Réttur - 01.08.1931, Blaðsíða 27

Rjettur]
SKULDLAUS BÚSKAPUK
139
vísu ber honum að greiða allmikla fúlgu til sveitar- og
þjóðfélags. Væri jafnvel rétt að draga það einnig frá,
því það eru einnig óhjákvæmileg gjöld og ganga einnig
að miklu leyti til þess að bæta aðstöðu auðvaldsins.
þegar þessir gjaldapóstar fátæka bóndans eru athug-
aðir, vaknar spurningin um það hvort hann þoli virki-
lega þessa aðstöðu.
Ilin almenna peningarenta, sem bændurnir verða að
búa við er 6—9%. Það þýðir, að af hverjum 1000 krón-
um, sem bóndinn skuldar, verður hann að greiða 60—-
90 krónur fyrir þann mikla velgjörning einan, að fá
að hafa þessa fjárupphæð í vörslum sínum. Sá höfuð-
stóll, sem stendur í meðalbúi að jörð meðtaldri, er lágt
reiknaður 15000 krónur. Fáir íslenskir smábændur eða
meðalbændur munu skulda meira en eignir þeirra
standa fyrir. Það þýðir að 70—80% bændanna á fs-
landi skulda frá því innan við 1000 krónur og það upp
í 15000. Rentan af þessari upphæð verður þá sam-
kvæmt venjulegum kjörum 60—90 krónur til 900 og
1350 hæst. Langmestur hluti framleiðslu bændanna
eru sauðfjárafurðir. Dilkar munu síðastliðið haust
hafa gengið á 15 krónur. Kémur þá í ljós, að til þess
að standast þessar vaxtagreiðslur þarf 1—90 dilka. Ef
tekið er meðaltal af vaxtaupphæðunum og dilkafjöld-
anum, verður það 705 og 47. Eg hygg að meðalbóndi
hafi ekki yfir 80 dilka ár hvert. Fara þá nær % hlutar
aðaltekjuliðsins til greiðslu skuldavaxta. Þá kemur af-
borgun af skuldunum og opinber gjöld. Virðist ekki
út í öfgar farið þó talið sé, að dilkarnir geri ekki meira
heldur en að standa fyrir þessum gjöldum. Verður þó
af þessu ljóst hver aðstaða hins skulduga smábónda er
til þess að annast stórt heimili. Jafnvel þó skilyrði séu
betri, þ. e. engar eða litlar skuldir, verður aðstaða hans
íullerfið til þess að annast það verkefni eitt. Einnig
ber á það að líta í þessu sambandi að þeir bændur, sem
annaéhvort hafa lítinn höfuðstól. eða skulda mikið, búa