Réttur - 01.01.1960, Blaðsíða 102

102
RÉTTDE
réttindahóp. Vegna aukinnar notkunar færibandaaðferða, er nú
allstór hluti verkalýðsins verkþjálfaður. Mikilvægi og fjöldi fag-
lærðra verkamanna hefur minnkað hlutfallslega og sama má segja
um ófaglærða verkamenn, sem eingöngu inna af hendi líkamlega
vinnu, þar sem þau verk, sem aðeins útheimta líkamlega vinnu,
eru í æ ríkara mæli unnin af vélum. Aftur á móti myndaðist fá-
mennur hópur „háfaglærða" verkamanna, þ. e. tæknifræðinga,
er stjórna hinum margbrotnu vélasamstæðum Mjög fjölgaði skrif-
stofustarfsliði, sem verður pólitískur liðsauki forréttindahópa
verkalýðsins (í verkalýðsfélögum, samvinnufélögum, sósíalistisk-
um flokkum o. s. frv.) og tekur ósjaldan við pólitísku hlutverki
þeirra öllu.
Fjöldi fastra starfsmanna hefur raxið mjög mikið. Að öðrum
þræði er það afleiðing af þenslu í ríkisbákninu og aukinni opin-
berri þjónustu, þar sem nær eingöngu vinna fastir starfsmenn,
en á hinn bóginn vex tala fastra starfsmanna hraðar en tala verka-
manna sem bein afleiðing af tæknilegum framförum (sjálfvirkni,
notkun rafeindatækni o. s. frv.). Arið 1899 komu í Bandaríkj-
unum 6 fastir starfsmenn á hverja 100 verkamenn, árið 1919
voru þeir orðnir 19,4 og 1945 21,3. Árið 1957 fór þriðjungur
af launagreiðslum iðnaðarins til fastra starfsmanna. Samkvæmt
opinberum skýrslum var tala skrifstofumanna í Englandi sem
hér segir (í þús.):
1891 1911 1931 1931
414 843 1465 2124
1 þróuðustu iðnaðarlöndunum nálgast tala fastra starfsmanna
smámsaman tölu verkamanna við framleiðslustörf. Sú þróun held-
ur áfram að föstum starfsmönnum fjölgi örar en verkamönnum.
Þessi staðreynd hefur mikla pólitíska þýðingu. Að sjálfsögðu er
yfirgnæfandi meirihluti fastra starfsmanna úr verkamannastétt.
Laun þeirra eru iðulega lægri en laun faglærðra verkamanna. En
hinir hæst settu úr hópi fastra starfsmanna einkafyrirtækja eru
á margan hátt tengdir auðvaldinu, og „yfirstéttin" í ríkisbákninu
og skriffinnar verkalýðshreyfingarinnar gegna miklvægu hlut-
verki. Gagnstætt verkamönnum geta hinir föstu starfsmenn láið
sig dreyma um að komast inn í raðir borgarastéttarinnar. Auk
j