Morgunblaðið - 07.05.2006, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 7. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Fyrir fjórum árum vann stuðningsfulltrú-inn Guðrún við skúringar í skóla. Húnvar þá tvítug. Einn daginn í vinnunnivar hún spurð hvort hún vildi verðastuðningsfulltrúi drengs í 7. bekk.
Starfið fólst í að fylgja honum eftir í kennslu-
stundum. Drengurinn var með athyglisbrest og
ofvirkni og sýndi auk þess ofbeldishegðun.
„Strákurinn truflaði kennslu mjög mikið og
hafði málað sig algjörlega út í horn. Það þoldi
enginn að vera með honum og allir höfðu í raun
gefist upp á honum,“ útskýrir Guðrún og bætir
við að auðvitað brjóti slíkt börn niður. Hún segir
að hún hafi verið forvitin um það hvort hægt væri
að hjálpa stráknum og því tekið starfinu.
„Ég fékk einhverja smávegis aðstoð áður en ég
byrjaði en þurfti mestmegnis að finna út úr þessu
sjálf. En þá gerði maður það bara. Þetta var auð-
vitað mjög krefjandi en gekk furðu vel. Það þarf
vissar manneskjur í starf eins og þetta því þetta
er rosaleg þolinmæðisvinna og maður þarf að
vera mjög ákveðinn og gefa skýr skilaboð. Starf-
ið er hins vegar bæði skemmtilegt og gefandi,“
segir hún.
Guðrún er í 75% vinnu, þar sem 100% staða er
ekki í boði. Í heildarlaun hefur hún rúmar
122.000 krónur. „Ég fær greidda tvo undirbún-
ingstíma á viku. Það er náttúrlega fáránlegt að fá
ekki meiri tíma til undirbúnings. Ég held að
menn átti sig illa á hversu mikið er í húfi varð-
andi stuðningsfulltrúana og að vel gangi. Þetta er
ábyrgðarmikið starf en við fáum því miður ekki
tíma til að undirbúa það sem skyldi og vera vel
inni í málum. Við fáum að minnsta kosti ekki
greitt fyrir það!“ segir hún. Hún bætir við að
barnið sem hún sinni í dag hafi fengið aðstoð síð-
an á leikskóla og á því sé mikill munur og
drengnum sem hún vann fyrst með, þar sem mál-
ið var orðið að stórmáli og öll samskipti orðin
mjög neikvæð.
„Ég held að þessi mál hvíli á öllum kennurum“
Í Morgunblaðinu síðastliðinn sunnudag var
bent á að menn ráði hvort þeir líti á börn með
hegðunarfrávik og geðraskanir sem verkefni eða
vandamál. Stuðningsfulltrúinn Guðrún lítur aug-
ljóslega á starf sitt sem verkefni. Hvort aðrir líti
á það sem vandamál hvernig kjörum, aðbúnaði
og ráðningum stuðningsfulltrúa er háttað, er aft-
ur önnur saga.
Morgunblaðinu bárust ýmis bréf og athuga-
semdir eftir síðustu grein, „Barnið þitt kostar
bara of mikið“. Segja má að niðurstaðan úr þeim
sé að bráðnauðsynlegt sé að velta fyrir sér mál-
um barna með hegðunarfrávik og geðraskanir og
skoða hver sé staða þeirra. Hvernig sinnum við
börnum með athyglisbrest, andfélagslega hegð-
un, kvíða, fælni, þunglyndi, ofvirkni eða annað –
börnum sem glíma við ýmislegt sem þó sést ekki
utan á þeim?
„Ég held að þessi mál hvíli á öllum kennurum.
Þegar aðeins 20 mínútur eru ætlaðar til að skipu-
leggja hverja kennslustund er lítill tími til að
huga að þörfum allra nemenda, sem geta verið
yfir 20 í bekk. Það er ekkert eins niðurdrepandi
og upplifa úrræðaleysi og vanmátt þegar kemur
að því að mæta öllum nemendum þar sem þeir
eru og reyna að hjálpa þeim þannig að þeim líði
vel í skólanum,“ benti Þórunn Elídóttir kennari
til dæmis á.
Og geta kennarar þá „mætt öllum nemend-
um“, eins og krafan er? Prúðum nemendum,
samviskusömum, líkamlega fötluðum, afburða
greindum, félagsfælnum, málglöðum í meira lagi
– öllu litrófinu?
Bent hefur verið á að 2-5% nemenda hafi al-
varlegar geðraskanir og töluvert stærri hópur,
allt upp í 15%, sé með vægar geðraskanir. Fjöldi
þeirra sem sýnir mikil hegðunarfrávik, hvort
sem er vegna athyglisbrests og ofvirkni á háu
stigi, andfélagslegrar hegðunar sem á sér djúpar
rætur eða hreinlega lítils aga heima fyrir, er síð-
an á reiki. Hvernig gengur skólunum að sinna
þessum börnum?
Og eins og margir bentu Morgunblaðinu raun-
ar einnig á: Hvað með hina nemendurna? Verða
þeir útundan á kostnað þeirra sem kennarinn
þarf að eyða mikilli orku í?
45.000 nemendur og tæplega 200 skólar
Að skrifa um grunnskóla á Íslandi og blöndun í
bekkjum er hugsanlega að reisa sér mannhæð-
arhátt virki. Málið snertir 45.000 nemendur,
tæplega 5.000 starfsmenn við kennslu og skóla-
stjórnun, um 180 skóla og ótal sveitarfélög.
Hversu margir ætli foreldrarnir séu? Afarnir og
ömmurnar, frænkurnar og frændurnir? Skóla-
kerfið kemur okkur öllum við.
Farnar eru ólíkar leiðir í skólastarfinu og til
þess að sinna nemendum með hegðunarfrávik og
geðraskanir. Það sem sagt er vera röskun og frá-
vik er skilgreiningaratriði. Barn sem ekki lætur
að stjórn eins getur verið ljúft sem lamb hjá öðr-
um. Foreldrum sem gengur illa að vinna með
einum kennara geta átt besta samband við ann-
an. Skólastjórar eru mismunandi og sveitarfélög
ólík. Mismikill vilji er til að leysa mál. Eins og
viðmælandi benti á: „Auðvitað er þetta allt mis-
munandi, því þetta snýst um manneskjur og um
samskipti.“
Í frétt í Morgunblaðinu 1. desember í fyrra var
sagt frá því að Steinunn Valdís Óskarsdóttir
borgarstjóri hefði lokið við að heimsækja alla 44
Morgunblaðið/ÞÖK
Samkvæmt stefnunni um skóla án aðgreiningar eiga grunnskólar að taka við öllum börnum í hverfinu, fötluðum sem ófötluðum. Hvernig gengur þeim að sinna börnum með geðraskanir og hegðunarfrávik?
Allt litrófið í
einni skólastofu
Börn með hegðunarfrávik og geðraskanir reynast skólum oft erfið og á
sama hátt má spyrja hvernig kerfið reynist þeim. Í annarri grein í greina-
flokknum „Verkefni eða vandamál?“ lítur Sigríður Víðis Jónsdóttir inn í
skólana, heyrir af flóknum útreikningum skólastjóra og spyr hvernig mál-
ið horfi við kennurum og öðru starfsfólki skólanna.
Verkefni eða vandamál?
„Ég talaði um það við
kennarann að við hefðum
skilaboðabók, þar sem skráð
væri niður ef eitthvað gerðist
áður en drengurinn kæmi í
skólann og ef eitthvað kæmi
upp á yfir daginn, bara svo
allir vissu hvað væri að ger-
ast. Kennarinn vildi það ekki.“
Foreldri
„Þegar aðeins 20 mínútur
eru ætlaðar til að skipuleggja
hverja kennslustund er lítill
tími til að huga að þörfum
allra nemenda, sem geta
verið yfir 20 í bekk.“
Kennari
„Ef ég ætla að hafa sér-
stakan starfsmann með
barninu, eins og bent hefur
verið á að þurfi, nota ég til
þess 30 stundir á viku. Það
er einn þriðji af sér-
kennslustundunum sem ég
hef fyrir öll börnin í skól-
anum!“
Skólastjóri