltir því fyrir sér
hvort stjórn-
málamenn
skipti kannski
fjarskalega
litlu máli á
hinu nýja
Íslandi. Þingið
kom saman 1.
október, það
fór í jólafrí 9.
desember, kemur aftur saman í byrjun
febrúar og hættir örugglega snemma
vegna sveitarstjórnakosninganna í vor.
Það hefur verið algjör ládeyða í þinginu
í vetur, ekkert gerist, flest bendir til þess
að það verði eins eftir jól.“
Sammála um allt
Hver getur skýringin verið? „Kannski
er ein ástæðan sú,“ segir Egill, „að
stjórnmálaflokkarnir eru ekki ósammála
um nein meginatriði, ekkert sem snertir
grunngerð samfélagsins. Það er sagt
að öll stjórnmál séu að færast inn á
miðjuna. Sjálfstæðisflokkurinn sækir
inn á miðjuna, Samfylkingin segist ætla
að verja miðjuna, en Framsókn telur
sig vera hinn eiginlega miðjuflokk.“
Hann segir að það sé liðin tíð þegar
Sjálfstæðisflokkurinn gat verið á móti
vökulögunum eða barnaheimilum og
jafnaðarmenn höfðu þjóðnýtingu á
stefnuskrá sinni. „Gömul ágreiningsmál
meika ekki lengur sens. Það er mjög
breið samstaða um að takmarka hlut
ríkisvaldsins, nýta einkaframtakið, en
halda um leið uppi sterku velferðar-
kerfi, jafnrétti og lýðræði.“
Holur tónn
„Stundum er eins og það sé einfaldast
að skipta stjórnmálaflokkum í Evrópu í
þá flokka sem eru við völd og þá flokka
sem eru ekki við völd,“ segir Egill. „Í
Bretlandi og víða í Skandinavíu eru það
sósíaldemókratar, hér vill svo til að það
er flokkur sem er til hægri að nafninu
til. Þetta er nokkurn veginn sama
pólitíkin. Þess vegna er tónninn í stjórn-
málamönnum sem rífast oft svo holur.
Alls staðar er stjórnarandstöðuflokkum
borin á brýn málefnafátækt, vegna þess
einfaldlega að þeir eru að mestu leyti
sammála þeim sem stjórna.“
gm@frettabladid.isGestir KB banka og forsetaembættisins á lokuðum boðs-hljómleikum Sinfóníuhljómsveitar Íslands í Háskólabíói á fimmtudag urðu víst vitni að stórkostlegum söng velska
baritónsöngvarans Bryn Terfel. Hástemmd lýsingarorð hafa
fallið um frammistöðu hans og sumir höfðu víst aldrei heyrt
jafn fagran og góðan söng um ævina - og búast jafnvel ekki við
að heyra annað eins það sem eftir lifir.
Bryn Terfel er heitasta númerið á baritónsviðinu um þessar
mundir og á aðdáendur um allan heim. Hann er eins og U2 í
rokkinu. Margir eiga sér þann draum heitastan að komast á tón-
leika með honum en hjá flestum verður sá draumur bara áfram
draumur.
Það voru því mikil tíðindi þegar spurðist að Terfel myndi
syngja með Sinfóníuhljómsveit Íslands á Íslandi. Þau tíðindi
breyttust hins vegar í martröð fyrir suma þegar í ljós kom að
hann myndi aðeins syngja á einum tónleikum - og það á lokuðum
boðstónleikum.
Sinfóníuhljómsveit Íslands hefur á síðustu árum vakið athygli
og eftirtekt í útlöndum. Hljómsveitin þykir góð og hefur hlotið
lofsamlega dóma fyrir tónleika og hljómplötur hjá virtum tón-
listarrýnum. Um leið hefur sveitin verið umdeild á Íslandi, eins
og reyndar margar aðrar menningarstofnanir, og er það skoðun
sumra að íslenska ríkið eigi ekki að starfrækja hljómsveit,
hvorki sinfóníska né aðra.
En hljómsveitin er til og eins og með annað sem heyrir undir
hið opinbera ættu allir að eiga möguleika á að njóta þess sem
sveitin býður upp á. En því er ekki að heilsa. Í það minnsta ekki á
fimmtudaginn í síðustu viku þegar sjálfur Bryn Terfel tróð upp
með henni. Það má í raun spyrja hvort þetta ætti ekki að vera
öfugt. Lokaðir boðshljómleikar árið um kring en opna salinn
upp á gátt þegar stórmenni á borð við Terfel koma í heimsók.
Nú þegar er ljóst að Sinfóníuhljómsveit Íslands hefur skaðast
á hljómleikahaldi fimmtudagsins. Skuggi hefur fallið á ímynd
hennar sem látlausrar og vinalegrar menningarstofnunar því
þegar stórmenni fást á sviðið með henni er boðið upp í dans með
KB banka og forsetaembættinu en skellt í lás á almúgann.
Þetta láta aðdáendur Sinfóníuhljómsveitarinnar ekki yfir sig
ganga þegjandi og hljóðalaust. Tvær konur skrifuðu í Morg-
unblaðið í gær og lýstu skoðunum sínum. Önnur þeirra, Stein-
unn Theodórsdóttir, hefur verið unnandi hljómsveitarinnar frá
fyrstu tónleikum hennar í Austurbæjarbíói. Hún hefur sótt all-
flesta tónleika hljómsveitarinnar og verið fastur áskrifandi um
áratugaskeið. En nú segir hún sig úr vinafélaginu. „..hljómsveit-
in okkar er notuð í fáfengileik og snobb,“ segir Steinunn í grein-
inni í Morgunblaðinu.
Ingibjörg Ásgeirsdóttir veltir meðal annars fyrir sér tilgangi
og hlutverki ríkisstofnana í grein í sama blaði. Hún segist lengi
hafa verið einlægur aðdáandi Bryn Terfel og látið sig dreyma
um að komast á tónleika og heyra hann syngja í eigin persónu.
Það hafi því verið skelfileg vonbrigði að hafa ekki einu sinni
fengið tækifæri til að kaupa miða á tónleikana í síðustu viku.
Stjórnendur Sinfóníuhljómsveitar Íslands ættu að hafa
áhyggjur af orðum þessara tveggja kvenna og ákveða að halda
aldrei aftur lokaða boðstónleika. Forseti Íslands hefur líka von-
andi tekið þátt í slíku hljómleikahaldi í síðasta sinn.
„Keppikefli Sinfóníuhljómsveitar Íslands er að sem flestir
komi og njóti tónleika sveitarinnar,“ segir meðal annars í stefnu-
mörkun hennar. Það var sannarlega ekkert sérstakt keppikefli á
fimmtudaginn í síðustu viku.
SJÓNARMIÐ
BJÖRN ÞÓR SIGBJÖRNSSON
Sinfóníuhljómsveitin hefur ekki bitið úr nálinni
vegna boðstónleikanna í síðustu viku.
Falskur tónn
Stundum hefur verið vikið að því
hér í þessum dálkum hversu lýð-
ræðinu hér á landi er í mörgu áfátt.
Í manna minnum hefur það ekki
gerst að ríkisstjórn leggi verk sín
óhikað undir dóm kjósenda og óski
eftir endurkosningu út á verk sín.
Þvert á móti hafa flokkar stjórn-
arsamsteypunnar lagt áherslu á að
þeir gangi óbundnir til kosninga,
afsakað flest sín verk með því að
þau séu niðurstaða málamiðlunar
og hrossakaupa en ekki árangur
af stefnu flokksins; séu tilbúnir
að vinna með hverjum sem er að
kosningum loknum; biðja hæst-
virta kjósendur þess eins að veita
sér fylgi og traust til góðrar stöðu
í hrossakaupum um stjórnarsetu
og ráðherrastóla eftir kosningar.
Stjórnarandstöðuflokkar hafa
sama háttinn á; fjargviðrast í
kosningabaráttu yfir ýmsum
gerðum fráfarandi stjórnar, en
eru tilbúnir til að slá striki yfir
stóru orðin eftir kosningar og
ganga til samstarfs við einhvern
fyrri stjórnarflokka án teljandi
stefnubreytingar. Komi til stjórn-
arskipta er stundum engu líkara
en stjórn og stjórnarandstaða
skiptist á ræðum á þingi. Fyrrum
stjórnarandstæðingar flytja nú
sömu tuggurnar og fyrrverandi
ráðherrar, sem fyrir sitt leyti fara
að flytja gömlu tuggurnar stjórn-
arandstöðunnar og finna þeirri
stefnu allt til foráttu sem þeir
studdu hvað ákafast meðan þeir
voru innan veggja stjórnarráðs-
ins. Ræður ráðherra eru auðvitað
mestan part samdar af embætt-
ismönnum, sem flestir voru ævi-
ráðnir af fráfarandi stjórnum og
þær taka því litlum breytingum
þótt nýir og óvanir menn komi í
bestikkið.
Kosningafyrirkomulagið og
kjördæmaskipunin gera það svo
að verkum að kjósendur geta harla
litlu áorkað til að refsa eða umbuna
þingmönnum eftir frammistöðu
þeirra. Kjördæmaskipunin lög-
festir verulegt misvægi atkvæða
eftir búsetu og flokkum. En þar
að auki gerir listafyrirkomulagið
í tiltölulega stórum kjördæmum
það að verkum að í raun er ekki
kosið um nema örfáa þingmenn í
hinum almennu lögbundnu kosn-
ingum; úrslit þeirra gefa aðens til
kynna hlutföllin milli flokkanna,
sem þeir geta notfært sér til fyrr-
greindra hrossakaupa um aðild að
stjórn landsins. Hinar raunveru-
legu kosningar fara fram innan
flokkanna í prófkjörum eða með
ákvörðunum fulltrúaráða, þar
sem fáar reglur gilda og þessar
fáu eru mjög sveigjanlegar. Og
þeir sem telja sig órétti beitta
hafa fá - eða engin - úrræði til að
fá leiðréttingu sinna mála. Þarna
er í raun úthlutað í hin „öruggu
sæti“. Sennilega eru þau þingsæti
sem ráðast í almennum kosn-
ingum ekki fleiri en 6 til 7, oft-
ast færri. Harkan sem oft fylgir
stjórnmálum er nú fremur milli
pólitískra samflokksmanna en
andstæðinga.
Sagt er að kosningabarátta snú-
ist um atkvæði þeirra sem stað-
setja sig á miðjunni milli hægri og
vinstri sjónarmiða. Þessir kjós-
endur eru taldir svo vandfýsnir
að þá verði að nálgast af stökustu
varkárni. Því verður æ algengara
að kosningabarátta flokkanna er
fengin í hendur auglýsingastofum
í einskonar alútboði: þær hanna
bæði stefnumálin, sem sett eru
fram og framvindu kosningabar-
áttunnar sjálfrar, láta litgreina
frambjóðendur og klæða þá í sam-
ræmi við það, ákveða markhópa
á grunni neytendakannana, svo
og kjörorð til brúks í baráttunni.
Þannig hefur verið fullyrt að aug-
lýsingastofa nokkur hafi unnið
nokkrar síðustu kosningar fyrir
Framsókn, urgað upp fylgið úr
ca. 7 prósentum í upphafi kosn-
ingabaráttu í ca. 17 prósent, sem
nægði sem aðgöngumiði að kjöt-
kötlum valdsins.
Það er til mikils að vinna fyrir
Framsókn því að þorri lands-
manna hefur skynjað allt frá falli
SÍS fyrir meira en áratug að sá
flokkur á ekkert erindi við kjós-
endur dagsins í dag. Hins vegar
var flokknum nauðsyn að ná því
að verða „skiptaráðendur“ í þrota-
búi SÍS og koma eignum þess á
hendur réttra arftaka forkólfa
kaupfélaganna. Verður ekki annað
séð en að þessu meginmarkmiði
hafi verið náð í góðri samvinnu
við Sjálfstæðisflokkinn með þeim
hætti að varla ætti flokkinn að
skorta fé til reksturs umsvifamik-
illar kosningabaráttu í fyrirsjáan-
legri framtíð.
Eina leiðin til þess að komast út
úr þessari eilífðarvél, sem trygg-
ir Sjálfstæðisflokknum undirtök
í öllum ríkisstjórnum með aðstoð
smáflokka á vinstri væng á víxl, er
sú að Samfylkingin taki af skarið
og bjóði upp á trúverðuga stjórn-
arstefnu undir sinni forystu og
gefi þannig kjósendum kost á því
í fyrsta sinn um áratugi að kjósa
yfir sig ríkisstjórn líkt og Verka-
mannaflokkurinn norski gerði
í nýafstöðnum kosningum þar í
landi og Reykvíkingar hafa raun-
ar getað í undanförnum þrennum
borgarstjórnarkosningum. Það
er í þessu ljósi, sem verður að
skoða ákaft ákall Morgunblaðs-
ins undanfarið um að eðalkratar
kljúfi nú Samfylkinguna og myndi
hækjulið, sem verði til taks, ef og
þegar framsóknarhækjan bregst.
Það væri mikið óþurftarverk í
íslenskum stjórnmálum, ef þessi
draumur Morgunblaðsins gengi
eftir.
Að kjósa sér ríkisstjórn
Í DAG
VALD KJÓSENDA
ÓLAFUR HANNI-
BALSSON
Þorri landsmanna hefur skynj-
að allt frá falli SÍS að Fram-
sóknarflokkurinn á ekkert
erindi við kjósendur dagsins í
dag.
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Mest lesna
vi›skiptabla›i›
G
al
lu
p
kö
nn
un
fy
rir
3
65
p
re
nt
m
i›
la
m
aí
2
00
5.